ءالقيسسا
قازاقتىڭ ەڭ باستى «قاسىرەتىنىڭ» ءبىرى – ورالماندار ماسەلەسى ەكەنى انىق. ايتا-ايتا اۋىزدان دۋا كەتتى، ەستي-ەستي قۇلاقتىڭ قۇرىش ەتى جەلىندى اتالعان ماسەلە حاقىندا. شەتەلدەگى قازاقتاردى ەلگە شاقىرىپ اۋرەلەنىپ كەلەمىز. اۋرەلەنگەندە قالاي؟ كەل دەيمىز، كەلگەن سوڭ، كۇن كورسەتپەيمىز-مىس. انىعىن ايتقاندا ۇزاق تالقىلاناتىن تاقىرىپ. ءبىراق اڭگىمە باسقادا. ەتەگىمىزدى جيىپ، ەل بولدىق دەپ قانداستارىمىزدى شاقىرىپ بولامىز دەگەنشە، وتانداستار «گاستاربايتەرگە» اينالىپ جاتىر دەگەن تاعى ءبىر ماسەلەنىڭ قۇلاعى قىلتيدى.
اڭگىمە تۋراسىندا ءسوز قوزعايتىن بولساق. كەيىنگى ءبىر جىل ىشىندە رەسەيدە ءناپاقاسىن تاۋىپ جۇرگەن قازاقستاندىقتار سانى ارتۋدا. ورايى كەلىپ تۇرعاندا ايتىپ قالعانىمىز ءجون شىعار. وسىدان شامامەن ەكى جىل بۇرىن ءبىر كوكەمىز ماسكەۋگە جۇمىس ساپارىمەن بارىپ قايتقان. كەلگەن سوڭ شىرايى اشىلىپ اڭگىمە ايتتى. «ءبىز قازاق اقسۇيەك ۇلتپىز عوي»،- دەپ باستادى. قىسقاسى ماسكەۋ كوشەسىندە ءبىر وزبەك باۋىرمەن اڭگىمەسى جاراسىپتى. ول مۇندا ءناپاقاسىن تابۋ ءۇشىن قازاقتار كەلمەيدى، ولار ءسىز سەكىلدى قىزمەتتىك ساپارمەن عانا كەلەدى دەپتى اعامىزعا. «نە دەگەن كەرەمەت دەسەڭشى؟»،- دەدى ماعان.
ەندى مىنە اراعا بار جوعى بىر-ەكى جىل سالىپ اتالعان ماسەلەگە قايتا ورالدىق. تاياۋدا رەسەيلىك ماماندار ەلدەگى «گاستوربايتەرلەر» تۋراسىندا ستاتيستيكا مالىمەتتەرىن جاريا ەتتى. الگى مالىمەتكە سۇيەنسەك، باسقا ەلگە باس ساۋعالاپ كەتكەن قازاقستاندىقتار سانى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە 20 پايىزعا ءوسىپ كەتكەن. ستاتيستيكا تىلىندە سويلەسەك، ءدال ءقازىر رەسەي تەرريتورياسىندا 1 ميلليونعا جۋىق قازاقستاندىق ءناپاقاسىن تاۋىپ ءجۇر ەكەن. ناقتىلاققا كوشسەك تۇپ-تۋرا 702 938 ادام. ونىڭ 412 942ء-سى ەر ازامات جانە 289 996- ايەل. اتالاعان ازاماتتاردىڭ باسىم بولىگى 18-29 جاس ارالىعىندا. مالەمەتتى بەرۋشى ورگاننىڭ دەگەنىنە سۇيەنسەك، بۇل ستاتيستيكا اي وتكەن سايىن ءوسىپ وتىرادى ەكەن.
P.S. جەتپەگەنى وسى ەدى بىزگە. اياق-قولى بالعاداي، تەپسە تەمىر ۇزەتىن ازاماتتاردى قۇل ەتىپ، ەلىڭ مەن ۇلتىڭنىڭ ارى سانالاتىن ازاماتشالاردى كۇڭ ەتۋ نە ماسقارا؟ ولاردىڭ باسقا ەلدە بوسۋىنا نە سەبەپ؟ جۇمىستىڭ جوقتىعى، اقشانىڭ تاپشىلىعى، داعدارىستىڭ اسەرى... تاعى نە دەپ اقتالامىز؟ ەگەر جۇمىس جوق بولسا، بوسقىنداردى ەلىنە جىبەرىڭدەر دە قازاقتى قويىڭدار! ارزانعا قۇل ىزدەيمىن دەپ، ارىڭدى كۇڭ، ۇرپاعىڭدى باقا-شايان ەتە سالۋ ءۇشىن قانداي جۇرەك كەرەك؟ ەگەر مۇنشا شيكىزات كوزىمەن بار جوعى 16 ميلليون قازاقستاندىقتى جارىتا الماساق، ەلدىگىمىز قايسى؟
ساپ! ساپ! «قازاقتان ۇل تۋسا، قۇل بولامىن دەپ، قىز تۋسا، كۇڭ بولامىن دەپ تۋمايدى!» قازىبەك بي!
ايان مەيراش
پىكىر قالدىرۋ