ءقازىر اقپارات قۇرالدارىندا ارزان شۋ كوبەيدى. ونىڭ ءبىرى: «ويباي، قىتايداعى قازاقتاردى قىرىپ-جويىپ جاتىر» دەگەندەي الىپ-قاشپا داۋرىقپالار.

راس، جۇڭگو الىپ ەل. الىپ يمپەريالار ءوزىنىڭ السىرەگەن تۇسىندا نەمەسە ءوز ىشىنەن ىرىتكىش كۇشتەردىڭ كوبەيگەن كەزىندە، سىرتقى جاۋلاردان قورىققانعا وسىنداي جانتالاسقا بارادى.

ايتالىق، ستالين حالىقتى نەگە قىردى، نەدەن قورىقتى؟ اقىرى ءوزى قورىققان قۇدىققا قۇلاپ، يمپەرياسى تارادى. ءستاليننىڭ سويىلىن سوققان شىڭ شىساي حالىقتى قىردى. بىلايشا قاراعاندا ول 20 مىڭ قازاقتىڭ كوزىن قۇرتسا، قازاق كۇرەسكەرلەرى ونىڭ 60 مىڭعا جاقىن ارمياسىن شىعىنعا ۇشىراتتى. جانە دە سوڭى جاڭ كايشىنى پانالاپ، تايۋانعا قاشۋىنا ۇلاستى. ماۋ زىدۇڭنىڭ «مادەنيەت توڭكەرىسىن» جۇرگىزىپ، سىرتقى ەسىكتى تارس بەكىتىپ الۋى دا سونداي قورقىنىشتان ەدى. ونىڭ دا ارتى قازىلدى، تۇقىمى تۇزداي قۇرىدى. دەمەك، حالىققا قاندى قاقپان قۇرعان بۇدان بۇرىنعى زورلىقتى كۇش يەلەرىنىڭ سونداي قورقىنىشى، حالىقتى ۇرەيلەندىرىپ، قىسىممەن ۇستايمىن دەۋىنىڭ سوڭى ءبارى بىردە تراگەدياعا سوعىپ وتىرعان.

بۇگىنگى جۇڭگو قوعامى جالعىز قازاقتاردى عانا قىسىپ وتىرعان جوق. ون قىتايدىڭ اراسىنا شاعىن ۇلتتاردان (ۇيعىر، قازاق، موڭعول، دۇڭگەن، ت.ب.) بىرەۋىن قوسىپ، ەكى ەتتىڭ ورتاسىنا ءبىر ماي قىستىرعانداي قاقتاپ جاتىر. باستى ويلاعانى ءوزىنىڭ ىشكى قاۋىپسىزدىگى. ال ىشكى قاۋىپسىزدىكتى بۇلايشا نىعايتۋ – قورقىنىشتىڭ نىشانى. «نەدەن قورىقساڭ، قاتەرىڭ سودان» دەگەندەي يمپەريانىڭ ىشىندە ءىرۋ بار دەگەن ءسوز. ءجا، ول ۇزاق جانە ساياسي اڭگىمە.

