كوپتەن بەرى كوڭىلىم قۇلازىپ ءجۇر. ءار نارسەگە الاڭداپ، جوسپارلاعان جۇمىستارىمدى اتقارۋعا زاۋقىم بولمادى. ءار مەزگىلدىڭ ادام جانىنا اسەر ەتەتىن كەرەمەت كورىنىستەرى بار عوي. بۇل جولى قىستان حابار ايتقان العاشقى قار دا كوڭىلىمدى سەرگىتكەن جوق. شىركىن، وسىندايدا اقتارىلىپ اڭگىمەلەسەتىن دوس بولسا عوي! كەۋدەگە تىعىلعان وكسىكتەن ارىلتىپ، تۋلاعان جۇرەكتى جىرلاتىپ، كوڭىلدەگى تۇنشىققان مۇڭدى كەتىرەتىن سىرلاس دوس بولسا عوي! مىنا سوزىمنەن مەنى ءبىر ءتۇپسىز تەرەڭ قايعىعا باتقان بەيباق ەكەن دەپ قالماڭىز. مەن دە ءسىز سەكىلدى تىرشىلىكتىڭ سويىلىن سوعىپ، كوشكە ىلەسكەن كوپتىڭ ءبىرىمىن. "وندا نەگە جانىڭ جاي تاپپاي ءجۇر؟" دەيسىز عوي. بىرەۋ كوشتەن وزا شاۋىپ، الدى بولۋدى ارماندايدى، ەندى بىرەۋ كوشتىڭ سوڭى بولماۋعا تىرىسىپ، ءومىر سۇرەدى. تىرشىلىك ەتۋدىڭ ءمانى دە سول شىعار، وندايلارعا قارسىلىعىم جوق. قاپاس دۇنيەنى تار ساناپ، كەۋدەمە سىيمايتىن جۇرەگىم مەن جانىمدى كۇيدىرگەن ساعىنىشقا ءدارۋ ىزدەپ كەلەمىن. مەنىڭ قايعىم وسى. 

       ساعىنىشىما شيپا ىزدەپ، بالالىق شاعىم وتكەن اۋىلىما كوپ بارۋشى ەدىم. تاۋدىڭ ەتەگىندە ورنالاسقان قىرعىزسايدان ارتىق مەن ءۇشىن قاسيەتتى مەكەن جوق. 3-سىنىپتا اكەمنىڭ قىزمەتى بويىنشا وسى اۋىلعا كوشىپ كەلگەنبىز. بالاعا ءبارى تاڭسىق. جاڭا مەكتەپ، جاڭا دوستار، جاڭا ورتانىڭ ۇناعانى انىق. وقۋشى كەزدەگى قىزىقتى ساتتەردىڭ ورنى ءتىپتى بولەك. ال، اۋىلىمنىڭ تابيعاتىنا ءسۇيسىنىپ، بيىك تاۋدىڭ باۋرايىندا بالا بوپ ويناپ، قۋانعان كەزدەرىم ەرەكشە مەن ءۇشىن. كۇندە تاڭەرتەڭ تاۋعا قاراي سيىر ايداۋعا ەرىنۋشى ەدىك. بۇل جۇمىستى ءىنىم ەكەۋمىز كەزەكتەسىپ اتقاراتىنبىز. تاڭعى ۇيقىنى قيماي، كوزدى تىرمالاپ اشىپ، ءوزى جول تاباتىن سيىردىڭ سوڭىنا ىلەسەمىن. جارتى جولعا جەتكەندە تاڭعى اۋادان بويىم سەرگىپ، ۇيقىم شايداي اشىلادى. سيىردى جايىلىمعا جەتكىزىپ، قايتاردا جولدى قىسقارتۋ ءۇشىن قىرقالاردى اسىپ، توتە جولمەن ۇيگە تۋرا تارتامىن. اۋىلدىڭ ورتا تۇسىنا جاقىن ماڭدا ورنالاسقان جارتاسقا شىعىپ، قىزۋ تىرشىلىككە كىرىسىپ جاتقان جۇرتتى سىرتتاي تاماشالاۋشى ەدىم. «جالعىز ءجۇرمىن-اۋ» دەپ ەلەڭدەپ، قورقۋ جوق. كەرىسىنشە قيالعا بەرىلىپ، سول جارتاستا ۇزاق وتىراتىنمىن. سوسىن "انام ىزدەپ قالادى-اۋ" دەگەن ويمەن ۇيگە قاراي اياڭدايتىنمىن. جوعارى سىنىپتا وقىپ جۇرگەن كەزىمدە دە الدەنەگە كوڭىلىم تولماسا، سول جارتاسقا كەتىپ قالاتىنمىن. سول جەردەن قىزارىپ باتقان كۇندى تاماشالاۋ ماعان قاتتى ۇنايتىن. 11 سىنىپتا وقىپ جۇرگەن كەزىمدە قىرعىزسايدان اۋدان ورتالىعىنا كوشتىك. كوشۋدىڭ اڭگىمەسى شىققان كۇننەن باستاپ، كوزىم قۇرعامادى-اۋ. باۋىر باسقان دوستارىمدى قيماي قينالعان ەدىم. كوشىپ بارا جاتىپ كولىك ىشىندە ءوزىمدى توقتاتا الماي جىلاعانىم بار. ءقازىر سول كەزدەگى قيماس دوستارىمنىڭ ءبىرى دە جوق. كورە قالسام، اڭگىمەمىز اماندىقتان ءارى اسپايدى. ستۋدەنت بولعان كەزدە «سول كەزدە نەگە سونشا جىلادىم، نەگە سونشا قيماي قينالدىم» دەپ وتكەندى كۇلىپ ەسكە الىپ ءجۇردىم. بالا جۇرەك دوستارىنان الىستاعاندىقتان ەمەس، كيەلى مەكەنىن قالدىرىپ، ماڭگىگە جىراقتاپ بارا جاتقانىن سەزگەن ەكەن عوي. ونى مەن كەيىن ءتۇسىندىم. ارينە اركىمگە دە تۋعان جەرى، بالالىق شاعى ىستىق شىعار. ءبىراق بۇگىندە اۋىلىنان الىستاپ، ەسەيىپ، ەس بىلگەن قاتارلاستارىمنىڭ قىرعىزسايعا ات باسىن بۇرا بەرمەيتىنىن جاقسى بىلەمىن.

