مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ بىردەن-بىر باستاۋى – حالىق. قوعامدى دەموكراتيالاندىرۋ ۇدەرىستەرىندە جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانداردىڭ، حالىق بيلىگىنىڭ نەگىزگى فورماسى رەتىندە، ءماسليحاتتار مەن جەرگىلىكتى ءوزىن ءوزى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ ماڭىزى وتە زور.
ەلباسى «قازاقستان جولى-2050 – ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا «بۇگىندە وتانىمىزدىڭ جەتىستىكتەرى – ءاربىر ازاماتتىڭ، ۇلتتىڭ ماقتانىشى. كۇشتى، قۋاتتى مەملەكەتتەر عانا ۇزاق مەرزىمدىك جوسپارلاۋمەن، تۇراقتى ەكونوميكالىق وسۋمەن اينالىسادى. «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى – بارلىق سالانى قامتيتىن جانە ۇزدىكسىز ءوسۋدى قامتاماسىز ەتەتىن جاڭعىرۋ جولى. ول – ەلدىگىمىز بەن بىرلىگىمىز، ەرلىگىمىز بەن ەڭبەگىمىز سىنالاتىن، سىنالا ءجۇرىپ شىڭدالاتىن ۇلكەن ەمتيحان. ستراتەگيانى ءمۇلتىكسىز ورىنداپ، ەمتيحاننان مۇدىرمەي ءوتۋ – ورتاق پارىز، ابىرويلى مىندەت!» دەپ باياندى بولاشاققا باعىت سىلتەگەن باعدارشامدى ايقىنداپ بەرگەن بولاتىن.
باسەكەلەستىككە قابىلەتتى الەمدەگى 50 ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋدى ماقسات ەتكەن قازاق ەلى بۇل مەجەنى باعىندىرىپ، ەندى الەمدەگى ەڭ دامىعان وزىق 30 مەملەكەتتىڭ قاتارىنا قوسىلۋعا باعىت تۇزەپ وتىر. وتكەن جىلى وبلىسىمىزدا 274،3 ملرد. تەڭگەگە ونەركاسىپ ونىمدەرى ءوندىرىلدى. ياعني، 2013 جىلمەن سالىستىرعاندا جالپى ءوندىرىس كولەمى 12،0 پايىزعا ارتتى. تاماق ونىمدەرىن ءوندىرۋ 1،2 ەسەگە، جەڭىل ونەركاسىبى – 1،4 ەسەگە، حيميا ونەركاسىبى – 4،6 پايىزعا، فارماسيەۆتيكالىق ونىمدەر – 5،2 ەسەگە، وزگە مەتالل ەمەس مينەرالدىق ونىمدەر وتكەن جىلدىڭ دەڭگەيىندە – 100 پايىز، جيھاز جاساۋ 1،2 ەسەگە كوتەرىلدى. ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋ كولەمى 1،5 ەسەگە ءوسىپ، 2742،3 ملن. كۆت/ساعات قۇرادى، جىلۋ ەنەرگياسى 7،5 پايىزعا ارتتى.
«بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ باستالعاننان بەرى جالپى 45،5 ملرد. تەڭگە سوماسىنا كاسىپكەرلەردىڭ 374 جوباسىنا قارجىلىق قولداۋ كورسەتىلدى. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا جۇمسالعان ينۆەستيسيالار وتكەن جىلدان 5،1 پايىزعا ارتىپ، جالپى كولەمى 258،1 مىڭ شارشى مەتر باسپانا پايدالانۋعا بەرىلدى. ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەلەرىن قارجىلاندىرۋعا بولىنگەن بيۋدجەتتىك قاراجاتتار تولىعىمەن يگەءرىلىپ، كوپتەگەن جاڭا نىساندار پايدالانۋعا بەءرىلىپ، الەۋمەتتىك سالالاردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاراقتاندىرىلۋ جاعدايى ەداۋىر جاقساردى. ەلدى مەكەندەرگە اۋىزسۋ، گاز قۇبىرلارى تارتىلۋدا. جولدار جوندەلىپ، كوشەلەر اباتتاندىرىلۋدا. كاسىپكەرلىك كوكجيەگى كەڭەيىپ، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى تومەندەدى. مۇنداي مىسالداردى ءار اۋىلدان كەزدەستىرۋگە بولادى.