قازاقتار جايىنا ورالايىق. تاعدىر كەيدە ادامداردىڭ قولىنا مۇمكىندىك بەرەدى. قىتايداعى قازاقتاردىڭ 26 جىلدان بەرى ەلىنە ورالا الماۋى ءبىر قاراعاندا قولداعى بار التىن كەزەڭىن وتكىزىپ العانداي وكىنىشتى كورىنەدى. شىن مانىندە ءالى دە بولسا جەلىمىز وڭنان تۇر دەۋدىڭ مۇمكىندىگى بار. جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى دوس، كورشى ەلدەر. الدە بىرەۋلەر ۇرانداتقانداي جۇڭگو قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قازاقستانعا باسىپ كىرۋىنىڭ ەشقانداي نەگىزى جوق. ەكى ەل ءوزارا شەكارا جانە بەيبىتشىلىك كەلىسىمدەرىنە قول قويىپ، «التى الاس، بەس بەرەسىمىز جوق» دەپ ءسوز بايلاسقان. ودان قالسا قىتايلاردىڭ الەمدىك قاتەرىنە كوز سالىپ، ولاردىڭ قىبىر-جىبىرىن اڭدىپ وتىرعان حالىقارالىق ۇيىمدار ءبىر ەلدىڭ ەكىنشى ەلدى جاۋلاۋىنا، باسىپ كىرۋىنە ەشقاشان جول بەرمەيدى. الىستاعى اقش تۇگىلى قىتايدىڭ كورشى دوسى بولىپ وتىرعان رەسەيدىڭ ءوزى «شەتكى ءۇي كوشسە، ورتاڭعى ءۇي شەت بولادى» دەگەندى جاقسى بىلەدى. وزگە ەلدىڭ وتارلانۋى ارقىلى ءوز ەلىنىڭ مۇددەسىنە ءتيىمسىز بولاتىن كەلەڭسىزدىكتەردى كۇنى بۇرىن اڭدايدى. بۇگىنگى دۇنيە ەلدەرىنىڭ كوبى الاڭ كوڭىلمەن قىتايعا جاۋتاڭداي، ساقتىقپەن قارايدى. شىن مانىندە قىتايدىڭ كورشىلەرىن اسكەري كۇشپەن جاۋلاپ العان ەش تاريحى جوق. جۇڭگو ەلى «ءشۇرشىت» اتانعان جوڭعار كەزىندە ابىلايمەن قاقتىعىسىپ قالعان تۇسىنىڭ وزىندە ارمياسىن تەز شەگىندىرىپ اكەتكەن. شياڭ گاڭ (گونگوك)، اۋمىن (ماكاو)، تايۆان، ت.ب. ەجەلگى ءوز تەريتورياسى بولعان جەرلەرگە يەلىك جاعىندا دا كەزىندەگى كەلىسىم-شارتسىز، ارتىق قادامعا بارعان ەمەس.

الايدا، بۇل انىقتامالار قىتايلار «قويدان قوڭىر، سۇتتەن اق» دەگەندى بىلدىرمەيدى. «ولار ءجۇز جىلدا قايتقان كەك – تەز قايتقان كەك» دەپ تەك قانا مىسىقتابانداپ جىلجۋدى باستى ۇستانىمى ەتكەن. جانە دە اشىق جاۋلاۋدان، جاۋلاسۋدان كورى «اقىل-ايلامەن الۋ» امالىن اتا جولى رەتىندە ءبىرىنشى ورىنعا قويادى. «ۇلى قورعان» اتانعان قامالدىڭ ىشىندەگى بۇل حالىقتىڭ اقىرىن-اقىرىن جىلجىپ، قازىرگىدەي بايتاق تەريتوريانى باعىندىرۋى سونداي ايلالى امالدارىنىڭ جەڭىسى.