        مەرەكەگە قاتىستى ءۇش كۇندىك دەمالىستى پايدالانىپ، اۋىلعا بارۋدى ءجون كوردىم. ساعىنىشتان سارعايعان كوڭىل قالانىڭ شۋىنان قۇتىلعانشا اسىق. كەڭدىككە جەتسەم، سەرپىلەرمىن دەپ جۇمانىڭ كەشىندە جولعا شىقتىم. بۇل جولعى جوسپارىم بولەك. قۇداي ءساتىن سالسا، قىرعىزسايىما بارامىن. قۇربىلارىممەن بىرگە تاۋداعى دەمالىس ورنىنا بارىپ قايتۋدى ءجون كوردىم. جوسپارلاي سالىپ، اۋىلدا بىرگە وسكەن قىزدارعا ۇسىنىس ايتقانمىن.

– قۇربىجان، جۇرسەڭشى، اۋىلعا بارايىق. جۇمىس دەگەن بىتپەيدى. مەرەكەگە بەرىلگەن ءۇش كۇن دەمالىستى پايدالانىپ قالايىق. تازا اۋامەن تىنىستاپ، سەرپىلىپ كەلەمىز، – دەپ ەلپىلدەپ تۇرمىن قۋانىپ. سويتسەم تۋعان جەردى ساعىنبايتىندار دا بار ەكەن، قۇربىم ار جاقتان:

    – قويشى، اۋىلدا نە بار؟ ءۇش كۇن دەمالىستا اۋىلعا بارىپ، ۋاقىتتى بوسقا وتكىزبەكسىڭ بە؟ ودان دا قالادا قىدىرايىق، – دەدى تاڭدانعان داۋىسپەن. ءالى دە ويلانار دەگەن ۇمىتپەن مەن دە ءوز ۇسىنىسىمنان باس تارتپايمىن.

     – قالادا كۇندە قىدىرۋعا بولادى عوي. ال تاۋدا دەمالۋعا مۇمكىندىك بولا بەرمەيدى. ويلان! اۋىلدى ساعىنبادىڭ با؟

   – قويشى، ساعىنعانى نەسى؟ سۋىقتا تاۋدا نە بار؟ سەن شىنىمەن بارايىن دەپ تۇرسىڭ با؟ ارى-بەرى بوسقا شىعىندالىپ نە كەرەك؟

    – ءارينە. بارماساڭ ءوزىڭ ءبىل، – دەدىم  جالىنعاننان پايدا بولماسىن ءبىلىپ. جۇرتتىڭ ءبارى مەن سەكىلدى ساعىنىشتان زارىقپايتىن شىعار دەپ قويامىن ءوزىمدى جۇباتىپ.

