Ótken 4-5 qyrkúıek kúnderi Elbasy Nursultan Nazarbaev Qytaıdyń Hanchjoý qalasynda uıymdastyrylǵan G20-nyń «Úlken jıyrmalyq» 11-shi samıtine qatysty. Keleli keńestiń alǵashqy kúni sóz alǵan Qazaqstan Prezıdentiniń álemdik aýqymdaǵy oramdy oılary men utymdy usynystary eshkimdi beıjaı qaldyrǵan joq, - dep habarlaıdy Qamshy.kz "Egemen Qazaqstanǵa" silteme jasap.
İlgeri nıet, óreli oı
Jahandyq ekonomıkanyń ornyqty jáne teńgerimdi ósimin yntalandyrý, halyqaralyq qarjy salasyn jetildirý, onyń reformalaryn alǵa jyljytý, ınklúzıvti qarjylardy damytý máseleleri jan-jaqty talqylanǵan, «Inovasıalyq, kináratsyz, ózara baılanysty jáne ınklúzıvti álemdik ekonomıka qurý» taqyrybymen ótken osynaý mártebeli jıynda Memleket basshysy álemdi tolǵandyryp otyrǵan ózekti máselelerge aıyryqsha nazar aýdardy.
Tarqata aıtar bolsaq, samıttiń «Saıası úılesimdilikti nyǵaıtý jáne damýdyń jańa jolyna bet burý» taqyrybyndaǵy alǵashqy sesıasynyń ashylýynda Elbasy Nursultan Nazarbaev birinshi kezekte aıtýly basqosýdyń úmitke toly kúrdeli kezeńde ótip otyrǵanyna toqtaldy.
«Álemdik ekonomıkanyń, saýda men kapıtal qozǵalysynyń ósý qarqyny baıaýlap keledi. Ol mıllıondaǵan adamnyń ál-aýqatyna áser etedi. Dúnıejúzilik saýda uıymynyń róli tómendeýine jáne álemdik ekonomıkanyń fragmenttelýine alyp keletin transqurylyqtyq jańa saýda-ınvestısıa birlestikteri qurylýda. Bul úderister jahandyq ekonomıkadaǵy yqpal aımaǵy úshin kúrestiń jańa kezeńiniń basy bolýy múmkin», – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Memleket basshysy jahandyq damýdyń budan arǵy joly negizinen búkil dúnıejúzilik qoǵamdastyqtyń is-qımylynyń júıeliligine baılanysty ekenine ekpin berdi.
Osyǵan baılanysty, Nursultan Nazarbaev ekonomıkany jáne qarjyny halyqaralyq turǵydan retteýdegi basty róldi birtutas jahandyq uıymnyń atqarýy tıis degen pikir bildirdi.
«Ondaı qurylymdy Birikken Ulttar Uıymynyń Ekonomıkalyq jáne áleýmettik keńesin Jahandyq damý keńesine aınaldyrý arqyly qalyptastyrýǵa bolady. Oǵan Jahandyq ekonomıkalyq retteýshi fýnksıalar júktelýi kerek», – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Memleket basshysynyń aıtýyna qaraǵanda, qazirgi ýaqytta monetarlyq, fıskaldyq saıasatty úılestirý jáne qurylymdyq reformalar júrgizý mańyzdy, alaıda uzaq merzimdi turaqtylyqty qamtamasyz etý úshin bul da jetkiliksiz.
«Damýshy elderdi qosa alǵanda, búkil álemde aıyrbas baǵamyn turaqtandyrýǵa qatysty neǵurlym tıimdi usynystar ázirleý qajet», – dedi Nursultan Nazarbaev.
Sondaı-aq, Elbasy jahannyń ekonomıkalyq jáne qarjylyq yntymaqtastyq máselelerin saraptaýǵa arnalǵan bul forýmda álemdik ekonomıkany jandandyrýǵa baǵyttalǵan shara retinde jańa ındýstrıalyq revolúsıaǵa, sandyq ekonomıka men ınovasıaǵa senim artýdy usyndy.
«Men bul ustanymdy tolyq qoldaımyn. Ol mindetti tek qana ınklúzıvtilik qaǵıdalary arqyly iske asyra alamyz. G20 men damýshy memleketter arasyndaǵy dıalog ortalyǵyn anyqtap alý kerek. Máselen, Qazaqstanda qurylǵan jáne barlyq qatysýshylar úshin ashyq G-Global aqparattyq-kommýnıkatıvtik alańyn bir nusqa retinde qarastyrýdy usynamyn. Ol 140 memlekettiń 30 myńnan astam mamanynyń basyn qosyp otyr», – dedi Memleket basshysy.
Budan bólek, Nursultan Nazarbaev BUU-nyń ornyqty damý maqsattary men Parıj kelisiminiń jáne «jasyl ekonomıka» qaǵıdalarynyń iske asýyna Qazaqstannyń belsendi qoldaý kórsetip otyrǵanyn atap ótti.