بۇگىنگى جۇڭگو اۋماعىنداعى ەجەلگى تۇركىنىڭ جەرىن ماڭگىلىككە باۋىرىنا باسىپ قالۋى ءۇشىن ولار قولىنان كەلگەنىن ايامايدى. جاقىندا عانا جۇڭگو ءتوراعاسىنىڭ: «ءبىز بىرەۋدىڭ جەرىنە كوز الارتپايمىز، بىرەۋدىڭ ءبىزدىڭ جەرگە كوز الارتۋىنا دا جول بەرمەيمىز» دەۋى سول ەسكى جارانىڭ تىرنالۋىن ەمەكسىتكەنى ەدى. ونىڭ كەيبىر ناقتىلى مىسالدارى جوڭعاردان بوساعان ەجەلگى تۇركى جۇرتىنا قازاقتاردىڭ قايتا قونىستانۋى بارىسىنداعى كۇرەستەن كورىلگەن بولاتىن. ناقتىلاپ ايتقاندا ەدىل بويىنداعى قالماقتاردى جوڭعاردان بوساعان جەرگە قونىستاندىرىپ، قازاق كوشىنە توسقىندىق جاساۋ يدەياسى ەرتەدە قالاي قالىپتاسسا، قازىردە سولاي جالعاسىپ وتىر. بۇگىنگى جۇڭگو اۋماعىنداعى قازاقتار قونىستانعان وڭىرلەرگە شىڭعىسحاندى دارىپتەپ، موڭعولدان، جوڭعاردان قالعان كەيبىر ەسكەرتكىشتەردى قايتا جاڭعىرتۋ ارقىلى «بۇل سەنىڭ جەرىڭ ەمەس، جوڭعاردان بوساتىپ العان ءوز جەرىمىز» دەگەن ءپاتۋاسىن ايتۋدا.
بىردە مىناداي ءبىر قىزىق جايت بولىپتى. جۇڭگو ءتوراعاسى سي سزينپين بەرليندە گەرمانيا كانسلەرى انگەلا مەركەلگە كەزدەسىپ، وعان تارتۋ-تارالعى ۇسىنسا، نەمىس باسشىسى وعان يوگان ماتتياس حازەن اتتى ماتەماتيك، استرونوم، كارتوگرافتىڭ 1740 جىلى سىزعان بايىرعى كارتيناسىن سىيلاعان ەكەن. باسىندا بايقاماي قۋانا قابىلداعان جۇڭگو باسشىسى سوڭىندا بارىپ، «اتتەگەن-اي» مەن سان سوعىپ، بارماق تىستەپ قالسا كەرەك. سەبەبى، الگى كارتادا قازىرگى جۇڭگو تەريتوياسنىڭ جارتى بولىگى، ياعنىي، ىشكى موڭعول، مانجۋريا، شىنجاڭ، حاينان، تايۆان جانە تيبەت ءۇستىرتى مۇلدەم كورسەتىلمەگەن دەيدى.
دەمەك، ەكى ميليارد حالىقتى قالاي اسىرايمىن دەپ تارىققان سي ءتوراعانىڭ باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداعان ساتتەردە جامان تۇستەردەن شوشىپ ويانۋى بەك مۇمكىن عوي. ول جامان ءتۇس ارينە، ەجەلگى ھۇن، تۇركى، موڭعول دەگەن التىن ارقاۋعا قوساقتالعان كوشپەندىلەردىڭ باس بىرىكتىرىپ، اتقا ءمىنۋى، «جاۋ بولىپ جاعاعا جارماسۋى، ءبورى بولىپ ەتەكتەن الۋى». ەندەشە، كەڭەستىك كەزەڭدە «ءساتتى» بولىپ كورىنگەن «ءتۇپ تامىرىمەن وتاۋ، جورگەگىندە تۇنشىقتىرۋ» قاعيداسى بويىنشا كۇدىك-كۇماننىڭ شەكەسى قىلتيسا بولدى، باسىمەن قوسا شاۋىپ ءتۇسىرۋ – ولاردىڭ قازىرگى ۇستانىمى.

ەندى ويلاپ كورىڭىز، سىرتقا الىپ اجداھا بولىپ كورىنگەن يمپەريانىڭ ءوز ىشىندە كەۋلەپ جاتقان قانشا قاندى ءىرىڭى بار. ەركىن دەموكراتيانى اڭساعان قىتايدىڭ وزىق ويلى زيالىلارى ءبىر عانا «كوممۋنيستىك جۇيەنى»، «ورتاق قازاندى»، «ءبىر پارتيالى ديكتاتۋرانى» سۇيمەيدى. ءبىر ەل ەمەس، كوپ قىتايلى ەل بولىپ تا الەم ەلدەرىمەن بوي تەڭەستىرەتىن شتاتتىق باسقارۋ جۇيەسى سىندى ەجەلگى «بەكتىك» باسقارۋىن اڭسايتىندارى دا از ەمەس. ءتىپتى كومۋنيستەردى ەمەس، گومينداڭشىل قارا قىتايلاردى ارتىق كورەتىن قانشاماسى بار. وسىنداي «ىشكى قاۋىپكە» سىرتتان كوز الارتاتىن اقش ىقپالىن قوسىڭىز. ەندەشە «سىرتتان ساقتانۋدىڭ جولى ءىشتى تازالاۋ» دەپ بىلەتىن ولار ەسەك ءمىنىپ ەرەۋىلگە شىققان ۇيعىردى دا، اتقا ءمىنىپ ارانداتپاسىن دەپ قازاقتى دا تارپا باس سالۋعا دايىن، قاندى قىلىشىن جالاڭداتىپ وتىر ستالين، شىڭ شىسايدىڭ زۇلماتتى كۇندەرى باسقاشا بەينەمەن باس كوتەرىپ، تاريحي قايتالاۋ ءوز ۇرەيىن ايعاقتاۋدا.