        «ەسەبى ءتۇزۋ» ادام بۇل كۇندە قالتاسىنىڭ قامىن ويلايدى. ول دا دۇرىس شىعار. ەسەبىمنىڭ بۇرىستىعىنان ەل ارالاپ جۇرگەنىم جوق. تاۋدى قاتتى ساعىنىپ، كوڭىلىم اۋىلعا اۋا بەرەدى. ال ۇزاق ۋاقىت بارماي قالسام، وز-وزىمە جات بولىپ، جانىم كۇيزەلەدى.  كەيدە «وسى مەنىڭ دەنىم ساۋ ەمەس شىعار» دەپ كۇدىكتەنگەن كەزدەرىم دە از ەمەس. الايدا ساعىنىش دەيتىن كەرەمەتتىڭ سان ءتۇرلى اۋرۋدىڭ قاتارىنا كىرە قويماعاندىعى بەلگىلى.  ساعىنباسام، مۇمكىن مەن دە... جوق، قارجىعا تاۋەلدى بولعاننان قۇداي ساقتاسىن. ساعىنىشتى سەزىنگەنىمە قۋاندىم، اۋىلىمدى ساعىنا الاتىن جۇرەگىمنىڭ بارىنا شۇكىر دەدىم. الماتىدا اۋىلى تۇگىلى اناسىنىڭ قال-جاعدايىن بىلۋگە اسىقپايتىندار بارشىلىق قوي. سەبەبى – بىرەۋ-اق. ۋاقىتتارى جوق. قۇربىمنىڭ دا التىن ۋاقىتىن ۇرلاپ، قيانات كەلتىرمەيىن دەدىم. ونىڭ ۇستىنە:

–  تۋعان اۋىلعا دۇرىستاپ بارعىم كەلەدى، – دەپ قالدى. تۇككە تۇسىنبەگەن مەن:

–    دۇرىستاپ بارعانى نەسى،  – دەدىم تاڭدانىپ.

–     اپپاق دجيپپەن اۋىلدىڭ شاڭىن كوككە كوتەرىپ، كوشەدە كولىكتى باسىپ ايداپ وتسەم، شىركىن! سول دارەجەگە جەتكەن دە عانا اۋىلعا بارامىن، - دەدى سەنىممەن. قۇربىم قالجىڭداسا دا شىن ويىن ايتتى. مەن ونىڭ اسقاق ارمانىنا كۇلكىم كەلىپ:

– كىمنىڭ كوزىنە كورىنگىڭ كەپ ءجۇر ونداي دارەجەمەن؟ اۋىلداعى جۇرت قالاعا كوشىپ، وندا تەك ۇلكەن كىسىلەر قالعان، – دەدىم.

–      مەيلى، سوندا دا، – دەدى قۇربىم مەنىڭ كەكەسىن ءسوزىمدى قۇلاعىنا دا قىستىرماي.

ايدانانىڭ سوزىنە ىزا بولدىم.

–    مەن عوي تاۋدى ساعىنامىن، – دەدىم. باسقا ەشتەڭە ايتپادىم.

      دومبىرام نە دەيدى، مەن نە دەيمىن. كوكسەگەنى باسقا بولسا، كوڭىلدىڭ جايىن قايدان ۇقسىن... اقشا تاۋىپ، دۇنيەنى ماقسات تۇتقان ادام قىردا قالىپ كونەرگەن اۋىلدى ءقايتسىن؟ قولدى ءبىر سىلتەپ، اۋىلعا قاراي تارتىپ وتىردىم. بۇگىندە سونشا جەردەن زارىعىپ جەتكەن دە الدىڭنان شىعىپ، قارسى الاتىن دوس تا، قۇرداس تا، قيماس تا قالماعان اۋىلدا. ءجۇزى تانىس كىسىلەر كەزدەسە قالسا، قاسىنان  باس يزەپ وتە شىعامىن. ارنايى بارىپ امانداسايىن دەسەم، بىزگە ساباق بەرگەن ۇستازداردىڭ بارلىعى دەرلىك قىزمەتتەرىن اۋىستىرىپ، كەيبىرەۋى قالاعا كوشىپ كەتىپتى. ون جىل ىشىندە قىرعىزسايدا كوپ نارسە وزگەرگەن. ال قول جايىپ باتا سۇرايتىن قارتتاردىڭ دا قاتارى كورىنبەيدى. مەن سوندا دا قىرعىزسايعا قۇمارتىپ تۇرامىن. وسى اۋىلدىڭ قىرقالارى مەن جوتالارى، قاراعايلى  بەلدەرى مەن سايلارى جانە بيىك تاۋلارى مەنى قۇشاق جايىپ قارسى الىپ، اق جول تىلەپ، شىعارىپ سالاتىن اتام مەن اجەم سەكىلدى ەدى.

