الەۋمەتتانۋشى سەرىك بەيسەمبايەۆ قازاقستانداعى راديكالدىق ۇياشىقتار كوسەمدەرى بۇرىنعى كوشە قىلمىسكەرلەرى ەكەنىن ايتىپ وتىر،- دەپ حابارلايدى Qamshy.kz.

ونىڭ ايتۋىنشا، زەرتتەۋ قورىتىندىلارى ەلىمىزدە ءدىني ەكسترەميزم ءۇشىن سوتتالعانداردىڭ 80 پايىزى ەكونوميكانىڭ كولەگەيلى سەكتورىندا جۇمىس ىستەگەندەرىن كورسەتكەن.

الەۋماتتانۋشى ءتۇرلى تەراكتىلەر مەن ەكسترەميزم ءۇشىن جازاسىن وتەپ جاتقاندار اراسىندا كولەمدى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ءبىراز جايدى انىقتاعان. س. بەيسەمبايەۆ مۇنداي راديكالدىق ۇيىمدارعا نەگىزىنەن حالىقتىڭ كەدەي بولىگىنەن شىققان، قىلمىستىق ورتادا تاربيەلەنگەن جاستار كىرەتىنىن ايتىپ وتىر.

زەرتتەۋ ناتيجەلەرى قازاقستاندىق سوتتالعانداردىڭ جيھاديزم يدەولوگياسى نەگىزىندە راديكالدانۋى نەگىزىنەن جاس مارگينالدار اراسىندا جۇرەتىنىن كورسەتكەن.

«جاستاردىڭ كوبى راديكالدى يدەولوگياعا تاپ بولار الدىندا ومىرلەرىندە قيىندىققا ۇشىراعاندار. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزم ءۇشىن سوتتالعانداردىڭ بارلىعىنا دەرلىگى (80 پايىزدان استامى) جۇمىسسىزدار، كولەگەيلى ەكونوميكا سالاسىندا ەڭبەك ەتكەندەر. كوبى بازارلاردا ساۋدا جاساپ، تاسىمالمەن اينالىسقان، ت.ب. ولاردىڭ بارلىعىنا دەرلىگى اۋىلدان قالاعا كوشىپ كەلگەن، قاراما-قايشىلىقتارعا تاپ بولعان وتباسىلاردىڭ بالالارى»، - دەيدى ول.

الەۋمەتتانۋشىنىڭ ايتۋىنشا، لاڭكەستىك ءۇشىن سوتتالعانداردىڭ راديكالدانۋىنا ەڭ الدىمەن ولاردىڭ بۇرىنعى قىلمىستىق ءومىربايانى سەبەپ بولعان.

«قىلمىس كوپ جاسالاتىن اۋدانداردا قىلمىستىق تۇسىنىكتەردى ساناسىنا ءسىڭىرىپ وسكەن جاستار تاكفيريزم دوگمالارىن دا تەز قابىلدايدى. وسىنداي جاستار كاپىرلەرمەن قارۋلى سوعىسقا شاقىراتىن سالافيزم-جيھاديزم يدەيالارىن تەز يگەرىپ الادى»، - دەيدى س. بەيسەمبايەۆ.

ارنايى زەرتتەۋ 2011-2012 جىلداردا قازاقستاندا بولعان تەرروريزم، ەكسترەميزم اكتىلەرى جونىندەگى 11 قىلمىستىق ءىستىڭ جەتەۋى كريمينالدىق بەلگىلەرگە يەلەنگەنىن كورسەتكەن. سوتتالعاداردىڭ ءبىرى بۇرىن رەەكتير بولسا، ءبىرى ۇرلىقپەن، كىسى توناۋمەن اينالىسقان.

ساراپشىنىڭ بۇل سوزدەرىن اقتوبە مەن الماتىدا بولعان سوڭعى تەراكتىلەر دە دالەلدەي تۇسەدى.

زەرتتەۋشى قاراپايىم كريمينال مەن راديكاليزمنىڭ جاقىنداسۋى نەگىزگى ءۇش فاكتور بويىنشا جۇزەگە اسادى.

سالافيزم-جيھاديزم يدەياسىنىڭ سىرتقى تارتىمدىلىعى. ەكسترەميستىك روليكتەردە شاھيدتەر قاشان دا «يسلام جاۋلارىمەن» سوعىسىپ جۇرگەن باتىر رەتىندە كورسەتىلەدى. بۇل وبرازعا بانديتيزم رۋحىندا تاربيەلەنگەن، ءوزىن كريمينالدىق ورتانىڭ سەركەسى سەزىنەتىندەر تەز ەرەتىن كورىنەدى.

دىنسىزدەردەن اقشا، مۇلىك تارتىپ الۋ دا ءدىني امال سانالادى. بۇل دا ءوز كەزەگىندە پايدا تابۋدىڭ ءبىر قۇرالىنا اينالعان. راديكالدار كىسى توناپ، ۇرلىق جاساپ ءجۇرىپ، وزدەرىنىڭ بۇل ارەكەتتەرىنىڭ يسلام تۇرعىسىنان «زاڭدى» ەكەنىنە سەنىمدى بولادى.

سالافيزم جاماعاتى دا، كريمينالدىق ەلەمەنتتەر سەكىلدى قوعامنان وقشاۋلانىپ جۇرەدى. كوبىنە ولار قالانىڭ سىرتىندا، ساياجايلار مەن بازارلاردا، جاڭادان اشىلعان اۋدانداردا پانالايدى. وسىنداي وقشاۋلانۋ قوعامعا ءقاۋىپتى ەلەمەنتتەردىڭ ءوزارا جاقىنداسۋىنا سەبەپ بولادى.

زەرتتەۋشى راديكالدى اعىمدارمەن كۇرەستە قىلمىستىق قاتىناستارعا بەيىم اۋداندارداعى جاستارمەن جۇمىستىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتادى. مەملەكەت ءالى كۇنگە بازارلاردا قارا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن جاستاردىڭ اراسىندا اعارتۋ شارالارىمەن اينالىسۋ مەحانيزمدەرىن قاراستىرماعان. جاستاردى الەۋمەتتىك بەيىمدەۋ بويىنشا ارنايى باعداردامالار ازىرلەۋ دە نازاردا بولۋى كەرەك. بۇل رەتتە الەۋمەتتانۋشى فرانسيا، بەلگيا، دانيا، اقش سىندى ەلدەردىڭ تاجىبريبەسىن ەسكەرۋ قاجەتتىگىن ايتادى.