ولاي بولسا، تالاي وت پەن سۋدان امان وتكەن قازاقتار نە ىستەۋ كەرەك؟

ەرەۋىلگە شىعۋ كەرەك پە؟ جوق، ونسىزدا ءتۇرتىپ قويىپ، سونداي سۇمدىقتىڭ شەتى كورىنسە، «تەرروريست»، «شىعىس تۇركىستانشىل»، «شەتپەن بايلانىسىپ، وتاندى اۋدارماق بولدى» دەپ باس سالماققا اڭدىپ، سىنىققا سىلتاۋ ىزدەۋدە. بولماشى كىنامەن تىرناعىنا ىلىنگەن تالايدى باس بوستاندىعىنان ايىرىپ، تەمىر تورعا توعىتىپ جاتقانىن اقپاراتتان اڭداپ وتىرمىز.

ۇندەمەي قويۋ كەرەك پە؟ جوق، ءۇنسىز قالۋعا بولمايدى. تاريح قايتالانادى دەمەكشى، شىنجاڭ تاريحىندا مۇنداي كەزەڭدەر كوپ بولعان. 1951 جىلى جۇڭگو قىزىل ارمياسىن باستاعان ۋاڭ جىن گەنارالدىڭ ارمياسى الدىنداعىنى قىناداي قىرىپ، وسپان باتىر باستاعان باھادۇرلەردى قۇرتقان سوڭ، سولاردىڭ «قۇيىرشىعى» دەپ ۇيعىر مەن قازاقتى سوتتى-سوتسىز اتا بەرەتىن ءبىر زامان بولدى. اسىرەسە، 1952 جىلى 1937-1938 جىلعى قىرعىنداعىداي سۇراۋسىز اتا بەرۋ داستۇرگە اينالىپ، تالاي مۇسىلماننىڭ باسى دوپشا دومالاپ ەدى. سول تۇستا وزىق ويلى ۇيعىر، قازاق ازاماتتارى حالىقارالىق ۇيىمدارعا جانە جۇڭگو ءتوراعاسى ماۋ-دىڭ اتىنا ارىز حاتتار جىبەرىپ، قىرعىندى توقتاتۋىن تالاپ ەتكەن. بۇدان حابار تاپقان جۇڭگو ورتالىق پارتيا كوميتەتى شۇعىل جيىن شاقىرىپ، ۋاڭ جىندى بەيجىڭگە قايتارىپ العان. ءارى وعان «جەر رەفورماسىن جۇرگىزۋدە سولشىلدىق قاتەلىك وتكىزدى» دەگەن ايىپ تاققان. ىزىنشە حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ ىقپالىمەن شىنجاڭ سەكىلدى از ۇلتتار مەكەندەگەن ءوڭىردى باسقارۋعا «ۇلتتىق تەريتروريالى اۆتونوميا ساياساتىن» قولدانعان ەدى. الداپ-ارباۋ سەكىلدى اتقارىلعان زاڭنىڭ باسى ءتيىمدى باپتارمەن شاعىن ۇلتتارعا پايدالى بولعانمەن، سوڭى سابان قاعازداعى سايعاقتىڭ ءىزى بولىپ قالا بەردى.