     قاسىما ەكى قۇربىمدى ەرتىپ، اۋىلىما جەتتىم. قىرعىزسايدىڭ قازىرگى كەلبەتى جانىمدى اۋىرتتى. اۋىلدىڭ كوركى بولار جاستاردىڭ بارلىعى دەرلىك قالاعا كەتكەن. بالا كەتكەن سوڭ، ارتىنان ەرىپ اتا-اناسى كەتكەن. ءبىر كوشەدە بىرنەشە ءۇي قۇلازىپ بوس تۇر. ال مۇرجاسىنان ءتۇتىن كورىنگەن ۇيلەردە قالاعا كەتكەن بالا-شاعاسىنىڭ تىلەۋىن تىلەگەن اكە مەن شەشە عانا وتىر. اۋىلدى ارالاپ، بىرنەشە كوشەنى اينالىپ ءوتتىم. نە ويناعان بالا، نە قيمىلداعان قارت كورىنبەيدى. مۇلگىگەن تىنىشتىقتان جانىم تۇرشىكتى. ءوزىم تۇرعان ۇيگە قاراي بۇرىلدىم. باياعىدا بيىك بولىپ كورىنەتىن «اق سارايىم» الاسارىپ قالعانداي. قورادا مال بايلاۋلى تۇرعانىنا قاراعاندا ادام تۇراتىن سياقتى. "سىرت كوزگە كۇدىكتى كورىنبەي تەزىرەك قايتايىن" دەپ اسىقتىم. امانداسايىن دەسەم، كورشىلەرىمنىڭ دە توبەسى كورىنە قويمادى. تەرەزەسى كوشە جاققا قاراعان بولمەمنىڭ ىشكى كورىنىسىن ەلەستەتتىم. مەن ىزدەگەن بالا ءلايلانىڭ ەلەسى عانا جۇگىرىپ وتكەندەي بولدى. ارينە ءوز ويىمدا عانا.

   جوسپار بويىنشا تاۋداعى دەمالىس ورنىنا تارتىپ وتىردىق. الدىن الا كەلىسىپ، ەكى كۇنگە ورىن العانبىز. قىس مەزگىلى بولسا دا، قار قالىڭ ەمەس. تاۋعا قاراي كولىك قينالماي كوتەرىلدى. قار جامىلعان جوتالار وزىنشە ادەمى. تاۋدىڭ اۋاسىن جۇتقان سايىن كوڭىلىم كوتەرىلىپ كەلەدى. بارلىعىن ۇمىتتىم... رەنىش تە، كۇيزەلىس تە، شارشاۋ دا جوق. كەرىسىنشە ەركىندىكتى سەزىنىپ، الىپ-ۇشىپ تۇرمىن. الدەكىمدى ساعىنىپ پا ەدىڭىز؟ الگى ساعىنىشتان ويىڭىز ءبولىنىپ، كوڭىلىڭىز قۇلازىپ، جانىڭىز جاي تاپپاي، جابىرقاپ كوردىڭىز بە؟ ال، سول اداممەن قاۋىشقان كەزدە شە؟ قانشا ۋاقىتتان بەرى ساعىنىشتان سارعايتقان سارى ۋايىم ءبىر ساتتە-اق جوق بولىپ، بالاداي ءماز بولىپ قۋانىپ پا ەدىڭىز؟ شاتتىقتان جۇرەكتىڭ ءدۇرسىلى جيىلەپ، ادامنىڭ وز-وزىنەن كۇلە بەرەتىنى بار عوي... سوسىن وسىنشا ساعىندىرعان اياۋلى جاننىڭ جۇزىنە قايتا-قايتا قاراي بەرەسىز. مۇمكىن اقتارىلىپ اڭگىمەلەسەسىز. اينالانى تۇگەل ۇمىتىپ، ساعىنىش باسىلعانشا باقىتتى كۇيدە بولاسىز. مىنە، مەن دە وسىنداي كۇيدە بولدىم. كوڭىلىمدە تەك قانا قۋانىش. سەبەپسىز قۋانىش. جانىمنىڭ جادىراعان قالپىن سەزىنىپ، تاۋدا ماڭگى قالۋعا بارمىن.

