ايماق باسشىسى ب.ىزمۇحامبەتوۆ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى بويىنشا پايدالانۋعا بەرىلگەن جوبالار مەن جىل اياعىندا پايدالاۋعا بەرىلەتىن نىسانداردى ارالاپ، اعىمداعى جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا پايدالانۋعا بەرىلگەن تالشىقتى-وپتيكالىق كابەل شىعاراتىن زاۋىتتىڭ دا قىزمەتىن كورۋگە باردى.
قازىرگى زاماندا ايشىلىق جەردەن جىلدام حابار جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىرعان بايلانىس سالاسىندا كابەلدىڭ وزىق ۇلگىسىن شىعارۋدىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى ارتىپ كەلەدى. وسى ورايدا اتىراۋ قالاسىندا پايدالانۋعا بەرىلگەن وپتيكالىق-تالشىقتى كابەل شىعاراتىن جاڭا زاۋىتتى ماماندار بىرەگەي جوبا دەپ باعالاپ وتىر.
قازاقستاندا بالاماسى جوق جوبانى جۇزەگە اسىرۋشى «پكف كونتينەنت كو لتد» جشس-نىڭ باس ديرەكتورى سەمەن حۆاننىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا كابەل ونىمىنە سۇرانىس وتە جوعارى. جاڭا زاۋىت ازىرگە قازاقستانداعى بۇكىل سۇرانىستىڭ 30 پايىزىن جابۋدى جوسپارلاپ وتىر.
كاسىپورىن ءۇشىن جابدىقتار جۇڭگو، رەسەيدەن ساتىپ الىنعان. «ءبىز ونداعان ميلليون دوللار تۇراتىن ەۋروپالىق جابدىقتاردى ساتىپ الا المايمىز. ويتكەنى شىعىننىڭ ورنىن وتەۋ مەن قارجىنى قايتارۋ ماسەلەسى بار.
ونىڭ ۇستىنە ءبىز وسى كەلەشەگى بار باعىتتا جۇمىس ىستەۋدى ەندى عانا ۇيرەنىپ جاتىرمىز. ءبىزدىڭ پايىمداۋىمىزشا، وپتيكالىق-تالشىقتى كابەل بويىنشا قىتايلىق جابدىق تۇراقتى تۇردە 5 جىل بويىنا جۇمىس جاساي الادى.
سودان كەيىن جابدىقتىڭ ءوزى تەحنيكالىق پارامەترلەرگە اسەر ەتپەيدى. بۇل جەردەگi ماڭىزدى نارسە – ماتەريالداردىڭ ساپالىلىعى. ەگەر ماتەريال ساپالى بولسا، وندا كابەل دە سوعان لايىق بولادى. ال ماتەريالداردى ءبىز ەۋروپادان، اقش-تان، جاپونيادان الدىرىپ قولدانامىز – بۇلار پوليەتيلەن، بوياعىشتار، تالشىقتىڭ ءوزى. ال ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنى بويىنشا ءتىپتى رەسەي ءوندىرۋشىلەرىنەن كۇرت ايىرماشىلىقتا بولمايمىز دەپ ويلايمىن» دەگەن باس ديرەكتور س.حۆان وزدەرىنىڭ ونىمدەرى ارقىلى قىتايمەن باسەكەلەس بولا الاتىن مۇمكىندىك بارىن ايتىپ وتىر.
زاۋىت باسشىلىعى قازىرگى نەگىزگى تۇتىنۋشى «قازاقتەلەكوم» اق ەكەنىن ايتىپ وتىر. بۇدان باسقا «قازترانسكوم»، «ترانستەلەكوم»، «الما تۆ» جانە قۇرىلىس كومپانيالارىنا زاۋىت ءونىمىن پايدالانۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلۋ جوسپارى بار. قازىرگى تاڭدا بايلانىستىڭ جىلدامدىعى، ينتەرنەتتىڭ ساپالى ءارى جىلدامدىعى تالاپ ەتىلگەن زاماندا وزىق تەحنولوگياعا سۇرانىس كوپ. سوندىقتان ءقازىر بايلانىس، بەلگى بەرۋ سالاسى مىستى كابەلدى تالشىقتى-وپتيكالىق تالشىقتى تۇرىنە اۋىستىرۋ جۇمىستارىنا كوشۋدە. زاۋىتتا جەرگىلىكتى مامانداردىڭ جۇمىس ىستەۋى باستى نازارعا الىنعان. سونىڭ ناتيجەسىندە، اتىراۋ مۇناي-گاز ينستيتۋتى، س.مۇقاشيەۆ اتىنداعى پوليتەح-نيكالىق كوللەدجى تۇلەكتەرىن سىناقتان وتكىزۋ ارقىلى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ءبىر جۇيەگە قويىلعان.
