ءدىن باسىلارىنا ءتيىسۋ – ەرىككەننىڭ ەرمەگىنە اينالىپ جاتقانداي. جۇماسىندا  مەشىتكە ءبىر سوقپايتىن بازبىرەۋلەر يمامداردى داتتاپ، ءمۇفتياتتى قيسىنسىز قارالاۋدا. «ءبىسمىللاسىن» بىلدەي اكىم بەردىبەك ساپاربايەۆ باستاپ ەدى، تەلەارنالار قوستاپ، ودان قالسا كىم-كورىنگەن اۋزىنا تۇسكەنىن كوكي بەرەتىن بولدى عوي.

كۇنى كەشە ۇلت باتىرى قايرات رىسقۇلبەكوۆتىڭ اعاسى ءدىني باسقارمامەن قوسا، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىندەگىلەردى سىناپ تاستادى. «سەزىكتى ءبىرىنشى سەكىرەدى» دەۋشى ەدى. جالپى، ساقالى ساپسيعاندارعا كىم ميكروفون ۇسىنىپتى؟ گاپ سوندا بوپ تۇر دا. ءجاا، قويشى، سولاردى، تىقىر تاياعاندا تىشقان دا تىپىرلايدى عوي. جالپى دارىن مۋباروۆتىڭ جاقتاۋشىلارىنىڭ جايى بەسەنەدەن بەلگىلى ەمەس پە؟  

ەندى بىرەۋ الەۋمەتتىك جەلى بەتىندە «مۋفتيات نەگە سالافيزمگە قاتىستى پاتۋا شىعارمايدى» دەپ «پيتەسيا» جاريالاپتى. ءدىني باسقارماداعىلارعا ولاردىڭ زياندى ەكەنى ونسىز دا ءمالىم. ونداي پاتۋا ەكس-مۇفتي راتبەك قاجىنىڭ كەزىندە شىعارىلعان. سودان بەرى يمامدار جاق تالدىرماي ايتۋمەن كەلەدى. سالافيلەر سودىرعا اينالعانشا «سوقىر» بولعان – بيلىك قانا. راديكالدى توپتاردى ءمۇفتيات ەمەس، ەل ۇكىمەتى ءقاۋىپتى دەپ تانۋى ءتيىس.  

 «جۇرت نە دەمەيدى…» دەي سالايىق دەسەك…..

اتى دارداي قازاق كۇرەسى فەدەراسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ارمان شورايەۆ ءبىر ءشيدىڭ ۇشىن شىعاردى. ول «كتك» تەلەارناسىن باسقارعان شاعىندا ساداقاعا تۇسەتىن اقشاعا قاتىستى جۇرگىزىلگەن جۋرناليستىك زەرتتەۋدى فەيسبۋكتاعى پاراقشاسىندا جاريالادى. ءسويتىپ، ءدىني باسقارمانى «جەمقورلار پيراميداسىنا» تەڭەدى. يمامداردىڭ جەر-جەبىرىنە جەتتى.

از-كەم وتكەنگە كوز جۇگىرتىپ كورەيىكشى. ارمان شورايەۆ تەلەارنا باسشىسى بولعان تۇستا ەلىمىزدىڭ باس ءمۇفتيى ءابساتتار قاجى دەربىسالى ەدى. ول كەزەڭدە ءدىني باسقارمانىڭ جۇمىسىندا ءبىراز شيكىلىك بولعانى سىرت كوزگە دە بايقالعان-دى. كادر تاعايىنداۋدا رۋشىلدىق، جەرشىلدىككە جول بەرىلدى. سالافيتتەر دە سول كەزەڭدە تايراڭداپ كەتتى. ءتىپتى سولاردىڭ ۇستانىمدارىن قۇپتايتىن بىرەن-ساران يمامدار دا بولدى. شىمكەنتكە «تىقپالاعانىندا» ءداستۇرلى دىنگە بەرىك جەرگىلىكتى جۇرتشىلىقتىڭ ولاردى جولاتپاي، كەلگەن ىزدەرىمەن قايتارىپ جىبەرگەنى دە ەستە. «نۇر-مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىن الگىندەي ارابتاردان ارىلتا المادى ەمەس پە؟ مەشىتتەردى ءوزىنىڭ كىتاپتارىن ساتاتىن دۇكەنگە اينالدىرىپ جىبەرە جازداعان ەدى. ەكس-مۇفتي ءابساتتار قاجى دەربىسالىنىڭ مەشىتتەردىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىسۋىنىڭ ءوزى «قيامەت-قايىم» نيازدى ەدى عوي.    