      وت جاعىپ، شاي قايناتىپ قويعان كۇتۋشى اپاي جاتىن ورنىمىزدى كورسەتىپ شىقتى. تازا، جيناقى، جىپ-جىلى ۇيگە بىردەن ورنالاسىپ الدىق. قۇربىلارىم دا ماز-مەيرام. تەك "تاۋ ورتاسى عوي، قاسقىر بولۋى مۇمكىن" دەگەن كۇدىك قانا كوڭىلگە قورقىنىش ۇيالاتتى. ەسىكتى ىشتەن بەكىتىپ الىپ، تاماقتانۋعا كىرىستىك. ۇيالى تەلەفون جەلىسى تارتپايدى ەكەن، ايزادا سوعان قۋاندى. – ناعىز دەمالىس، كەرەمەت تىنىشتىق بولدى،– دەپ قويادى كۇلىپ.  ادەتكە اينالعان اگەنت الەمىنەن از ۋاقىتقا بولسا دا قۇتىلعانىنا قۋانىپ ءجۇر. اڭگىمەمىز جاراسىپ، "تاڭعا دەيىن ۇيىقتامايمىز" دەپ كەلىستىك. مۇندا تەك مەن ەمەس، قىزدار دا سەرگەك ءجۇر، كوڭىلدەرى دە كوتەرىڭكى. ءتۇن ورتاسىندا جەل سوققانداي بولدى. تاۋداعى اۋا رايىن بايقاپ كورمەك بولىپ، قورىقساق تا قىزىق كورىپ سىرتقا شىقتىق. مىنە، كەرەمەت! قاپالاقتاپ قار جاۋىپ تۇر. اۋا جىپ-جىلى. قورقۋدى دا، مۇزداۋدى دا ۇمىتىپ، قار اتىسىپ، ويناۋعا كىرىستىك.  – تۋۋ، مىنانداي كەرەمەت جەرگە نەگە بۇرىن كەلمەگەنبىز؟ بۇدان بىلاي تاعى كەلەيىكشى؟ ءتىپتى، كەزەكتى مەرەكەنى وسىندا وتكىزسەك قايتەدى، – دەدى سۇراۋلى جۇزبەن نازىم. بۇل ۇسىنىسقا ايزادا دا قارسى ەمەس: – يا، تابىلعان اقىل. سويتەيىك،- دەپ جاتىر. – وي، قىزدار، قايتا كەلۋدى ويلاپ جاتىرسىڭدار ما؟ مەنىڭ عوي كەتەتىن ويىم جوق، ەرتەڭ قالاتىن سياقتىمىن، – دەيمىن كۇلىپ. سودان نە كەرەك جىلى كورپەگە ورانىپ جاتىپ، كوزىم ءىلىنىپ كەتىپتى. ءتۇس كورىپپىن. تۇسىمدە قىرعىزسايدان اۋدان ورتالىعىنا قاراي الىپ باراتىن تاس جولدىڭ بويىمەن جاياۋ كەتىپ بارادى ەكەنمىن. «ءلايلا» دەپ شاقىرعان زور داۋىسقا جالت بۇرىلدىم. سويتسەم،  ءاپپاق تۇيە تۇر. الگى تۇيە كيىزسىز، ەش جامىلعىسىز قۇرىلعان قازاق ءۇيدىڭ ورتاسىندا تۇر ەكەن. ءۇيدىڭ ۋىقتارى انىق كورىنەدى. شاڭىراعىن دا بايقايمىن. سوسىن ەش جامىلعىسىز، جالاڭاش تۇرعان ۇيگە قامالعان تۇيەگە جاقىندايدى ەكەنمىن. ەش قورىقپايمىن. سويتسەم، تۇيە دە ماعان قاراي جىلجىپ كەلەدى. ول جۇرگەن سايىن قازاق ءۇي دە بىرگە جىلجيدى ەكەن. مىنا كورىنىسكە تاڭدانىپ: "ە، قازاق ۇيگە قامالىپ قالعان با دەسەم، قازاق ءۇيدى ءوزى كوتەرىپ ءجۇر ەكەن عوي"  دەپ ويلاپ جاتىرمىن. قادالىپ قاراپ تۇرسام، الگى تۇيە ءتىل قاتادى. مەن تۇيەمەن كۇندە سويلەسىپ جۇرگەن ادامداي الگىنىڭ اڭگىمەسىن قالىپتى قابىلدايمىن. ءبىراق كوڭىلىم الدەنەگە الاڭداۋلى ەكەن، كەتۋگە اسىعىپ تۇرمىن. باعىتىم اۋدان ورتالىعى ەكەن. ءاپپاق تۇيە جاي عانا:

– كەلدىڭ بە،– دەيدى. مەن باس يزەيمىن. ءبىراق كەتۋىم كەرەك دەگەندى اڭعارتىپ، جول جاققا قاراي قول سىلتەپ جاتىرمىن. سويتسەم:

– بىلەم، سەندە كەتەسىڭ، قالمايسىڭ عوي،– دەيدى. "رەنجىپ قالدى ما؟" دەگەن ويمەن تۇيەگە جاقىندايمىن. الىپ تۇيە ورنىنان قوزعالمايدى.

–مەنىڭ اۋىلدان كەتكەنىمە كوپ بولعان. تەك ەل اراسىنا كىرە الماي اينالىپ ءجۇرمىن. مەنى قۋىپ جىبەرگەن، – دەيدى مۇڭلى داۋىسپەن ارت جاعىنا قاراپ. قىرعىزساي جاققا كوز جىبەرىپ تۇر. مەن اق تۇيەنى اداسقان ەكەن دەپ اۋىلعا قاراي ايداعىم كەلەدى. ءبىراق تۇيە ورنىنان قوزعالاتىن ءتۇرى جوق.