جالپى، زاۋىت ءونىمىن تۇتىنۋشى ماماندار وڭىردە تالشىقتى-وپتيكالىق كابەل ءوندىرىسىن دامىتۋ جوباسى بويىنشا جاڭا زاۋىتتىڭ اشىلۋىن زور جەتىستىك جانە تەحنولوگياسى جاعىنان بىرەگەي دەگەن توقتامعا كەلدى.
ەرسايىن دۇيسەمالييەۆ، «قازاقتەلەكوم» اق اتىراۋ وبلىستىق تەلەكوممۋنيكاسيالار ديرەكسياسىنىڭ باسشىسى:
– اتىراۋدا تالشىقتى-وپتيكالىق كابەل شىعاراتىن زاۋىتتىڭ اشىلۋى ەلىمىزءدىڭ تەلەكوممۋنيكاسيا سالاسى ءۇشىن ماڭىزدىلىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. ويتكەنى قازىرگى زامانعى تەلەكوممۋنيكاسيانى وپتيكالىق بايلانىس جۇيەسىنسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. تالشىقتى-وپتيكالىق بايلانىس جۇيەسى اقپاراتتى تاراتۋ جۇيەسى بويىنشا قازىرگى زامانعى قوعامدا ەڭ ماڭىزدى ءرولدى اتقارۋدا. تەلەكوممۋنيكاسيانىڭ جاڭا جۇيەسى قۇرىلىسىندا «قازاقتەلەكوم» اق تالشىقتى-وپتيكالىق كابەلدى كەڭىنەن پايدالانادى. ءبىزدىڭ وڭىرلىك قىزمەتىمىزدە جىلىنا 2500 شاقىرىمدىق وپتيكالىق كابەل قاجەتتىلىگى بار. مەملەكەت باسشىسى ن.نازاربايەۆتىڭ ەل ەكونوميكاسىن قارقىندى دامىتۋ، وتاندىق ءونىمدى قولداۋ ارقىلى ونىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋ تۋرالى باسەكەگە قابىلەتتى ەتۋ تاپسىرماسىنا ساي، «قازاقتەلەكوم» اق-تىڭ اتىراۋ وبلىستىق تەلەكوممۋنيكاسيالار ديرەكسياسى «پكف كونتينەنت كو لتد» جشس-مەن ارىپتەستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى. جالپى، تالشىق دايىنداۋ – جوعارى تەحنولوگيالىق ءوندىرىس. ونى جۇزەگە اسىرۋدا كەز كەلگەن كومپانيا تاۋەكەلگە بارمايدى. ويتكەنى ونىڭ نەگىزى اينەك شىنى، ءبارى دە ونىڭ تازالىعىنا بايلانىستى. ال وتكىزۋ قابىلەتى بەرىلەتىن سيگنالدىڭ ساپاسى مەن جىلدامدىعىنا اسەر ەتەدى. تالشىقتى كابەل بويىنشا جارىق سيگنالى، لازەر ساۋلەسى وتەتىءنىن ايتۋىمىز كەرەك. ساپالىلىعىنا ساي جىلدامدىعى وتە جوعارى. بۇدان باسقا، مىس كابەلمەن سالىستىرعاندا وپتيكالىق كابەل تالشىقتى جاعالاي بىرنەشە كانالدار ۇيىمداستىرۋعا بولاتىنى ءۇشىن جوعارى وتكىزۋ ءقابىلەتىن قامتاماسىز ەتەدى. وسى سەبەپتەردى جان-جاقتى تالداۋ ارقىلى تەحنولوگياسى جاعىنان بۇل زاۋىت بىرەگەي دەپ ايتۋعا نەگىز بار. بۇعان دەيىن ءبىز كابەلدەردى قاراعاندى زاۋىتىنان الىپ كەلدىك. ەندى وزىمىزدەگى زاۋىتتىڭ تۇراقتى تۇتىنۋشىسى بولامىز.