مىنە، وسىنداي وڭدى ىستەردىڭ بارىندە وكىلەتتىلىكتەرى مەن بىلىكتىلىكتەرى ارتقان دەپۋتاتتار كورپۋسى حالىق پەن بيلىك اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتۋعا اتسالىسا ءجۇرىپ، وبلىس تۇرعىندارىنىڭ ءال-اۋقاتىن، تۇرمىس جاعدايىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردا ءوز بەلسەندىلىكتەرىن تانىتۋدا. وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ بەسىنشى شاقىرىلىمىنىڭ قۇرامى نەگىزىنەن ومىرلىك تاجىريبەلەرى مول، دەپۋتاتتىق قىزمەتتىڭ قىر-سىرىن جەتىك مەڭگەرگەن حالىق قالاۋلىلارىنان جاساقتالدى. بۇل شاقىرىلىمداعى دەپۋتاتتاردىڭ ەنشىسىنە ەلدى مەكەندەرگە اۋىزسۋ، گاز قۇبىرلارىن تارتۋ، جولداردى جوندەۋ، كوشەلەردى اباتتاندىرۋ، كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىن تومەندەتۋ جونىندەگى اتقارىلىپ جاتقان قارقىندى جۇمىستار ناۋقانىنا كەز كەءلىپ وتىر. دەپۋتاتتار سەسسيالاردا بارلىعى 600-گە جۋىق شەشىم قابىلدادى. وندا ءوڭىرءدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرى قارالدى. ولاردىڭ ىشىندە، وبلىستىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا ينۆەستيسيا تارتۋ، جاڭا تەحنولوگيالار ەنگىزۋ، قايتا وڭدەۋ، سالانى تەحنيكالىق جاڭعىرتۋ، ەمدەۋ مەكەمەلەرىنىڭ تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى، ءتوتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ جانە ونىڭ زارداپتارىن جويۋ، وبلىستىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى سياقتى جوسپارلانعان ماسەلەلەر قاراستىرىلدى. سونداي-اق، وبلىس اكىمىنىڭ وعان جۇكتەلگەن فۋنكسيالار مەن مىندەتتەردىڭ ورىندالۋى جونىندەگى ەسەبى تىڭدالدى. سەسسيادا دەپۋتاتتار تاراپىنان وبلىس اكىمىنە ءبىرقاتار ۇسىنىستار ەنگىزىلدى. شاقىرىلىم باسىنان بەرى وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ شەشىمىمەن 16 ادامعا «جامبىل وبلىسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى» اتاعى بەرىلدى.
دەپۋتاتتار مەن اتقارۋشى بيلىك باسشىلارى اراسىندا ىسكەرلىك قارىم-قاتىناس ورناعان. وزدەرىن تولعاندىرعان ماسەلەلەرمەن دەپۋتاتتار جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى باسشىلارىنىڭ قابىلداۋلارىندا ءجيى بولىپ تۇرادى. وزدەرىنىڭ سايلاۋ وكرۋگتەرىنە قاتىستى ءماسليحات اپپاراتىنا كەلىپ تۇسكەن ارىز-شاعىمداردى تەكسەرۋگە قاتىسادى. سونداي-اق، وبلىستىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى «نۇر وتان» پارتياسى وبلىستىق فيليالى جانىنان قۇرىلعان، وبلىستىق تارتىپتىك كەڭەسءتىڭ جانە باسقا دا كوپتەگەن كوميسسيالاردىڭ قۇرامىندا وزدەءرىنىڭ ازاماتتىق وكىلەتتىگىن ابىرويمەن اتقارۋدا.