– مەن جول بويىندا جۇرەمىن،- دەيدى ورنىمنان قوزعاما دەگەندەي. –  سول ءۇشىن دە جاستار جولدا كوپ اپات بولادى،- دەدى زور داۋىسپەن. سوسىن ارتقا قاراي اينالىپ، تۇيە جالاڭاش قازاق ءۇيدى كوتەرگەن كۇيى اۋىلعا قاراي اياڭدايدى. مەن سوڭىنان ەرگىم كەپ، ءبىراق «كەتۋىم كەرەك قوي» دەپ ەكى جاققا كەزەك قاراپ تۇرىپ ويانىپ كەتتىم. ءتۇسىم اپ-انىق. سوزدەر سانامدا سايراپ تۇر. قايتا-قايتا وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ءبىراز جاتتىم. بۇرىن سوڭدى تۇسىمدە تۇيەنى تۋرا وسىلاي انىق كورمەگەن ەكەم، اق تۇيە كوز الدىمنان كەتەر ەمەس. تاڭ اتقان ەكەن، تەرەزەدەن جارىق ءتۇسىپ تۇر. ويلانعان كۇيى سىرتقا ءۇڭىلدىم. ماعان قارسى قاراپ تۇرعان بيىك تاۋ ۇيقىمدى شايداي اشىپ جىبەردى. كوزىڭىزدى اشقان كەزدە ءدال قارسى الدىڭىزدا بيىك تاۋ كورسەڭىز قانداي كۇيدە بولاسىز؟ ەلەستەتىڭىزشى؟!  قار جامىلعان شىرشالار ءتىپتى كەرەمەت اسەر بەرەدى ەكەن. تاۋدىڭ تاڭعى تابيعاتىن تاماشالاۋعا اسىعىپ، سىرتقا بەت الدىم. تۇپ-تۇنىق اۋانى قۇمارلانا جۇتىپ، اينالانى قورشاعان بيىك بەلەستەرگە كەزەك-كەزەك كوز جۇگىرتىپ تۇرمىن. قۇلاققا ۇرعان تاناداي مۇلگىگەن تىنىشتىق.

– ءۇنسىز تۇرعانىڭمەن كوپ نارسەنى ايتقىزباي ۇعاسىڭ-اۋ،– دەدىم قارسى الدىمداعى تاۋعا قاراپ.  – سىرتقى قالپىڭ قاتال قارياعا ۇقساعانىمەن، سەن وتە مەيىرىمدىسىڭ، – دەيمىن تاۋمەن ىشتەي تىلدەسىپ.  – سەنىڭ مەيىرىمىڭ عوي مەنى وسىندا ءجيى شاقىراتىن. سەنىڭ باۋرايىڭنان عانا سايا تابامىن. سەن سونى بىلەسىڭ بە؟ قاتتى ساعىنامىن، قاسىڭدا تۇرىپ تا ساعىنا بەرەمىن، – دەدىم كوڭىلىمدەگى ساعىنىشتى جەتكىزگىم كەپ. وزىممەن ءوزىم سويلەسىپ تۇرمىن.

كەنەت... كەنەت ەسىمە تاڭدا كورگەن ءتۇسىم كەلە قالدى. الىپ، اق تۇيە! ول نە دەپ ەدى؟ ايتەۋىر، تۇيەنىڭ الدەنەگە اشۋلانعانى ەسىمدە. اق تۇيە وسى تاۋدىڭ كيەسى بولسا شە؟ «كيەسىز جەر بولمايدى» دەگەندى كوپ وقۋشى ەدىم... مىسالى، مۇقاعالي اقىننىڭ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسىندا جەتىمكولدىڭ كيەسى تۋرالى ايتىلماپ پا ەدى؟ ءوز ويىمنان ءوزىم شوشىپ، دەگبىرىم قاشتى. جامىلعىسىز قازاق ۇيگە قامالعان اق تۇيە كوز الدىمنان كەتپەي قويدى. تۋرا ءقازىر قاسىمدا تۇرعانداي بولىپ، قورقا باستادىم. جۇگىرىپ ۇيگە كىردىم.

– نە بولدى، ءتۇرىڭ بوزارىپ كەتىپتى عوي، – دەدى نازىم مەندەگى وزگەرىستى بىردەن بايقاپ.

– جاي، توڭعان سوڭ شىعار،– دەپ ەشتەڭە بىلدىرتپەۋگە تىرىستىم. ءتۇسىمدى جايىپ سالۋعا ءبىر ءتۇرلى باتىلىم بارمادى. ال "ويىمدى ايتسام، قورقىتىپ الارمىن" دەگەن كۇدىگىم دە جوق ەمەس.

