توقسانىنشى جىلداردىڭ باسى ەدى. الماتىنىڭ اقىلدىسى دا، اقىماعى دا، ءتىپتى اقىنىنا دەيىن بازارعا شىعىپ كەتكەن كەز عوي. قالا قۇددى ءبىر ۇلكەن ساۋدا الاڭىنا اينالعانداي. كوشە بويى تىزىلگەن ساۋداگەرلەر. نارىقتىڭ جاڭا كەلىپ جاتقاندىعىنان بولار، اسىرەسە، قازاقتار «ساۋداگەر» دەگەن سوزگە كادىمگىدەي نامىستاناتىن. الدا-جالدا ايتا قالساڭ جاعاڭا جارماسىپ ولۋگە بار. اۋىلدان دوسىم كەلىپ، كوشە بويىنداعى سول ءنوپىردى ارالاپ كەلەمىز.

– ءاي، سۇمدىق قوي مىنالارىڭ، – دەيدى مارات دوسىم، – بۇكىل قالا ساۋداگەر بولىپ كەتىپتى. انا كەمپىرگە نە جوق؟ وتىرماي ما، نەمەرەلەرىنىڭ قاسىندا. مىنا كوزىلدىرىك كيگەن وقىمىستى-اۋ دەيمىن؟ بۇعان نە جورىق؟ 

دوسىم مەنىڭ كوزىلدىرىكتى كوزىمە ءبىر قاراپ قويدى. نە دەيىن؟ قاي ءبىر جەتىسكەندەرىنەن تۇر دەيسىڭ بۇلار. جۇمىس جوق. ءبارى توقتاپ تۇر. ءوزىم دە جۇمىسسىز ءجۇرمىن. ساۋداگەر بولىپ كەتەر ەم، اتتەڭ قولدان كەلمەيدى. 

– ويباي، انانى قارا! مىناداي سۇلۋ قىزدىڭ كوشەدە وتىرعانى جاراسپايدى ەكەن! 

كورسەتكەن جاعىنا قاراعانمىن. شىنىمەن دە كەرەمەت ءبىر سۇلۋ قىز ۇساق-تۇيەك ساتۋدا. بۇرىمى بەلىنە تۇسكەن، كوزدەرى توستاعانداي، سارى ءتۇستى شىت كويلەگى دەنەسىنە جابىسىپ، ۇلبىرەپ وتىر. اقسارى ءجۇزى البىراپ، وتكەن، كەتكەنگە الدىنداعى تاۋارىن ۇسىنۋدا. قالاي جەتىپ بارعانىمىزدى بىلمەي قالدىق. 

– قارىنداس، كەتتىك، – دەدى قالجىڭباس دوسىم، – كۇنگە كۇيىپ وتىرعانشا ءبىزدىڭ اۋىلعا بارايىق. كەرەمەت قوي! ۇناسا قالارسىڭ… 

قىز جىميدى دا قويدى. مۇنىسىن ءبىزدىڭ ماكەڭ باسقاشا جورىدى-اۋ دەيمىن. شابۋىلدى ءتىپتى ۇدەتتى. ءبىزدىڭ جاقتىڭ جىگىتتەرى اقىنجاندى ەمەس پە! سارى كويلەككە قاراپ ءبىر شۋماقتى توكتى دە جىبەردى. 

ساباعى ءالسىز سارى گۇل، 
جارتاستا جالعىز تۇر ءوسىپ. 
جاۋىن با، جەل مە ءبارى ءبىر، 
وزىنشە ول دا كۇرەسىپ، 
جارتاستا جالعىز تۇر ءوسىپ….

ماساتتانىپ قىزعا قاراعان. سارى كويلەكتى قىز تاعى جىميدى. جىميىسىنىڭ وزىندە ءبىر سيقىر بار. اربالدىق تا قالدىق. 

– تابان استىندا شىعارعان ولەڭىم ۇناعان جوق قوي دەيمىن؟ ۇناماسا تاعى شىعارايىن، – دەدى دوسىم قىزعا. قىز بۇل جولى جىميعان جوق. ءاپ ساتتە مۇڭ تولا قالعان توستاعان كوزىن ماراتقا اۋدارىپ، العاش رەت ءتىل قاتتى. 
– ۇنادى. تۋرا مەنىڭ تاعدىرىم ەكەن! 
– سەندەي سۇلۋدا مۇنداي مۇڭدى تاعدىر بولۋى مۇمكىن ەمەس! ايتتىم عوي، كەتتىك اۋىلعا! كەلىسسەڭ جاياۋ ارقالاپ اپارۋعا ءازىرمىن، – دەگەن دوسىمنىڭ سوزىنە قىز تاعى جىميدى. 
– اۋىلعا دەيىن عانا ەمەس، ءومىر بويى ارقالاپ وتۋىڭە تۋرا كەلەدى! 
– نەسى بار، ارقالايمىن، – دەپ دوس قويمادى. سارى كويلەكتى قىز جىميىپ، باسىن شايقادى. «جوق» دەگەنى بولار دەپ تۇسىندىك. كەتۋگە اينالدىق. 
– تىم بولماسا اتىڭدى ايتشى، – دەدى مارات قوشتاساردا، – مەن ساعان ءالى تالاي جىر ارنايمىن. 
– اياۋلىم، – دەدى سۇلۋ قىز، – تەك ءوزىڭىز ارناڭىزشى! جاڭاعى وقىعان ولەڭىڭىزدى مۇقاعالي اقىن ءبىز سەكىلدىلەرگە باياعىدا ارناپ قويعان. 