بەسىنشى شاقىرىلىمنىڭ دەپۋتاتتارى ءوز سايلاۋشىلارىمەن 200-گە جۋىق كەزدەسۋلەر وتكىزدى، وندا كوممۋنالدىق قىزمەت كورسەتۋ تاريفتەرىنىڭ كوتەرىلۋى، جولدار ساپاسى، سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ، گازبەن جابدىقتاۋ، تۇرعىن ءۇي ماسەلەلەرى، ەڭبەككە ورنالاستىرۋ، مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ، تاماق ونىمدەرىنىڭ باعاسىن قالىپتاستىرۋ، مەديسينالىق قىزمەتءتى جاقسارتۋ، مال ازىعىن دايىنداۋ، ستۋدەنتتەردىڭ جولاقىسىنا جەڭىلدىك جاساۋعا ىقپال ەتۋ جانە باسقا دا ءبىرقاتار ماسەلەلەر كوتەرىلدى.
دەپۋتاتتار جىلدان-جىلعا ساۋال جولداۋ قۇقىعىن پايدالانۋدا بەلسەندىلىك تانىتىپ كەلەءدى. سوڭعى ءۇش جارىم جىلدا دەپۋتاتتار 130-دان استام ساۋالدار جولدادى. ساۋالدار پرەمەر-مينيسترگە، پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا، مينيسترلىكتەرگە، وبلىستىق باسقارمالار مەن دەپارتامەنتتەرگە، اكىمدىكتەرگە جىبەرىلىپ وتىردى. ولاردىڭ 70 پايىزدان استامى وڭ شەشىمىن تاپتى.
جالپى، وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگىندە اتقارىلىپ جاتقان شارۋالاردى تىزبەكتەپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس. وبلىس تۇرعىندارى مەن سايلاۋشىلارىمىز اتقارىلعان ىستەرگە باعاسىن دا بەرىپ جاتىر. بۇگىنگى كۇنى ءماسليحاتتاردىڭ كوش باسىنان كورىنۋى وكىلەتتى جانە اتقارۋشى بيلىكتىڭ ىسكەرلىگى مەن ءناتيجەلى جۇمىسى دەپ بىلەمىن.
وبلىستىق ءماسليحات جۇمىس جۇيەءسىن جەتىلءدىرۋ ارقىلى العا قويعان مىندەتتەرىن ويداعىداي ورىنداپ، قابىلداناتىن شەشىمدەردى ءارقاشان دا وزەكتى جانە ناقتى ماقساتتارعا جەتۋگە باعىتتايدى. دەپۋتاتتارمەن بىرلەسە وتىرىپ وبلىسىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە رۋحاني ءوسۋ جولىنداعى باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا جانە بۇل ماقساتتا قارجىنىڭ دۇرىس بولىنۋىنە، ءار جۇمىستىڭ ۋاقىتىندا ورىندالۋىن قاداعالاۋعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ كەلەمىز.
بۇگىنگى كۇنى ەلىمىز ۇلكەن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىپ، الەم تانيتىن مەملەكەتكە اينالدى. مۇنىڭ بارلىعى ەلدەگى تۇراقتىلىق، حالىقتار اراسىنداعى بىرلىك پەن ىنتىماقتاستىق ارقاسىندا مۇمكىن بولىپ وتىر. سوندىقتان دا ەڭ الدىمەن، تاتۋلىعىمىزدى ساقتاپ، بەرەكە-بىرلىگىمىزدى جوعالتپاۋىمىز قاجەت. الدا بىرلەسىپ ىستەيتىن قىرۋار جۇمىستار كۇتىپ تۇر. ءبىزدىڭ مىندەتىمىز – مەملەكەت باسشىسى بەرگەن تاپسىرمالاردى قىسقا مەرزىمدە ورىنداپ شىعۋ. ءبىز ۇلى مۇرات جولىندا ۇيلەسىمدى جۇمىس ىستەۋىمىز قاجەت.