    قىزدار سىرتقا شىعىپ، سەرۋەندەپ ءجۇر. ال مەنىڭ ويىم ونعا، سانام سانعا ءبولىندى. اق تۇيە ماعان نەنى ەسكەرتكىسى كەلدى؟ جامىلعىسىز قازاق ءۇي نەنىڭ بەلگىسى؟ مەن نەگە جولدا قالدىم؟ نەدە بولسا، ءتۇسىمدى جورىتۋعا بەل بايلاپ، ۇيگە اسىقتىم. ويىما كورشى اپام ءتۇستى. اندا-ساندا ۇيگە كەلىپ، كورگەن-بىلگەندەرىن، اقىلىن، ىشتەي تۇيگەنىن اڭگىمەلەپ، ايتىپ وتىرۋشى ەدى. كىشكەنتايلارعا دەم سالاتىنى دا بار. قۇراننان حاباردار كىسى ءتۇسىمدى ناقتى جورىپ بەرەر دەپ ءتۇيدىم. قىزداردى "كەتەيىك" دەپ اسىقتىرىپ، ءتۇس اۋا تاۋدان تۇستىك. «دەنساۋلىعىم بولماي تۇر» دەگەن سىلتاۋمەن كەلە سالا كورشى اپاما جۇگىردىم. ول كىسى اڭگىمەمدى اسىقپاي تىڭداپ، ويلانىپ ۇزاق وتىردى. – جورىتقانىڭ جاقسى بولعان. اللادان ايان الىپسىڭ بالام، – دەدى. – جالپى تۇيە تۇسكە كوپ كىرمەيدى. تۇستەگى تۇيە ءارۋاقتى، كيەنى، قاسيەتتى اڭعارتادى. ول اۋىلدىڭ كيەسى كەتكەن ەكەن. سودان بەرى جۇرتتىڭ قۇتى قاشىپ، بەرەكەسى بولماعان-اۋ،ءسىرا. اق تۇيە كوتەرگەن جامىلعىسىز قازاق ءۇي وسىنى اڭعارتىپ تۇر. شاڭىراعى مەن ۋىقتارىنىڭ ورنىندا تۇرعانىن كورگەنىڭ – جاقسىلىقتىڭ بەلگىسى، ەل اراسىندا بىرلىكتىڭ بارىن كورسەتەدى، – دەدى. ال تۇيەنىڭ ايتقان سوزدەرىن جورىپ قاجەت ەمەس، ول اقيقاتتى ايتقان. سەنىڭ بارار جەرىڭە كەتىپ قالماي، جول ورتاسىندا قالعانىڭ – اۋىلىڭا الاڭداۋىڭ. ون سەگىز مىڭ عالامدى جاراتقان اللا – بارلىق نارسەنىڭ يەسى. ادامدى بىلاي قويعان دا، ۇشقان قۇس پەن جىبىرلاعان جاندىك تە قۇدايدىڭ مەنشىگىندە. «سۋ يەسى سۇلەيمەن» دەپ سىيىنامىز، ال جەر يەسىن جەكە دارا اتاماساق تا، بارىن باياعىدان بىلەمىز. دەمەك، بۇل اۋىلدىڭ كيەسى بار. جارىقتىق «اينالىپ ءجۇرمىن» دەگەنىنە قاراعاندا  كەتكەن كورىنەدى ءبىر كەزدەرى. اللا جولىنا قۇربان شالىپ، قۇران وقىتقان ءجون بولادى اۋىل اراسىندا. كيە دەپ قۇدايعا سەرىك قوستى دەمەگىن، تۇسىڭدە كورگەن تۇيەڭ ەلدىڭ بەرەكەسى، ىرىسى، ىنتىماعى دا بولۋى مۇمكىن، – دەپ كورشى اپام ءسوزىن اياقتادى.   اق تۇيەنىڭ سوزدەرىن تاعى دا ەسىمە ءتۇسىردىم. «مەن اۋىلعا كىرە الماي اينالىپ ءجۇرمىن. جول بويىندا ءجۇرمىن. سول ءۇشىن دە جولدا جاستار كوپ اپات بولادى». قاحارلى ءۇن، اششى داۋىس. بىردەن كوكتەمدە جول اپاتىنان قايتىس بولعان سىنىپتاسىم ەسىمە ءتۇستى. قارسى سوعىلعان كولىكتەگى كىسى دە وسى قىرعىزسايدىڭ تۇرعىنى. ونىڭ الدىندا دا جول اپاتىنان قايتىس بولعان ادامدار از ەمەس. جانە و دۇنيەگە اتتانىپ جاتقانداردىڭ كوپشىلىگى – جاستار.

