شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭدا مىڭنان استام ءىرى جانە ورتا كاسىپتىك ونەركاسىپ ورىندارى جۇمىس ىستەيدى. اتالعان ونەركاسىپ ورىندارىنا قاتىستى قانداي وزگەرىستەر مەن جوسپارلار كۇتىپ تۇر؟ مەملەكەت تاراپىنان قانداي كومەك كورسەتىلىپ جاتىر؟ اتالعان كاسىپورىنداردىڭ دامۋى ءوڭىردىڭ دامۋىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىنى بەلگىلى. ول سەبەپتى شقو اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى نۇرىمبەت ساقتاعانوۆ ءوز سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
مەتالل ءوندىرۋ سالاسىندا قانداي ءىرى جوبالار بار؟ اتاپ ايتقاندا، ءبىز ءبارىمىز ءححى عاسىرداعى مۇناي دەپ اتالاتىن ايماقتا ليتيي كەن ورنىنىڭ اشىلۋى تۋرالى ەستىدىك.
- ورتا مەرزىمدى جوسپارلاردا بىزدە 2 ءىرى جوبانى ىسكە اسىرۋ كوزدەلگەن. بۇل تارباعاتاي اۋدانىندا قۋاتتىلىعى جىلىنا 25 ميلليون تونناعا دەيىن كەن وندىرەتىن جانە وڭدەيتىن تاۋ-كەن بايىتۋ كومبيناتىنىڭ قۇرىلىسى. وعان 216 ميلليارد تەڭگە سالۋ قاجەت بولادى. ۇلان اۋدانىندا ليتيي ءوندىرۋ جانە قايتا وڭدەۋ بويىنشا تاۋ-كەن بايىتۋ كومبيناتىن سالۋ. وندا ينۆەستيسيا كولەمى 235 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. ال ءونىم جاقىن جانە الىس شەت ەلدەرگە ەكسپورتتالاتىن بولادى.
ءليتييدىڭ ءححى عاسىرداعى مۇناي دەپ اتالۋى كەزدەيسوق ەمەس. وعان دەگەن سۇرانىس بۇكىل الەمدە وسۋدە. بۇل تاڭقالارلىق ەمەس، ءار تەلەفوندا ءدال وسى مەتالدان جاسالعان باتارەيالار بار. سونىمەن قاتار، ەلەكتروموبيلدەر ءوندىرىسى بەلسەندى دامىپ كەلەدى. ليتيي باتارەيالارى دا سول جەردە قولدانىلادى. ليتيي يادرولىق رەاكتورلاردا، حيميا ونەركاسىبىندە جانە باسقا سالالاردا قولدانىلادى. سوندىقتان بۇل جوباعا دەگەن قىزىعۋشىلىق وتە زور. ايتپاقشى، الەمدە بارلانعان ليتيي قورىنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى عانا پايدالى. ءبىزدىڭ كەن ورنىمىز ءدال وسى ەكونوميكالىق تۇرعىدان ءتيىمدى وندىرىسكە جاتادى.
جوسپارلار وراسان زور، ءبىراق ءقازىر وبلىستا جۇمىس ىستەپ تۇرعان ونەركاسىپتىك كاسىپورىندار قالاي دامۋدا؟ سياقتى سالانىڭ الىپتارى ەستيدى "قازمىرىش" نەمەسە ءۇلبى مەتاللۋرگيا زاۋىتى. ءبىراق باسقا دا ماڭىزدى وندىرىستەر بار.
- شىعىس قازاقستاندا مىڭنان استام ورتا جانە ءىرى ونەركاسىپتىك كاسىپورىندار جۇمىس ىستەيدى. ولار دا تابىستى دامىپ، رەسپۋبليكا ەكونوميكاسىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسۋدا. مەن تەك بىرنەشە مىسال كەلتىرەمىن. وسكەمەن ارماتۋرا زاۋىتى-ەلىمىزدىڭ مۇناي-گاز سالاسىنداعى ماشينا جاساۋ كوشباسشىلارىنىڭ ءبىرى. "بيزنەستىڭ جول كارتاسى" باعدارلاماسى بويىنشا 4،5 ميلليارد تەڭگەگە جاڭعىرتۋدىڭ ارقاسىندا زاۋىت جابدىقتى تولىعىمەن جاڭارتتى. ال ءقازىر قازاقستاندا عانا ەمەس، رەسەيدە دە سۇرانىسقا يە زاماناۋي ونىمدەر شىعارۋدا. بۇگىنگى تاڭدا زاۋىت مۇناي-گاز قۇبىرىن بەكىتۋ جانە رەتتەۋ ارماتۋراسىن شىعارۋعا ماماندانعان. ول مۇناي جانە گاز تاسىمالداۋ جۇيەلەرىن سالۋ، پايدالانۋ جانە جوندەۋ كەزىندە قولدانىلادى. "قازترانسويل"، بەينەۋ - شىمكەنت گاز قۇبىرى، اتىراۋ ءموز سياقتى ءىرى تاپسىرىس بەرۋشىلەرمەن جۇمىس جوسپارلانۋدا.
تاعى ءبىر كورنەكتى كاسىپورىن-وسكەمەن ونەركاسىپتىك ارماتۋرا زاۋىتى. بۇل قۇبىر ارماتۋراسى مەن مۇناي كاسىپشىلىگى جابدىقتارىن ءوندىرۋ بويىنشا قازاقستاننىڭ جەتەكشى ماشينا جاساۋ كاسىپورىندارىنىڭ ءبىرى. ول مۇناي-گاز ءوندىرۋ ونەركاسىبىندە، ماگيسترالدىق مۇناي جانە گاز قۇبىرلارىندا، ايداۋ ستانسيالارى مەن رەزەرۆۋارلىق پاركتەردىڭ تەحنولوگيالىق سحەمالارىندا، ەنەرگەتيكالىق كەشەندە، سۋمەن جابدىقتاۋدا قولدانىلادى. شىعارىلاتىن ءونىمنىڭ ساپاسى قازاقستاندىق ۇلەسى 85% ست-KZ تاۋارىنىڭ شىعارىلعان سەرتيفيكاتىمەن جانە API (American Petroleum Institute) حالىقارالىق ستاندارتىنىڭ سەرتيفيكاتتارىمەن راستالادى. بۇل ەڭ ءىرى تۇتىنۋشىلارمەن جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. زاۋىت API 602 ستاندارتى بويىنشا بەكىتۋ ارماتۋراسىن جوبالاۋعا جانە وندىرۋگە سەرتيفيكاتى بار ءبىرىنشى جانە جالعىز وتاندىق كاسىپورىن بولىپ تابىلاتىنىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى.
سونداي-اق، اعىمداعى جىلى "ۆوستوكماشزاۆود" اق شىعىس قازاقستاننىڭ ماشينا جاساۋ سالاسىنىڭ ءىرى كاسىپورنىندا قۇيۋ ءوندىرىسىن جاڭعىرتۋ باستالدى، وندا جۇك تەمىرجول ۆاگوندارىن ءوندىرۋ ءۇشىن پايدالانىلاتىن بۇيىرلىك جانە ۇستەمە ارقالىق رامالارىن ءوندىرۋ ىسكە قوسىلادى. جوبا ونەركاسىپتى دامىتۋ قورىنىڭ كرەديتتىك قاراجاتى ەسەبىنەن ىسكە اسىرىلۋدا، ينۆەستيسيا كولەمى - 33،8 ملرد تەڭگە.
پىكىر قالدىرۋ