مامانداردىڭ ساراپتامالى پىكىرلەرىنە ساي، ەلىمىزدە ازىرگە بالاماسى جوق زاۋىتتىڭ اتىراۋدا اشىلۋى ەڭ الدىمەن باتىس ءوڭىرلەرگە تيىمدىرەك بولاتىنى ءسوزسىز. وڭىرلىك يندۋستريالاندىرۋ كارتاسى، قالا بەردى، «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ وتىرعان بۇل جوبا مەملەكەت تاراپىنان 7 پايىزدىق سۋبسيديالاۋ جولىمەن، ەكىنشى دەڭگەيلى «RBK BANK» مەكەمەسى ارقىلى قارجىلاندىرىلۋدا.
كاسىپورىننىڭ جوبالىق قۇنى 715 ملن تەڭگە. باستاپقىدا ءبىر اۋىسىمدىق ادىسپەن جۇمىس ىستەۋ كەزەڭىندە مۇندا جالپى ۇزىندىعى 5000 شاقىرىمدىق كابەل شىعارىلىپ، 50-گە تارتا ادام جۇمىسپەن قامتىلادى. زاۋىت تولىق قۋاتىنا قوسىلعاندا، ءۇش اۋىسىمدىققا كوشكەندە، بۇل كورسەتكىش 11 مىڭ شاقىرىمعا دەيىن كوبەيىپ، جاڭادان جۇمىس ورىندارى اشىلادى.
2017 جىلعا جوسپارلانعان جوبانىڭ ەكىنشى كەزەڭىندە زاۋىتتا قۇرامىنا مىس قوسىلعان كابەل شىعارۋ مۇمكىندىگى بار جاڭا جەلى ىسكە قوسىلادى. سايكەسىنشە جۇمىس قۋاتىنىڭ ارتۋىنا ساي جۇمىسشى مامانداردىڭ دا قاجەتتىلىگى ارتادى. تالشىقتى-وپتيكالىق كابەل زاۋىتى تۋرالى مامانداردىڭ پىكىرىنشە، تەك قانا پايداعا جۇمىس ىستەيتىنىمەن ەرەكشەلەنەدى. ويتكەنى جوعارىدا ايتىلعانداي، قازىرگى كۇنى اقپارات الماسۋ، بايلانىس جۇيەسى جىلدامدىقتى قاجەت ەتەدى. ال ول جىلدامدىقتى تالشىقتى-وپتيكالىق كابەل ساپالى ۇسىنا الادى. سايىپ كەلگەندە، ەلىمىزدە جوعارى تەحنولوگيالى زاۋىتتىڭ بولۋى – باسەكەگە قابىلەتتى ەلدەردىڭ قاتارىنا قوساتىن ۇتىمدى جوبا. ءبىز مۇنداي جەتىستىككە ەلىمىزدە جۇزەگە اسىپ وتىرعان ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامۋ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا قول جەتكىزىپ وتىرمىز.
وڭىردە يندۋستريالاندىرۋ كارتاسى اياسىندا ىسكە اسىرىلعان جاڭا جوبالاردىڭ ءبىر پاراسى وسىنداي. اسىرەسە، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا تىڭ سەرپىن بەرگەن جوبالار الداعى ۋاقىتتا جالعاسىن تابارىنا مىسالدار جەتكىلىكتى. ەڭ ماڭىزدىسى – اتىراۋدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن كەشەندى دامىتۋعا ارنالعان جوبالار ءساتتى جۇزەگە اسۋدا.
اتىراۋ وبلىسى اكىمى باقتىقوجا ءىزمۇحامبەتوۆتىڭ قاتىسۋىمەن ۇيىمداستىرىلعان وبلىس اكىمدىگى باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ باسءپاسوز تۋرىنىڭ قورىتىندىسىندا ايماق باسشىسى ب.ىزمۇحامبەتوۆ ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىندەگىدەي، ءبىزدىڭ وبلىسىمىزدا دا ءبىرىنشى بەسجىلدىقتىڭ جوسپارىنا ەنگىزىلگەن ءىس-شارا تولىقتاي جۇزەگە اسىرىلعانىن ايتتى.
– ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامۋ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا وبلىسىمىزدا سان-سالالى جوبالار ىسكە قوسىلىپ، قاي سالادا دا ءوندىرىستىڭ ورلەپ، ءىستىڭ ىلگەرى باسۋىنا تىڭ سەرپىن بەرىلدى. ەلباسىنىڭ مەملەكەتتىك باعدارلامالار بويىنشا تاپسىرماسىن ورىنداۋدا ءبىز وڭىردە 5 باعىتتا يننوۆاسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.
ولار – مۇناي ونەركاسىبى، وندىرىسكە جۇمىس ىستەۋ، ءۇي جانە وندىرىستىك قۇرىلىستار، فارماسيەۆتيكالىق دارى-دارمەكتەر شىعارۋ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەۋ باعىتتارىندا جۇزەگە اسىپ جاتقان جوبالار.
مۇناي ونەركاسىبىندە ىستەلىپ جاتقان جۇمىستار كوپ. جاسىراتىنى جوق، ءوڭىردىڭ كليماتىنا، ياعني تابيعاتى مەن جەرىنىڭ ءقۇنارلىلىعىنىڭ تومەندىگىنە بايلانىستى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى دامۋى كەنجەلەپ قالدى. مىنە، ءتورت جىلداي بولدى، ءبىز قولدا باردى جۇمساپ، كوپتەگەن جوبالاردى جۇزەگە اسىردىق.
ونىڭ ىشىندە ەلىمىزدى ايتپاعاندا، تمد ەلدەرىندە جوق جوبالار بار. ماسەلەن، «سارايشىق» اسىل تۇقىمدى ەشكى شارۋاشىلىعى» جشس-سىن كورۋگە، ونىڭ ەرەكشەلىگىن بىلۋگە كوپشىلىك قىزىعۋشىلىق تانىتادى. اقيقاتىندا، ونى رەسپۋبليكامىزداعى اسا ماڭىزدى، اسا كەرەك ازىق-تۇلىك سالاسىن وڭدىرۋدەگى ەڭ ەرەكشە جوبا دەپ ەسەپتەيمىن. انا ءسۇتىن الماستىراتىن تەك ەشكى ءسۇتى عانا ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل جوبانى ءساتتى جۇزەگە اسىرعانىمىز وڭ بولدى. تابيعي تازا ءونىم، – دەگەن وبلىس اكىمى باقتىقوجا سالاحاتدينۇلى «اتىراۋدا ەلۋدەن استام تاعام وزىمىزدە وندىرىلەدى. سونىڭ بارلىعى قوسىمشا قۇنسىز ءارى دەلدالسىز جەلتوقسان ايىندا پايدالانۋعا بەرىلەتىن كوممۋنالدىق بازارعا ساتىلىمعا قويىلادى» دەدى.
بۇل جوبالاردىڭ بارلىعى دا – وبلىستىڭ عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى مەن الەۋەتىن جاقسارتاتىن جوبالار. ەڭ باستىسى، وڭىردە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدە قىرۋار جۇمىستار تىندىرىلۋدا. بەسجىلدىقتىڭ ناتيجەسىندەگى جۇمىستار مەن كەلەشەكتەگى اۋقىمدى جوبالار اتىراۋ وبلىسىنىڭ مۇناي مەن شيكىزات ونىمدەرىنەن اگرارلىق سالاعا نىق قادام باسقانىن ايقىنداپ بەردى. ەسكەرەتىن جايت، وڭىردە پايدالانۋعا بەرىلگەن جوبالاردىڭ بارلىعى دا بۇگىنگى داعدارىستىڭ الدىندا ەلباسى تاراپىنان كورەگەندىلىكپەن جوسپارلانعان جۇمىستار جانە ول ايماق باسشىسىنىڭ ەلباسى تاپسىرماسىن دەر كەزىندە ورىنداۋعا كۇش سالۋى ناتيجەسىندە جۇزەگە اسىپ وتىر.
دەرەككوز: ايقىن-اقپارات
پىكىر قالدىرۋ