تاليبان – 1994 ج. قاراشاسىندا اۋعان دا قۇرىلعان يسلامي قوزعالىس. نەگىزىن قالاۋشى - 31 جاسار موللا مۇحاممەد ومار. قۇرىلىمى – پاكىستان شەكاراسىنداعى مەدرەسەلەردە وسكەن پۋشتۋن جاستارى، - دەپ جازادى islam.kz.

تاليبانداردىڭ اقيداسى ءاشعاري ما؟ ماتۋريدي مە؟ الدە سالافيلىك – يبن تايميا، يبن قايۋم جانە م.ابدۋل-ۋاھھاب پا؟

تالداۋ:

1) تاليبانداردىڭ ءدىني ءتالىم العان مەدرەسەلەرى - دەوباند دەلىنەدى. ءبىراق، تانىم تۇعىرلارى - قۇران جانە سۇننەت (ساحيح سۇننەت) دەپ كەلەدى. دەمەك، دەوباندتان شىققان تاليبانداردىڭ اقيداسى - يبن تايميا مەن يبن جاۋزيا اقيداسى! كەيبىر دەرەكتەردە، حانافيلىككە جاقىن دەسە دە، حانافيلىك باعىتىمەن ۇشتاسپايتىن تۇستارى كوپ:

ولار: بىرىنشىدەن، تاليبان - ساياسي باعىتتارى بار. ال، ءدىن ساياساتقا ارالاسپايتىنا بارشاعا ءمالىم!

ەكىنشى، جازىقسىز ادامدى ءولتىرۋ - كۇللى ادامزاتتى ولتىرگەنمەن تەڭ، - قۇران اياتىنا ساي - حانافيلىك ءمازھابىنىڭ قاينارى قۇران مەن حاديس. دەمەك، حانافي ءمازھابى قۇران مەن حاديستەن باسقاسى نەمەسە قايشىلىق بولسا - حانافيلىك دەۋگە كەلمەيدى!

ءۇشىنشى، تاليباندىق نايب جاميل راحماننىڭ كۇالىك ەتۋى بويىنشا - اقيداسى يبن تايميا جانە يبن قايۋم ءال-جاۋزي، مۋحامماد ابدۋل-ۋاھھابتىڭ كىتاپتارىنا نەگىزدەلەتىندىگىن ايتىپ، سونداي-اق دەوباند وقۋ ورنىندا - حاديس ءىلىمىن عانا مويىندايتىندىعىن ايتادى!

تاليباندىق نايب جاميل راحمان جونىندە دەركەككوزدە بىلايشا كۇالىك ەتكەن:

الشيخ غلام الله: بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله وكفى، والصلاة والسلام على عباده الذين اصطفى وبعد: إخوتي الأحباء: اسمي: غلام الله رحمتي، من أفغانستان من مديرية قندز، وأنا كنت خريج مدارس الديوبندية، وبفضل الله ورحمته طالعت كتب التوحيد وكتب أهل السنة مثل كتب شيخ الإسلام ابن تيمية والشيخ ابن القيم وكتب الشيخ محمد بن عبد الوهاب النجدي، وسرت بمذهب أهل السنة والجماعة، وتعرفت على التوحيد بأقسامه وعلى ما يضاد التوحيد من الشرك وأنواعه، وبعد وصولي إلى العقيدة الحقة وفقني الله لبيانها في أفغانستان في منطقة قندز، وحُبست بسبب ذلك في عهد ظاهر شاه عشر سنوات متواليات باتهامي بأنني رجل وهابي ومنكر للطرق الصوفية وغير مقلد، وكان لي هناك مدرسة، وكنت ألقي فيها الدروس.

ءتورتىنشى، ەگەر دە تاليبانداردىڭ اقيدالارى ءاھلۋ سۋننالىق ءاشعاري مەكتەبى بولاتىن بولسا - وندا نەگە يبن تايميا اقيداسىنداعى دايش سودىرلارىمەن بىرىگەدى؟!