ۇرلىعى اشىلعان ماكەڭ جىم بولدى. جول جونەكەي سويلەپ كەلدى. 

– سۇمدىق، ءا؟ كوشەدە نەگە وتىر ەكەن؟ مىناداي سۇلۋ…قانداي اقىلدى! جاڭاعى ولەڭدى مۇقاڭدى بىلەم دەيتىندەردىڭ ءوزى ەستە ساقتاماعان. مىنا سەن بىلەسىڭ بە؟ 

باسىمدى شايقادىم. شىنىمەن بىلمەيدى ەكەنمىن. مارات اقىن ەمەس. ءبىراق، كوپ اقىندى جاتقا بىلەدى. ونىڭ ءوزىن سۇرىندىرگەن مىنا قىز شىنىمەن دە تەگىن بولمادى. 

– ەرتەڭ تاعى كەلەمىن، – دەدى دوسىم، – اۋىلعا كەتكەنشە بۇل قىزدى تورۋىلدايتىنىم انىق. نە بۇك، نە شىك بولادى! 

بايقايمىن دوسىمنىڭ مىنا قىزعا ەسى كەتكەن سەكىلدى. نەسى بار؟ ءوزى بويداق. قىز دا كەرەمەت! تال بويىندا ءبىر ءمىن بولساشى… 

…دوسىم ەرتەسى تاعى كەتتى. اۋىلعا كەتكەنشە سارى كويلەكتى ارۋعا كۇندە بارىپ تۇردى. شىن عاشىق بولدى. ءبىراق، سۇلۋ قىز ءار جولى بەتىن قايتارىپ جىبەرەتىن. 

– قالانىڭ قىزى ءبىزدى ءقايتسىن! – دەدى سوڭعى كەلگەنىندە، – جىگىتى بار شىعار. اتتەڭ، ءسال ىڭعايىن بىلدىرسە ءومىر بويى كۇتەر ەدىم عوي. «ەندى مەنى مازالاپ، كەلۋشى بولماڭىز» دەدى عوي ول ماعان… 

…دوس كەتكەلى اندا-ساندا سول كوشەمەن ءجۇرىپ قالاتىنمىن. جۇرگەن سايىن اياۋلىمدى كورەمىن. سول جىميىپ وتىرعانى. بىردە كوشەدەگى بازار تارقاپ جاتقان تۇستا سول سۇلۋ قىزدى كوردىم. الدىنداعى ۇساق-تۇيەكتەرىن جيناستىرىپ جاتىپ ارت جاعىنا قولىن سوزعان. و، توبا! قوس بالداققا سۇيەنىپ تۇرىپ كەلەدى ەكەن. ەكى اياعى سەمىپ قالعان. جان جوق. قيمىلسىز سالبىراپ تۇر. بىرەۋلەر زاتتارىن كوتەرىسىپ جاتىر… وزەگىمە ءبىر اششى وكسىكتiڭ تۇرىپ قالعانى-اي! دەنەم دىرىلدەپ تۇر. «مەنى ءومىر بويى ارقالاۋىڭا تۋرا كەلەدى» دەمەپ پە ەدى مەنىڭ دوسىما. مۇگەدەكتىگiن ايتقان ەكەن عوي… ماراتتىڭ دا ادەيى بەتىن قايتارعان بولدى. ءبىر جاعىنان دۇرىس تا شىعار! دوسىم مۇنى كورمەي كەتتى ەمەس پە! جاراتقاننىڭ اناداي اقىلدى دا سۇلۋ پەندەسىن كەم عىپ جاراتقانىنا تاڭ قالماسقا شارا جوق. سول پەندەنىڭ ءومىر ءۇشىن كۇرەسىپ كەلە جاتقان قايسارلىعىنا تاعى دا ەرىكسىز باس يەسىز. ويتكەنى، ول قىزدى بۇگىن تاعى كوردىم. ورتا جاسقا كەلسە دە سول باياعى جىميعان قالپى. ءالى ساۋدا جاساپ وتىر. ال، دوسىم ومىردەن وتكەن… 

ارمان سقابىل ۇلى