سونداي-اق، ارمان مىرزا ساداقانى ءسوز ەتتى. ەلدەگى مەشىتتەردىڭ ناقتى سانىن بىلمەيتىن ادام، 70 ميلليون دوللار تۇسەتىنىن قايدان ساناپ الدى ەكەن. ونىڭ قيسابىنا جەتۋ ءۇشىن، ارنايى ەسەپشى بولۋدىڭ قاجەتى جوق. مۇنداي اقشا «بەيشارا» يمامداردىڭ ءتىسى تۇرماق، تۇسىنە دە كىرمەگەن. 70 مىڭ تۇرماق 7 مىڭ تەڭگە دە ايلىق الا المايتىن يمامدار بار. مەشىتتەر قۇلىپتاۋلى تۇرماسىن دەپ، جاراتقاننىڭ رازىلىعى ءۇشىن بەس ۋاقىت ناماز وتكىزىپ تۇرادى، ولار.     

ودان بولەك، حالىقتىڭ ءبارى جاپپاي مەشىتكە ارنايى بارىپ، ساداقا بەرمەيدى. جەتى شەلپەكپەن شەكتەلەتىندەرى دە بار. كۇلشە تۇرماق، كوك تيىن ساداقا بەرمەيتىندەر دە بارشىلىق. اۋىلداعى مەشىتتەردىڭ ساداقا جاشىكتەرىنىڭ ءتۇبىن توڭكەرسەڭ دە اقشا تۇسپەيدى. قايداعى 70 ميلليون دوللار؟! جەتى جىلدا دا جينالماس ونداي سوما. الدىمەن، حالىقتىڭ ساداقا، زەكەت بەرۋ مادەنيەتىن كوتەرۋ كەرەك.       

ساداقا توڭىرەگىندە شۋ تاعى دا سول ەكس-مۇفتي ءابساتتار قاجى دەربىسالىنىڭ كەزىندە شىققان. نە بولىسە الماي قالعاندارىن قايدام، ءدىن ىستەرى جونىندەگى كوميتەتتىڭ سول كەزدەگى جەتەكشىسى قايرات لاما-شاريف مىرزا ساداقاعا شۇيلىككەن كۇيى كەتتى عوي. ءتىپتى ساداقا تەرمينالدارىن ويلاپ تاپقان ەدى. قانشا ميلليون تەڭگەگە الىنعان تەرمينالدار تۇككە جاراماي تۇر، ءقازىر. ويتكەنى، «وڭ قولىڭمەن بەرگەندى، سول قولىن كورمەسىن» دەپ ريادان ساقتاناتىن قازاقتىڭ راحماننىڭ رازىلىعى ءۇشىن، وتباسىنىڭ، ءوز باسىنىڭ اماندىعى ءۇشىن بەرگەن ساداقاسىن بۇلداۋعا ەشكىمنىڭ حاقىسى جوق.

قازىرگى كەزدە ءمۇفتياتتاعىلاردىڭ ساداقا-زەكەتتەن تۇسكەن قاراجاتتى قايىرىمدىلىققا جۇمساپ جاتقانىن كورەر كوز بايقاپ ءجۇر. ارمان شورايەۆ ايتقانداي 70 ميلليون دوللار بولسا، اپاتتان زارداپ شەككەندەرگە ءۇي سالىپ تا بەرەر ەدى. ال-ازىرگە تۇرمىسى تومەن وتباسىلارعا ازىق-تۇلىك، كيىم-كەشەك جەتكىزىپ جاتقاندارىنا، شۇكىرشىلىك! ەكس-مۇفتي ءابساتتار قاجى دەربىسالىنىڭ ءبىر كىتابىن  سىيعا الۋ مۇڭ ەدى. ءقازىر سۇراعانعا ءدىني كىتاپتار تارتۋ ەتىلەدى. باعىتتاعى وقۋلىقتار تەگىن تاراتىلادى. ودان بولەك، مەدرەسەلەردە ءدارىس الىپ جاتقان بالالاردىڭ وقۋلىقتارىنىڭ، ىشىپ-جەمىنىڭ نەگىزگى شىعىنىن ءدىني باسقارما كوتەرەدى. مەشىتتەردىڭ كۇتىمى تاعى بار. ءوز ماماندارىن ەڭبەكاقىمەن تولىق قامتاماسىز ەتە الماي جاتسا دا، قينالعاندارعا شاما-شارقى جەتكەنشە جاردەمدەسىپ جاتقان ءمۇفتيات پەن جومارت جاندارعا العىستان باسقا ايتارىمىز جوق.