«Astanada 2017 jyly «Bolashaqtyń energıasy» taqyrybymen ótkiziletin EKSPO halyqaralyq kórmesi osyǵan qyzmet etetin bolady. Sonymen qatar, biz «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵyn quryp jatyrmyz. Barlyq memleketterdi Astanadaǵy EKSPO-2017 kórmesine qatysýǵa shaqyramyn. Onda BUU-nyń qoldaýymen tıisti is-sharalar ótkizýge bolar edi», – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Sóziniń sońynda Memleket basshysy Qazaqstannyń osy zamandaǵy meılinshe ózekti problemalardy sheshý joldaryna qatysty oılaryn «Álem. HHİ ǵasyr» manıfesi arqyly jetkizgenin, sondaı-aq manıfes ıdeıalaryn iske asyrý men ıadrolyq jáne jappaı qyryp-joıýǵa arnalǵan ózge de qarý túrlerinen azat álem qalyptastyrý bastamasy uıym tarapynan qoldaý tabady dep úmittenetinin aıtty.
«Terorızmdi tolyq jeńý úshin G20-nyń barlyq músheleri men basqa da múddeli elderdiń birlese kúsh jumyldyrýy jaqsy bastama bolar edi. Búkil álem qoǵamdastyǵy osyny kútedi», – dedi Nursultan Nazarbaev.
Sonymen qatar, Qazaqstan Prezıdenti G20 samıti aıasynda jıynǵa qatysýshy memleketterdiń jáne halyqaralyq uıymdardyń basshylarymen kezdesip, ózekti máseleler tóńireginde oı bólisti.
Keń óristi keleli keńes
Nursultan Nazarbaev G20 samıti sátinde AQSH Prezıdenti Barak Obamamen kezdesip, taraptar birqatar mańyzdy salalardaǵy ekijaqty ózara is-qımyldyń qazirgi jaǵdaıy men damý perspektıvalaryn talqylady. Sondaı-aq, eki eldiń kóshbasshylary halyqaralyq kún tártibindegi ózekti máseleler tóńireginde de pikir almasty.
Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev AQSH basshysy Barak Obamanyń prezıdenttigi kezinde eki el arasyndaǵy yntymaqtastyq kóptegen baǵyttar boıynsha, sonyń ishinde ıadrolyq qarýdy taratpaý jáne qarýsyzdaný salasynda jańa deńgeıge kóterilgenin atap ótti.
Al Barak Obama Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń Amerıka Qurama Shtattary úshin jaqyn dos jáne senimdi seriktes ekenin aıtyp, óziniń prezıdenttik merzimi aıaqtalǵannan keıin de ózara tyǵyz is-qımyl jasaýǵa ázir ekenin jetkizdi.
Kezdesý sońynda Qazaqstan Prezıdenti AQSH basshysy B.Obamany elimizge saparmen kelýge shaqyrdy.
G20 samıti sheńberinde Memleket basshysy Birikken Ulttar Uıymynyń Bas hatshysy Pan Gı Mýnmen júzdesip, taraptar Qazaqstan men BUU arasyndaǵy ózara is-qımyl máselelerin talqylady ári ekijaqty baılanystardy odan ári damytý perspektıvalaryn qarastyrdy. Budan bólek, Nursultan Nazarbaev pen Pan Gı Mýn halyqaralyq kún tártibindegi túıtkildi máselelerdi sóz etti. Sondaı-aq, Prezıdent elimiz ben BUU arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń tabysty ekenin aıtyp, uıymnyń jahandyq bastamalary men jobalaryn Qazaqstannyń qoldaıtynyn jetkizdi. Al BUU Bas hatshysy tıimdi seriktestiktiń odan ári nyǵaıyp, damı beretinine senim bildirdi.
Memleket basshysynyń G20 samıti aıasyndaǵy taǵy bir kezdesýi Eýropalyq komısıanyń Tóraǵasy Jan-Klod Iýnkermen boldy. Júzdesý barysynda Qazaqstan men Eýropalyq odaq arasyndaǵy saıası jáne saýda-ekonomıkalyq baılanysty nyǵaıtý perspektıvalary sóz etildi. Taraptar ekijaqtyń keńeıtilgen seriktestik pen yntymaqtastyq týraly kelisimniń mańyzdylyǵyn atap ótip, qarym-qatynastyń odan ári qarqyndy damı beretinine senim artty.
Al Memleket basshysynyń Ulybrıtanıa Premer-mınıstri Tereza Meımen ótkizgen kezdesýinde elder arasyndaǵy ekijaqty ózara qarym-qatynas máseleleri, sondaı-aq, halyqaralyq kún tártibindegi ózekti jaǵdaıattar qarastyryldy. Óz kezeginde Nursultan Nazarbaev Ulybrıtanıaǵa Devıd Kemeron Premer-mınıstr bolǵan kezinde ózara is-qımyl men yntymaqtastyqtyń joǵary deńgeıine qol jetkizilgenin aıta kelip, T.Meıdi Qazaqstanǵa saparmen kelýge shaqyrdy.
