بەلگىلى ساياساتكەر، قوعام قايراتكەرى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور زاردىحان قينايات ۇلى 23 قاراشادا 77 جاسقا قاراعان شاعىندا ومىردەن وزعان ەدى.

«ءبىز قازاق ەدىك، كوك تۋى جەلبىرەگەن، جۇرەگى ەلجىرەگەن. كوك ءبورى ۇرپاعى ەدىك، كوزدەرى مولدىرەگەن. ءبىز قازاق ەدىك كەۋدەگە جالىن بەرگەن، ۇل-قىزعا ءتالىم بەرگەن. شىنىندا بىزدەر ەدىك، ارى ءۇشىن جانىن بەرگەن. ءبىز قازاق ەدىك ءارقاشان ۇلتىم دەگەن، وتانىم، جۇرتىم دەگەن»- اتا-بابالاردان قالعان  بۇگىندە ءوشىپ بارا جاتقان وسى  تۇسىنىك-ويدى قايتا ورالتقان  تاريحي ەڭبەكتەرىن، شىعارمالارىن ومىرگە اكەلگەن عۇلاما عالىم ەدى. زاردىحان قينايات ۇلى كەڭەس داۋىرىندە جالعاندىققا تولى بۇرمالانىپ، تەك ماقتاۋمەن تاپسىرىسپەن جازىلعان تاريحي وقيعالاردىڭ اقيقاتىن اشىپ، ولاردى شىنايى  ارناسىنا  بۇرعان تاريحشى عالىمداردىڭ ءبىرى، ءارى بىرەگەيى،   قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن  ءبىر-تۋار ۇلتجاندى ازاماتى بولدى.

زاردىحان اعا سەكىلدى  تاريحتى  شەتەلدىك دەرەكتەرگە سۇيەنىپ شىنايى، تەرەڭ  جازاتىن تاريحشى عالىم كەمدە-كەم بولدى.  اعامىزدىڭ زاردىحان دەپ اتالاتىن  ءوز ەسىمى سەكىلدى، ونىڭ تاريحشى عالىم رەتىندەگى جۇرگەن جولى، جازعان ەڭبەكتەرى دە  دارا قايتالانبايدى.

ول ۇلت –وتان تاريحىن  جازۋدا ورىستارعا تاۋەلدى بولىپ ولاردىڭ پىكىرىن شىندىققا بالاپ سوعان سەنىپ كەلگەن،  قۇلدىق سانا كونسەپسياسىن بۇزدى، قازاق تاريحىنا جاڭا سامال لەپ اكەلىپ، ساناعا ساڭىلاۋ ەنگىزىپ  ۇلتىمىزدىڭ وتكەن شىنايى-تىڭ تاريحىن اكەلىپ عىلىمي اينالىمعا ەنگىزىپ ونىڭ تورىنەن ويىپ ورىن الدى. ول بيلىككە ەمەس،  مۇستافا شوقاي اتاسىنداي ۇلتىنا قىزمەت ەتتىپ كەتتى.  كەيبىر تاريحشىلار سەكىلدى تاپسىرىسپەن  ماقالا، كىتاپ جازعان جوق. زاردىحان اعامىزدىڭ جازعان ەڭبەكتەرىن رەسپۋبليكا تاريحشىلارى، مۇقىم قازاق حالقى  مويىندادى.

ونىڭ ءوز مەتودولوگياسى  بۇلتارتپايتىن ايعاق  دەرەكتەرگە  سۇيەنگەن   قاعيداسى بولدى، ول ودان تايمادى. قيسىق كوشەمەن ءتۇزۋ جۇرە ءبىلدى.

اعامىز: «...مەن قازاقتىڭ جاستارىنا سەنەمiن. مەن قازاقتىڭ كارiلەرiنە سەنبەيمiن. تiپتi ءوزiمە دە. نەگە دەسەڭiز، بولەك پسيحولوگيادا تاربيەلەنگەن ادامنىڭ سانا-سەزiمiن كەڭەستiك يدەولوگيا ابدەن بيلەپ العان. كارiلەردiڭ ۇلتتىق ماسەلەلەرگە ءمان بەرگiسi كەلمەيتiنi سوندىقتان» -دەپ اقيقاتتى  اتاپ ايتقان عالىم..

  جاعىمپازدىقپەن  ساتىپ الىپ، ەلگە كۇلكى بولاتىن   اكادەميك دەگەن اتاعى بار   تاريحشى-اكەدميكتەردىڭ  10-نىڭ، ولار دايىنداپ قورعاتقان 20 شاقتى عىلىم دوكتورلارىنىڭ ەڭبەكتەرىن  قوسقاندا زاردىحان    قينايات ۇلىنىڭ قازاق تاريحىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىنە جەتپەيدى»، – دەيدى تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ەسەنعازى قۋاندىق.

وقىرماننىڭ ەسىنە سالا كەتەيىك، قينايات ۇلى موڭعوليا ەلىنە وتە سىيلى تۇلعالاردىڭ ءبىرى بولدى. عالىم موڭعوليادا دۇنيەگە كەلگەن. موڭعوليا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن، ماسكەۋ قوعامدىق عىلىمدار اكادەمياسىن بىتىرگەن. 1975 – 87 جىلدارى موڭعوليا كاسىپوداعى ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، 1990 – 92 جىلدارى موڭعوليا ۇكىمەتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى جانە موڭعوليا پارلامەنتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقارعان.  موڭعوليا پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارعان ول سول جىلدارى وسى ەلدىڭ جاڭا اتا زاڭىن جاساۋشىلاردىڭ ءبىرى بولىپ قىزمەت ەتكەن. ەلگە كەلگەن سوڭ ۇزاق جىل ءا.مارعۇلان اتىنداعى تاريح ينستيتۋتىندا عىلىمي جۇمىسپەن اينالىسىپ كەلدى.

موڭعوليانىڭ جاڭا كونستيتۋسياسىن جانە سول ەلدە جۇرگىزىلگەن ساياسي-ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ قۇقىقتىق نەگىزىن جاساۋشىلاردىڭ ءبىرى. 1994 جىلى قازاقستانعا قونىس اۋدارعان ەدى. عىلىمي-زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى ۇلتتانۋ جانە ۇلتارالىق قاتىناستار ماسەلەسىنە ارنالعان.