دەمەك، وسى تاجىريبەنى نەگىزگە الىپ، شىنجاڭدا بولىپ جاتقان «اسىرا سىلتەۋشىلەردى» اشكەرەلەگەن ناقتىلى حاتتار جازىلىپ، حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارىنا جانە قىتايدىڭ ورتالىق پارتيا كوميتەتىنە، پروكراتۋراسىنا جولداۋ كەرەك. جانە دە جۇڭگو زاڭدارىنىڭ، ونىڭ ىشىندە اۆتونوميا زاڭى باپتارىنىڭ ورەسكەل بۇزىلىپ وتىرعانى جايىندا ناقتىلى دالەلدەر بولۋى قاجەت. بۇعان ونداعى قازاق زيالىلارى زاڭدى قۇقىقتارىن پايدالانا وتىرىپ كىرىسۋى، مۇمكىندىك بولعاندا بەيجىڭگە تىكەلەي بارىپ، ناقتى جاعدايدى مالىمدەۋى كەرەك.

ءبىز نە ىستەي الامىز؟ بۇل سۇراقتى قازاقستاندىق ازاماتتاردىڭ بارىنە قويۋعا بولادى. سونىڭ ىشىندە شەتتەگى قازاقپەن جۇمىس ىستەيتىن سىرتقى ىستەر مينسترلىگىنىڭ كونسۋلدىق باسقارمالارى، ىشكى ىستەر مينسترلىگى، ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينسترلىگى، مادەنيەت جانە سپورت مينسترلىگى، ءبىلىم جانە عىلىم مينسترلىگى، ت.ب. ورىنداردىڭ قۇلاعىندا وتىرعان ازاماتتار الىستاعى اعايىننىڭ اتاجۇرتقا ورالۋىنداعى بارلىق كەدەرگىلەردى الىپ تاستاۋى كەرەك. ناقتىلاپ ايتقاندا ۆيزا، كەدەن، تىركەلۋ، ىقتيارحات، ازاماتتىق الۋ، وقۋعا ءتۇسۋ، جۇمىسقا ورنالاسۋ، مەديسينالىق جاردەم، ءۇي، جەر الۋ، ت.ب. جۇمىستاردىڭ بارىندە قانداس باۋىرىنا دەگەن بارلىق جەڭىلدىكتەر جاسالۋى كەرەك. ودان قالسا وسىنداعى قازاقى قانى تاسىعان زيالى قاۋىم وكىلدەرى سىرتقى ىستەر مينسترىلىگى ارقىلى ورتاق حاتقا قول قويىپ، ونى جۇڭگو سىرتقى ىستەر مينسترىنە جانە ولاردىڭ وسىنداعى كونسۋلدىق باسقارماسىنا تابىستاپ، جاۋاپ بەرۋىن تالاپ ەتۋى شارت. پارلامەنتتە دەپۋتاتتار بۇل ماسەلەنى وزەكتى وقيعا رەتىندە قوزعاۋى ءتيىس. مۇندايدا قازاق: «جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل»، «دوسى كوپتى جاۋ المايدى»، «ءوزىڭدى ءوزىڭ سىيلاساڭ جات جانىنان تۇڭىلەر» دەگەن سوزدەردى قولدانادى. ءوز باۋىرىڭدى ءوزىڭ جارىلقاي الماي وتىرىپ وزگەدەن قانداي قايىر، مەيىر كۇتەسىڭ!؟

