مۇنداي جاعداي بارلىق ادامداردىڭ باسىنان وتەدى – سەن بىرەۋگە شىن جۇرەگىڭمەن ىقىلاس بىلدىرەسىڭ، ال ول سەنەن كەرى اينالىپ كەتەدى. ادامدار ءبىر-بىرىنىڭ جاقسى ىستەرىن كورگىسى كەلمەيدى، ال ەگەر بىرەۋگە شىن نيەتىڭمەن كومەكتەسكىڭ كەلسە، ول سەنىڭ جانىڭدى جارالايدى. مۇنداي جاعدايدا وزىمىزگە «مەنىڭ نە جازىعىم بار؟ مەن نەنى دۇرىس جاسامادىم؟» دەگەن سياقتى سۇراقتار قويامىز. نەگە، راسىمەن دە، بارلىعى وسىلاي؟ بۇعان جاۋاپتى مىنا ءبىر اڭىزدان تابۋعا بولادى.
ءبىر كۇنى ەگدە تارتقان كىسىنىڭ ۇيىنە كوزى جاسقا تولعان بويجەتكەن كەلىپ، ەسىگىن قاعادى دا قارت كىسىگە ىشىندەگى سىرىن اقتارادى.
– مەن ارى قاراي قالاي ءومىر سۇرەتىنىمدى بىلمەيمىن... – دەپ سويلەدى داۋىسى دىرىلدەپ. – ءومىر بويى ادامداردىڭ ماعان قالاي قاراعانىن قالاسام، مەن دە ولارعا سونداي قارىم-قاتىناس جاسايتىنمىن. قولىمنان كەلگەنشە بارلىعىنا كومەك كورسەتىپ، جاقسىلىق جاساۋعا تىرىساتىنمىن، ال قايتارىمىنا ەشنارسە سۇرامايتىن ەدىم. مەن مۇنىڭ بارلىعىن شىن كوڭىلىممەن جاسادىم، الايدا مەنىڭ اينالامداعىلاردىڭ بارلىعى مەنى مازاقتاپ، تەك جاماندىق جاساۋمەن بولدى. بۇل نارسە مەنىڭ جانىما ابدەن باتتى، مەن شارشاپ كەتتىم... جالىنامىن، ماعان نە ىستەۋ كەرەكتىگىن ايتىڭىزشى.
ەگدە تارتقان دانا كىسى ۇندەمەستەن تىڭداپ وتىردى دا، قىزعا بىلاي دەپ اقىل ايتتى
– تىر جالاڭاش شەشىن دە، قالانىڭ كوشەلەرىمەن ءجۇرىپ ءوت، - دەپ سالماقتى داۋىسپەن سويلەدى.
– كەشىرىڭىز، مەن ونداي دارەجەگە دەيىن تۇسكەن ەمەسپىن... ءسىزدىڭ ەسىڭىز اۋىسقان سەكىلدى مە ءالدى قالجىڭداپ تۇرسىز با؟ ەگەر مەن ولاي ىستەيتىن بولسام كوشەدە جۇرگەندەر مەن جايلى نە ويلايدى؟.. بىرەۋ ماعان زورلىق كورسەتىپ، ار-ۇياتىمدى تاپتاسا قايتەمىن؟..
دانا كىسى ورنىنان تۇردى دا، ەسىكتى اشىپ، ۇستەلدىڭ ۇستىنە اينانى اكەلىپ قويدى.
– سەن كوشەدە ءتانىڭدى جالاڭاشتاپ جۇرۋگە ۇيالاسىڭ دا، مىنا ەسىك سەكىلدى اشىق-جارقىن جانىڭمەن الەمدى كەزىپ جۇرۋگە ۇيالمايسىڭ با؟! جۇرەگىڭنەن كەز كەلگەن ادامعا ورىن بەرەسىڭ. سەنىڭ جانىڭ – بۇل اينا، سول سەبەپتى دە باسقا ادامدارعا قاراپ ءوزىمىزدى كورەمىز. ولاردىڭ جانى جاماندىق مەن زۇلىمدىققا تولى، سول سەبەپتى دە سەنىڭ پاك جانىڭا قاراعاندا ولار وزدەرىنىڭ ۇسقىنسىز تۇرلەرىن كورەدى. سەنىڭ ولاردان الدە قايدا جاقسى، مىقتى ەكەندىگىڭدى مويىنداۋعا ولارىڭ باتىلى مەن اقىلى جەتپەيدى. بۇل نارسە تەك باتىل ادامداردىڭ قولىنان كەلەدى...
– ەندى مەن ىستەسەم بولادى؟ بۇل جاعدايدى مەن قالاي وزگەرتە الامىن؟ – دەپ سۇرادى بويجەتكەن.
– مەنىمەن بەرى ءجۇر، مەن ساعان ءبىر نارسە كورسەتەيىن... مىناۋ مەنىڭ باقشام. مىنا جايقالىپ تۇرعان گۇلدەرگە جىلدار بويى سۋ قۇيىپ، ولارعا قاراپ كەلەمىن. ومىرىمدە ەشقاشان دا گۇل بۇرشىگىنىڭ قۇلاعانىن كورمەپپىن. مەنىڭ كورگەنىم تەك وسى گۇلدەردىڭ جايقالىپ وسكەنى، بۇلار وزدەرىنىڭ حوش يىستەرى مەن سۇلۋلىعىمەن الەمدى تاڭقالدىرىپ كەلەدى. ادامدار تابيعاتتان ۇيرەنۋى كەرەك. مىنا عاجاپ گۇلدەرگە قارا دا، وسىلاردان ۇلگى ال – ادامدارعا جۇرەگىڭنىڭ كىلتىن ولار بايقامايتىنداي ابايلاپ اش. جاقسى ادامدارعا عانا جاقسىلىق جاسا. سەنىڭ كۇلتەلەرىڭدى جۇلىپ، اياقتارىمەن تاپتايتىنداردان اۋلاق ءجۇر. ولار سەنىڭ دارەجەڭە دەيىن جەتە الماعان ارام شوپتەر سەكىلدى، سول سەبەپتى دە ءبىز ولارعا ەشقانداي دا كومەك كورسەتە المايمىز. ساعان قاراپ ولار تەك وزدەرىنىڭ ۇسقىنسىز تۇرلەرىن عانا كورەدى...
پىكىر قالدىرۋ