بۇل ارقىلى ءبىز قازاقستاننىڭ الەمدەگى ەڭ دامىعان وتىز ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋىن قامتاماسىز ەتە الامىز. «بىرلىك بار جەردە – تىرلىك بار» دەيدى ءبىزدىڭ حالىق. دانا جۇرت مۇنى تەگىننەن تەگىن ايتپاسا كەرەك. اۋىزبىرلىك پەن تۇسىنىستىك، سىيلاستىق ۇستەمدىك قۇرعان جەرگە قاشان دا ناتيجەلى ءىستىڭ ءۇيىر بولاتىنى بەلگىلى. وبلىستىڭ ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق دامۋ باعدارلامالارىندا حالىق تۇرمىسىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ، ازاماتتىق قوعام قۇرۋ، ۇلتارالىق كەلىسىم ورناتۋ، ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دامىتۋ، حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋ سەكىلدى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە دە ايرىقشا ءمان بەرىلۋدە.
«سىن تۇزەلمەي، ءمىن تۇزەلمەيدى» دەيدى حالىق دانالىعى. بىرىنشىدەن، ءار ادام ەڭ ءبىرىنشى وزىنە سىن كوزبەن قاراي ءبىلۋى كەرەك. ءوزىڭدى ءوزىڭ سىناۋ ارقىلى ويدىڭ ءقابىلەتىن جەتىلدىرىپ، اينالاداعى، قوعامداعى كەمشىلىك-قاتەلىكتەردى كورۋگە بولادى. ەكىنشىدەن، جەرگىلىكءتى ءوزىن ءوزى باسقارۋدى دامىتۋ ءۇشىن حالىقتىڭ كوزقاراسى، قاراپايىم جۇرتشىلىقتىڭ پىكىرى ەسكەرىلگەندىگى دۇرىس، ويتكەنى ءبىز حالىق ءۇشىن قىزمەت جاسايمىز. سوندىقتان ەڭ باستىسى، ءبىزدىڭ سىن ەمەس، ءبىزدى تاڭداعان حالىقتىڭ سىنىنا قۇلاق ءتۇرۋ.
وكىلەتتى ورگاندارعا سايلانا وتىرىپ، ايماق ومىرىنە قاتىستى ءتۇرلى ماڭىزدى شەشىمدەر قابىلداۋ، ونىڭ جۇزەگە اسۋىن باقىلاۋ بارىسىندا جەرلەستەرىمىزدىڭ مۇددەلەرىن قورعاۋ مىندەتى بىزدەرگە جۇكتەلگەنىن جاقسى سەزىنە ءبىلۋىمىز قاجەت. ءارينە، جۇمىس بولعان سوڭ بارلىق جەردەگىدەي جۇمىسقا قاناعاتتانىپ، ريزا بولاتىن، نەمەسە كوڭىل تولماي قالاتىن ساتتەر دە بولىپ جاتاتىنى بەلگىلى.
دەگەنمەن، ءماسليحات جۇمىسىنا تىڭ ءوزگەرىستەر ەنگىزۋ، سايلاۋشىلار مەن دەپۋتاتتاردىڭ تىعىز بايلانىسىن قالىپتاستىرۋ، جۇمىستاردىڭ ناتيجەلى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ، ءبىزدىڭ بۇگىنگى جۇمىسىمىزدىڭ نەگىزگى باعىتى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان ءماسليحات دەپۋتاتتارى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسە وتىرىپ، وزدەرىنە سەنىم بىلدىرگەن حالىقتىڭ مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ەتىپ، وبلىستىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك دامۋىنا سۇبەلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى. ءبىز جۇمىسىمىزدى وسى باعىتتا ودان ءارى جالعاستىرا بەرمەكپىز.
باعلان قاراشولاقوۆ،
جامبىل وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ حاتشىسى.
تاراز.
دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان
پىكىر قالدىرۋ