اتالعان قۇقىقتىق جۇيەلەرگە بايلانىستى كورسەتىلەر كومەك زاڭنىڭ اياسىندا بارلىق مۇمكىندىكتەردى قاراستىرىپ ىسكە اسسا، رەسمي ەمەس مەكەمەلەر جۇيەدەن ءبىلىم، ونەر، مادەنيەت سالالارى رۋحاني كومەك كورسەتۋگە مىندەتتى. ناقتىلاپ ايتقاندا شەت جۇرتتا وتىرعان 5 ميلليون قازاقتىڭ جاناشىرى – قازاق. ءتۇپ قازىعى – قازاقستان. ارقا تىرەگى، ساناسىنداعى اسقارى، كوڭىلىنىڭ مەدەۋى وسى ەل – ءبىزبىز. ولاي بولسا انانىڭ بالاعا ارنالار ماحابباتى، وردالى قارا شاڭىراقتىڭ وتاۋعا جاسالار اتالىق باۋىرمالدىعى – قازاق ەلىنىڭ، قازاق ازاماتتارىنا تۇسكەن سىناق. قازاق مەملەكەتى قازاق ءتىلدى باسىلىمدار، كينو-تەاتر، ان-كۇي، قولونەر، ت.ب. ۇلتتىق قۇندىلىقتارىنىڭ ءبارىن ولاردىڭ كادەسىنە تەگىن ۇسىنۋى كەرەك. ەندىگى ءوسىپ كەلە جاتقان وسپىرىمدەرىنىڭ ساناسىنا ءار كۇنى قازاق ەكەنىن سالىپ، جاڭعىرىق تۋدىرىپ وتىراتىن مەحانيزيم جاساۋىمىز قاجەت. ات ءىزىن سۋىتپاي ولارعا بارىپ-كەلىپ تۇرساق، ولاردى ۇنەمى شاقىرىپ قوناق رەتىندە سىيلاپ وتىرساق اعايىنشىلىق ۇزىلمەيدى. ءۇمىتى جوعالمايدى.

الىستاعى اعايىننىڭ تابانىنا كىرگەن شوگىر – مەنىڭ ماڭدايىما كىرسىن دەيتىن انا وتان، اتا جۇرتتىڭ التىن مەيىرى وسىندايدا كورىنسە كەرەك-تى. كەيدە شەتەلدەگى قازاقتارعا قاتىستى قانداي دا ءبىر شىر-پىر بولار جاعداي تۋا قالسا، كوبىندە سول ەلدەن ورالعان ازاماتتار الدىمەن كوزگە تۇسەدى. ءتىپتى، اركىمنىڭ ءوزى مەنشىكتەپ العان ەلى، جەرى، ءجۇزى، تاقىرىبى بار سياقتى بولىپ، باسقالارى قاراپ تۇراتىن جايلار دا كەزدەسەدى. ءدىن اياققا تاپتالدى دەسە، ول ءدىندارلارعا عانا كەرەك سياقتى. ءتىل دەسە ونى ءتىل باسقارمالارى قولعا الۋ كەرەكتەي سەزىنەدى. قىتايداعى قازاقتار جايى ءسوز بولا باستاسا كوبىندە سول توپىراقتان كەلگەندەر كوزگە ءتۇسىپ، باسقالار سوڭى نە بولار ەكەن دەپ سانادان تىسقارى سابىرعا ەرىك بەرەتىندەي بولادى. وسىندايدا اتالارىمىز: «التاۋ الا بولسا اۋىزداعى كەتەدى، تورتەۋ تۇگەل بولسا توبەدەگى كەلەدى»، «بىرلىك بولماي تىرلىك بولمايدى» دەگەن عوي. ساقتىق ارينە اركىمنىڭ ءوز باسىنا جاقسى شىعار، ءبىراق تۋعان حالقىڭ، تۋعان توپىراعىڭ، وتانىڭ، جان باۋىرىڭ وتقا وراناتىنداي بولسا، سوقا باسىڭدى امانداپ، التىن كەسەمەن سۋ ىشكەنىڭ كىمگە كەرەك!