بىرىككەندىگى جونىندە دەرەك - اۋعانستان مەن پاكىستان شەكاراسىندا ورنالاسقان پەشۆار قالاسىندا يگيلدىڭ وفيستارى بار ەكەنى ناقتىلانادى. ياعني، دايش سودىرلارى پەشۆاردا تاليبانداردى يگيل-گە جاپپاي شاقىرعان.

بەسىنشى، ماقساتتارى - يسلام مەملەكەتىن قۇرۋ؛ يسلام مەملەكەتىن قۇرۋ - ساياسي ارەكەت بولىپ ەسەپتەلسە، راديكاليزم، ەكسترەميزم، سەپاراتيزم، دەسترۋكتيۆتىك سيپاتتارى سايما-ساي!

التىنشى، كەيبىر ساراپشىلار در. فلورانستىڭ ايتۋى بويىنشا - تاليباندا - ال-كايدا ۇيىمىنا جاقىنداۋ، ويتكەنى ال-كايدا يگيل-عا قارسى دەگەن. الايدا، تاليبان مەن يگيل-دىڭ يدەولوگيالىق سايكەستىكتەرى بار،-دەگەن. دەمەك، مۇنداعى يدەولوگيا دەپ وتىرعانى - اقيدالىق نەگىزدەرىن ايتىپ وتىر! ال، يگيل-دىڭ اقيداسى - يبن تايميا مەن م.ابدۋل-ۋاھھابتىڭ يدەولوگياسىنا نەگىزدەلەدى.

جەتىنشى، تاليباننىڭ «ءپۋشتۋنالي» دەپ اتالاتىن پۋشتۋندىق ادەت-عۇرىپتارى يسلامدىق ۇستانىمداردان جوعارى قويىلعاندىقتان، ۇلتتىق عۇرىپتار جويىلدى. قازىرگى پسيەۆدو-سالافيزمنىڭ دە بىردەن-بىر سيپاتى – قازاقتىڭ ادەت-عۇرىپتارىن جوققا شىعارۋ. بۇل جونىندە تالقىلامسام دا بولادى – بارشاعا ءمالىم!

قورىتىندى، تاليباندار – سالافي-ۋاھابيلىك تۇسىنىكتەن اسەرلەنگەندىكتەن حانافيلىك ءمازھاب ەرەكشەلىگىمەن ۇقساستىعى جوق! سەبەبى، يسلام ءدىنىن قاتقىل بەينەدە، سەلقوس تۇسىنەتىن تاليباندار ءوز حالقىنا ەسەپسىز زۇلىمدىق جاسادى. باسقاشا ايتقاندا يسلامدى الەمگە جەكسۇرىن ەتىپ كورسەتتى. ال، سەنىم نەگىزدەرى – يبن تايميا، يبن ءال-قايۋم ءال-دجاۋزيا جانە مۋحامماد ابدۋل-ۋاھھاب – سالافيلىك پرينسيپتەر. (م.ابدۋل-ۋاھھاب – ۆاحابيزم يدەولوگياسىنىڭ نەگىزىن سالعان ادام).

ەسكەرتۋ: ق ر جوعارعى سوتتىڭ 2005 جىلعى 15 ناۋرىزداعى شەشىمىنە سايكەس - «تاليبان» قوزعالىسى ەكسترەميستىك جانە تەرروريستىك ۇيىم رەتىندە تانىلدى.

جادىناما: تاليبانداردىڭ ارەكەتتەرى، اقيداسى، مەدرەسەلەرى – قازاق دالاسىندا سان عاسىرلار بويى كەلە جاتقان حانافي ءمازھابى جانە ماتۋريديلىك سەنىم نەگىزدەرى مەن سالت-داستۇرىمىزبەن ەشقانداي ۇقساستىق تا، مىڭ ەمەس – اقىر زامانعا دەيىن قايناسا دا سورپاسى قوسىلمايدى!    

سەرىك حۋسامۋددين