وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن قازاقستان مەن رەسەي باسشىلارىنىڭ كرەملدەگى كەزدەسۋىندە ەكى ەل بايقوڭىرعا قاتىستى ءبىر شەشىمگە كەلگەندىگى تۋرالى سايتىمىزدا جازعان بولاتىنبىز. ال ەندى رەسەيلىك ينتەرنەت-سايتتار سول شەشىمنىڭ كىمنىڭ پايداسىنا شەشىلىپ، قاي ەلدىڭ ۇددەسىنەن شىققانىن مالىمدەۋدە. ولاردىڭ جازۋىنشا، ەكى ەل «بايقوڭىر» عارىش ايلاعىن پايدالانۋ بارىسىندا بۇرىنعىدان وزگەشە بايلانىسقا كوشەتىن بولادى. بۇل بايلانىستىڭ وزەگى - رەسەيدىڭ «بايقوڭىردان» شىعۋى ساتىلاپ جۇرگىزىلەتىن بولادى، ەكىنشىدەن، «پروتونداردىڭ» سانى قىسقارتۋ ماسەلەسى قايتا قارالادى، ۇشىنشىدەن، «پروتونمەن» قوسا «زەنيت» زىمىران-تاسىعىشتارى ۇشىرىلاتىن بولادى. جاڭا شەشىم وسىنداي. رەسەيلىك «روسكوسموس» عارىش اگەنتتىگىنىڭ جەتەكشىسى س.ساۆەليەۆتىڭ ايتۋىنشا، «بايقوڭىردى» رەسەيدىڭ ىقپالىنان شىعارۋ ساتىلاپ وتكىزىلەدى جانە جالعا بەرۋ ۋاقىتى بىتكەنشە ايلاقتى ەكى ەل بىرگە، كەلىسە وتىرىپ پايدالاناتىن بولادى. «ءبىراق، كوسمودرومنان ساتىلاپ شىعادى دەۋ «بايقوڭىردان» رەسەي باس تارتتى دەگەندى بىلدىرمەسە كەرەك. مۇندا بولاشاقتا رەسەيدىڭ ءوز وبەكتىلەرىن كوسمودرومنان الىپ شىعۋ ماسەلەلەرى تۋرالى ءسوز بولۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، قازاقستاندىق مامانداردى وقىتۋ شارالارى بىرگە جۇرەتىن بولادى. الايدا قازاقستان «پروتون» راكەتالارىن ۇشىرۋعا بىزگە قارسى بولا المايدى. سەبەبى، «پروتون» زىمىراندارى رەسەيدىڭ جاھاندىق عارىشتى يگەرۋدە كوشباسشى پوزيسياسىنا يەلىك ەتۋىنە ىقپال ەتىپ وتىرعان بىردەن-بىر زىمىران. سوندىقتان، «پروتون» زىمىراندارىنىڭ جالپى سانىن بەلگىلەيتىن قۇجاتتى قازاقستان تاراپى قايتا باعامداۋدى، بيلىكتەن الدىڭعى جىلدىڭ 28 جەلتوقساندا قابىلدانعان شەشىمىن قايتا قاراۋىن ءوتىنىپ وتىرمىز. سەبەبى، قازاقستان «پروتون» ۇشىرۋدى 17-دەن 12-گە قىسقارتقان بولاتىن، ال بۇل ءبىزدىڭ تالابىمىزدان تومەن،- دەيدى رەسمي ماسكەۋ. جاڭا شەشىمگە سايكەس، بايقوڭىردا «زەنيت» زىمىران-تاسىعىشتارىن ۇشىرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلگەن. قازاقستان تاراپى بۇل باستاماعا وڭ قاباق تانىتىپتى. سەبەبى، «زەنيت» زىمىراندارىن ۇشىرۋ ەلىمىزدەگى عارىشتى يگەرۋ تۋراسىنداعى «بايتەرەك» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋعا ىقپال ەتەتىن كورىنەدى. مۇنداي باستامالار قازاقستاننىڭ عارىشتىق دەرجاۆاعا اينالاتىنىنىڭ العىشارتى-مىس. ساۆەليەۆتىڭ ايتۋىنشا، ناۋرىز ايىنىڭ باسىندا قازاقستانداعى «بايقوڭىر» عارىش ايلاعى جونىندەگى مەملەكەتارالىق كوميسسيانىڭ وتىرىسى وتەدى. مىنە، كوسمودرومدى ءارى قاراي پايدالانۋ ماسەلەسى سوندا تالقىلانباق. بۇل كەلىسسوزدەردىڭ سوڭى ەكى ەل اراسىنداعى بايقوڭىردى پايدالانۋ تۋرالى جاڭا ۇكىمەتارالىق كەلىسىم قابىلداۋمەن تىنباق. مۇنداي قۇجاتتىڭ تۇپكى ماقساتى 2050 جىلعا دەيىن قابىلدانعان جالعا بەرۋ تۋرالى كەلىسىم-شارتتىڭ ورنىنا جاڭاسىن قابىلداۋ. ەگەر الدىڭعى جىلى رەسەيدىڭ ەلىمىزدەن 500 ميلليون دوللارلىق وتەماقى تالاپ ەتەتىندىگىن جانە زىمىراندى قىسقارتۋعا بايلانىستى جالداۋ قۇنىن تومەندەتۋدى سۇراعانىن ەسكەرسەك، ناۋرىزدا قابىلداناتىن جاڭا كەلىسىم-شارت ناق وسى جالعا بەرۋ قۇنىنا قاتىستى بولۋى مۇمكىن. «ايلاقتى پايدالانۋداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ – «روسكوسموستىڭ» ەڭ ماڭىزدى ماقساتى،- دەيدى رەسەيلىك گلوناسس سەرىكتەستىگىنىڭ ساراپشىسى اندرەي يونين. – عارىش اگەنتتىگىندە مۇنداي ماسەلەلەر ۇنەمى قارالۋى ءتيىس. جانە باستامانىڭ ءبارى ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان بولۋى ءتيىس. ويتكەنى عارىش ءبىرىنشى بىزگە كەرەك، ال قازاقستان ەكىنشى كەزەكتە. سول كەزدە عانا ماسەلەنىڭ بارلىعى دۇرىس شەشىلەتىن بولادى، - دەپ مالىمدەدى. سوندا -اق، روسكوسموستىڭ رەسەيدىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىندە تۇراقتى وكىلى جۇمىس ىستەۋى ءتيىس دەيدى.
رەسەيلىك مامانداردىڭ وسىنداي ءزىلدى سوزدەرىنەن كەيىن، بايقوڭىردىڭ تاعدىرى ءدال قازىرگى كەزەڭدە رەسەيدىڭ قولىندا ەكەنىن مويىنداماسقا شارا جوق. ەكى ەل اراسىندا ايلاققا قاتىستى شەشىمنىڭ ءبارى تەك ماسكەۋدىڭ پايداسىنا شەشىلىپ جاتىر. الايدا، باز كەشكەن بايقوڭىردىڭ بولاشاعىنا بۇگىنگى قازاق نەگە سونشا بەيقام؟
مالىمەتتەر www.dni.ru سايتىنان
جانيا ابدىبەك
پىكىر قالدىرۋ