قىتايداعى قازاقتار تۋرالى ءسوز بولعاندا ولاردىڭ باسىنا ءتونىپ كەلە جاتقان تاعى ءبىر قاتەر – ولاردىڭ ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنەن كولەڭكە ىزدەۋ. ونداعى دىندەس باۋىر – ۇيعىرلار اراسىندا وسىدان ءبىراز بۇرىن ءدال وسىنداي «تىرناق استىنان كىر ىزدەۋشىلىك» جۇرگىزىلگەن ەكەن. ۇيعىردىڭ ءبىر قالامگەرىنىڭ تەرەزە جاقتاۋىنا قونعان ءتۇز كەپتەرى مەن قاماقتا وتىرعان ءۇي كەپتەرىن مۇڭداستىرعان مىسال اڭگىمەسى تىرناققا ءىلىنىپ، اقىرىندا اۆتورىنىڭ سوتتى بولعانىن ەستىگەنبىز. قىتايدىڭ قۇلجا قالاسىندا توي وتىكىزىپ، اتاسىنىڭ اتىن اتاعانىنا كىنالى بولعان وسپان باتىردىڭ نەمەرەسى دە تۇرمەدە جاتىر.

الدە قايدا ەسىمىزدەن شىعىپ بارا جاتقان ەسكى ىندەتىمىزدىڭ ءبىرى دە تالانتسىزداردى تالانتتىلارعا قايراپ سالىپ، كوك بورىلەردى كوپ يتكە تالاتۋ ەدى. يمپەريالارعا قۇلدىققا ساتىلعان تالاي قازاق بالاسى اتاسىن ساقالىنان سۇيرەپ وققا ۇستاپ بەرگەن زامان بولعان. كەلمەسكە كەتكىر سول كۇندى جۇڭگو قوعامى قايتا «ءتىرىلتىپ»، «ادەبيەتتەگى تازالاۋعا» كىرىسكەن سىڭايلى. ارينە، كىم قالاي جازدى، ءوز ۇلتىنا، وتانىنا قالاي بۇيرەك بۇرىپ، «ورتاق وتان – جۇڭحۋاعا» قالاي قارسى تۇرعىسى كەلدى؟ – دەيتىندەي ساندىراقتار تالاي ساڭلاققا تۇساۋ سالىپ قانا قويماي، سانانى شارشاتىپ، اعايىندى ارانداتارى ايدان انىق.

ەندەشە، ەل بولىپ، ەر بولىپ، ورتاق ۇلتتىق ويعا جينالىپ، قامالى قالىڭداتىپ، قالقاندى سايلاۋىمىز كەرەك. جات جۇرتتا جاناشىرسىز قالعان قانداستارىمىز جالعىز شىرپىداي سىنىپ بىتكەنشە سىناي قاراپ وتىرساق، ادامدىعىمىز قايدا؟! وزگە ۇلتتىڭ تەلەگەيىنە جۇتىلىپ بارا جاتقان باۋىرلاردى قۇتقارماساق، جاۋ قولىندا قالعان جالعىز ۇل ءۇشىن قان كەشكەن بابالار رۋحىنا قيانات جاساعان بولامىز! بۇل جۇك – قانى قازاق ازاماتتىڭ بارىنە پارىز. ول مەيلى جەر شارىنىڭ ارعى بەتى – امەريكا قۇرلىعىندا دوللار ساناپ ءجۇرسىن، ول مەيلى قۇران قۇشاقتاپ اراب توپىراعىندا وتىرسىن، ول مەيلى كوز جاسىن كولدەتىپ جات جۇرتتا جاۋتاڭداپ ءجۇرسىن، ول مەيلى «التىن عاسىرىم» دەپ اق وردادا الشاڭداي باسسىن – ءبارى، ءبارى قانداس قازاعىنا كۇيىنۋى، وعان كومەكتەسۋدىڭ جولىن قاراستىرۋى قاجەت! اتالار قانىنان اعىپ جەتكەن التىن تۇيىرشىكتەر ءبىزدى ءدال وسىلاي بىرىگۋگە، ۇلتتى ساقتاۋعا، قۇرىپ جوعالماۋعا شاقىرادى. ويكەنى ءبىزدىڭ ءدىنىمىز – يسلام، ءتۇبىمىز – تۇرىك، ۇلتىمىز –قازاق. ءبىز ەشقاشان، ەشقانداي وسال بولۋعا قاقىلى ەمەسپىز!