     قىرشىننان قيىلعان قۇربى قۇرداستارىمدى ويلاپ وتىرمىن. «اللانىڭ جىبەرگەن اجالىنان كىم قاشىپ قۇتىلعان» دەپ تالاي رەت ءوزىمىزدى جۇباتتىق. كەۋدەمىز وكسىككە تولىپ، وزەگىمىز ورتەنسە دە، قولدان كەلەر دارمەن جوق، تالايدى جەر قوينىنا تاپسىردىق. بۇگىندە ءبارى ءبىر-بىر تومپەشىككە اينالعان. سوندا قىرعىزسايدان كيە كەتكەندىكتەن جاستارىن اجال قۇشتى ما؟ جەردىڭ كيەسى نەگە كەتتى؟ الدە قۇدايدىڭ قاھارى ما؟ جەردىڭ كيەسى ەلىنە قورعان بولا ما؟ جاۋاپسىز سۇراقتار ءتىزىلىپ جاتىر... و دۇنيەلىك بولعان جاستاردىڭ بارلىعىمەن دەرلىك ەتەنە جاقىن ارالاسپاسام دا، ولاردىڭ اماندىعى كوڭىلگە قۋات ەدى. بۇگىندە قۇربى-قۇرداستارىمنىڭ بارلىعى وزىنشە جول تاۋىپ، تىرشىلىككە كىرپىش بولىپ قالانىپ جاتقانى انىق. كىمنىڭ دە بولسا، الىستان اتىن ەستىپ، حابارىن ءبىلىپ قالسام، «اۋىلداسىم» دەپ الاڭدايمىن. جالعىز مەن عانا ەمەس، قىرعىزسايدا وسكەن قۇرداستارىمنىڭ بارلىعى دا سولاي. كۇندە كەزدەسىپ، ءجيى جۇزدەسپەسەك تە، بىر-بىرىمىزگە ىشتەي تىلەۋلەسپىز، بىلەمىن. ءبىراق سوڭعى جىلدارى جيىلەگەن جاس ولىمنەن سەسكەنەتىنىم راس. اجالعا اراشا بولا الماسىم انىق، الايدا شىنايى ىقىلاسپەن جاسالعان دۇعا جانە ساداقا الداعى ءقاۋىپتى قايتاراتىنىن وقىعانمىن. "قالايدا اۋىلدىڭ كيەسىن ءوز جەرىنە قايتارۋ كەرەك! كوپتىڭ تىلەگى قابىل عوي، ورتاق نيەتپەن قۇدايعا قۇلشىلىق ەتۋ كەرەك شىعار..." ايان بەرگەن اللاعا شۇكىر ايتتىم. وسى شەشىمنەن سوڭ ارقامنان اۋىر جۇك تۇسكەندەي جەڭىلدەپ قالدىم.

      ەسسىز ساعىنىشىمنىڭ سەبەبىن ەندى تۇسىنگەندەيمىن. جانىما مەدەت، كوڭىلىمە قۋات بەرەتىن كيەڭنىڭ بارىن باياعىدان بىلسەمشى... اققۋسىز قالعان جەتىمكولدەي، كيەڭ كەتكەلى سەندە قۇلازىعان ەكەنسىڭ-اۋ، اۋىلىم! باۋىرىڭنان ءبۇتىن ءبىر ەل كوشپەسە دە، بەرەكەڭ بولعان، مەرەكەڭ بولعان ورىمدەي ورەندەرىڭنەن ايرىلىپسىڭ. «بۇل قونىسقا اسىعاتىنداي كىندىگىم كومىلمەپ ەدى عوي» دەۋشى ەدىم. "ۇلانىم" دەپ وزىڭە شاقىرىپ تۇراتىن كيەڭنىڭ بارىن ەندى عانا ءتۇسىندىم.

      ەكى كۇننەن سوڭ قالاعا قايتتىم. مەنى ۇنەمى تاۋعا تارتىپ تۇراتىن جۇمباق كۇيدەن ارىلىپ، بويىم جەڭىلدەگەن. جۇمىسقا دا قۇلشىنىسپەن كىرىستىم. الايدا اق تۇيە كوپكە دەيىن ويىمنان كەتپەي ءجۇردى. ءتىپتى ونىمەن تاعى دا تۇسىمدە قاۋىشقىم كەلدى. قىرعىزسايدان جىراقتاعان سوڭ شىعار، اق تۇيە تۇسىمە قايتا كىرمەدى. مەيلى، اق تۇيەنى تۇسىمدە كورمەسەم دە، جەردىڭ كيەسىن قاسيەتتى توپىراعىنا قايتارىپ، تويى تويعا ۇلاسقان اۋىلدىڭ اجارىنان كورەتىنىمە سەنىمدىمىن. سول ءۇشىن اماناتتاي بولعان اياندى قابىلداپ، پەرزەنتتىك بورىشىمدى ورىنداۋعا بەل بايلادىم. 

ءلايلا نوعايبەك قىزى