 «قازاقستان بارىسى» بوپ، ميلليونداپ جۇلدە ۇتىپ الىپ جاتقانداردىڭ اۋزىنان جىرىپ مۇقتاجدارعا كومەكتەسكەنىن ەستىسەك قوي.  

ارمان مىرزانىڭ قانشا جىل بۇرىنعىنى ءقازىر ەسكە الۋىنا نە تۇرتكى بولدى ەكەن؟ نە دەسەك تە، بيىكتە جۇرگەن اعالاردىڭ ۇساق-تۇيەك اڭگىمەگە ارالاسۋى ىرىلىكتەرىنە سىن سياقتى.

ال، «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورىنىڭ ءبىر ورتالىق ديرەكتورى ەرقانات ابەني دە «ۇرىنارعا قارا تاپپاي» قالعانداي، باس مۇفتيگە اقىل ايتىپ تاستادى. جيىرما شاقتى ادامنىڭ اراسىندا جۇرگىزگەن ساۋالناماسىندا باس ءمۇفتيدى ەشقايسىسى تانىمايتىن بوپ شىعىپتى-مىس. ءتىپتى ولار اتىن دا اتاي الماپتى. قىسقاسى، ول بىلاي دەيدى: «ا ۆەد يمەننو رۋكوۆودستۆو دۋحوۆەنستۆا دولجنو ۆەستي اكتيۆنۋيۋ پروسۆەتيتەلنۋيۋ رابوتۋ، چتو بى كاك موجنو مەنشە ليۋدەي پودداۆاليس نەتراديسيوننىم تەچەنيام، نە برالي گرەح نا سەبيا ي ۋبيۆالي ليۋدەي. گلاۆنىي يمام وبيازان بىت ليدەروم منەنيا، دولجەن نەسحوديت س ەكرانوۆ تەليەۆيزوروۆ، يسپولزوۆات ۆسە سوۆرەمەننىە سرەدستۆا كوممۋنيكاسيي رازياسنيايا، چتو ەست يستيننىي يسلام، ا چتو وت يبليسا».

«سامۇرىق-قازىنادا» مۇرنىنان سۇرلىگىپ جۇرسە، ەرقاناتتىڭ ءوزىن ءدىني باسقارمانىڭ تىرشىلىگىنەن «وسۆەتيت» ەتىپ قويايىقشى. باس ءمۇفتي ەرجان قاجى مالعاجى ۇلى «اسىل ارنا»، «ەۋرازيا» تەلەارنالارىنىڭ ەفيرلەرىنەن ءوزى ۋاعىز ايتادى. ودان بولەك ءمۇفتياتقا قاراستى 22 سايتتا، دىننەن نە حابار كەرەك، ءبارى بار. «اقيدا»، «فيقھ»، «ءتاپسىر»، «حاديس»، «بەس پارىز»، «يمان شارتتارى» تاعى دا باسقا دارىستەر جۇرگىزىلىپ، كۇندىز-تۇنى رۋحاني-تانىمدىق حابارلار تاراتىلۋدا.        ءمۇفتيدى پوپقا تەڭەپ، اتىن شىعارىپ الايىن دەدى مە ەكەن، ەرقانات ابەني. «سامۇرىق-قازىنادا» زەرىكپەسە، ەرىككەننىڭ اڭگىمەسىن نەگە ايتادى، ەرمەك قىپ. ءمۇفتيدى كورگىسى كەلسە، مەشىتكە بارىپ، وزىنە ايتسىن، ونىز دا دىنسىزدەۋ قوعامدى شۋلاتپاي!   

پايعامبارىمىز مۇحاممەد-مۇستافانىڭ س.ا.ۋ حاديستەرىندە «كىم ءبىر جاقسىلىقتى جايسا، ونىڭ ساۋابىن الادى. ال، جاماندىقتى جايسا، كۇناسىنا قالادى» دەگەن دانالىق بار. ءدىن باسىلارىن تىلدەۋ – دىنگە تيىسكەنمەن تەڭ. بۇل جاراتقانعا قارسى كەلگەنمەن پارا-پار. ءدىندى قورعاشتايتىن زاماندا، ءدىن يەلەرىن قارالاپ جاتقانىمىز وكىنىشتى-اق.                                           

ءمولدىر نۇرمان