Elbasynyń Kanada Premermınıstri Djastın Trúdomen kezdesý sátinde memleketter arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń saýda-ekonomıkalyq, ınvestısıalyq jáne mádenı-gýmanıtarlyq salalar tárizdi basty baǵyttaryna qatysty pikir almasyldy. Budan basqa, taraptar túrli salalarda, sonyń ishinde aýyl sharýashylyǵy baǵytynda ekijaqty ózara is-qımyldy nyǵaıtý úshin zor áleýet bar ekenin sóz etti. Kezdesý sońynda Nursultan Nazarbaev Kanada Premer-mınıstrin Astanaǵa saparmen kelýge shaqyrdy.
Elbasy Nursultan Nazarbaev pen Túrkıa Prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵannyń júzdesýi barysynda ekijaqty yntymaqtastyqtyń keń aýqymdy máseleleri sóz boldy. Sondaı-aq, óńirlik jáne halyqaralyq kún tártibindegi birqatar ózekti jaǵdaıattar, sonyń ishinde Taıaý Shyǵys pen Ortalyq Azıadaǵy máseleler aıtyldy. Óz kezeginde Memleket basshysy jahandyq terorızmmen jáne ekstremızmmen kúreste halyqaralyq qoǵamdastyqtyń kúshin jumyldyryp, is-qımyldy naqty úılestirý qajettigin jetkizdi.
Memleket basshysynyń Japonıa Premer-mınıstri Sındzo Abemen ótkizgen kezdesýinde saýda-ekonomıkalyq, saıası jáne mádenı-gýmanıtarlyq salalardaǵy baılanystardy nyǵaıtý perspektıvalary men ózara is-qımyldyń basty baǵyttary talqylandy. Sondaı-aq, áńgime barysynda halyqaralyq kún tártibindegi birqatar máseleler jóninde pikir almasty. Basqosý sońynda Sındzo Abe elimizdiń ıadrolyq qarýsyzdaný isindegi mańyzdy eńbegin eskere otyryp, Nursultan Nazarbaevty aldaǵy sapary barysynda Nagasakıge kelýge shaqyrdy.
Bulardan bólek, Qazaqstan Prezıdenti G20 samıtine qatysý barysynda birqatar memleket jáne delegasıa basshylarymen qysqa kelissózder júrgizdi. Atap aıtqanda, Nursultan Nazarbaev Reseı Federasıasynyń Prezıdenti V.Pýtınmen, Fransıa Prezıdenti F.Ollandpen, Germanıanyń Federaldy kansleri A.Merkelmen, Koreıa Respýblıkasynyń Prezıdenti Pak Kyn Hemen, Ońtústik Afrıka Respýblıkasynyń Prezıdenti D.Zýmamen, Mysyr Prezıdenti A.Sısımen, Senegal Prezıdenti M.Sallmen, sondaı-aq, Argentına Prezıdenti M.Makrımen júzdesti.
Sonymen qatar, Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Ispanıanyń Premer-mınıstri M.Rahoımen, Italıanyń Premer-mınıstri M.Rensımen jáne Úndistannyń Premer-mınıstri N.Modımen ekijaqty yntymaqtastyqtyń túrli máseleleri boıynsha áńgimelesti.
Sondaı-aq, Qazaqstan Prezıdenti halyqaralyq uıymdardyń basshylary – Eýropalyq keńestiń tóraǵasy D.Týskpen, Halyqaralyq valúta qorynyń basqarýshy dırektory K.Lagardpen, Qarjylyq turaqtylyq jónindegi keńestiń tóraǵasy M.Karnımen jáne Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymynyń basshysy A.Gýrrıamen ózara is-qımyldyń keıbir jaıttaryn talqylady.
Bul kúni, ıaǵnı 4 qyrkúıekte Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev qytaılyq álemdik deńgeıdegi «Alibaba Group» ınternet-kompanıasynyń quryltaıshysy, dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Djek Many qabyldady.
«Biz sizben Astanada kezdesken bolatynbyz, búgin, mine, osy jerde jolyǵyp otyrmyz. Sol joly «Samuryq-Qazyna» ókilderi sizdermen ózara yntymaqtastyq jaıyn, sondaı-aq, «Alibaba Group» kompanıasynyń Ortalyq Azıa, Reseı, Shyǵys Eýropa elderindegi jumystaryn órkendetý úshin Qazaqstanda onyń fılıalyn qurý múmkindigin talqylaǵan», – dedi kezdesýde Elbasy.
Sonymen qatar, kompanıamen yntymaqtastyqty damytý jáne onyń Qazaqstandaǵy qyzmeti aıasyn keńeıtý perspektıvalary, sonyń ishinde elektrondy komersıa men tólem júıelerin ıntegrasıalaý salasyndaǵy birlesken jobalardy iske asyrý máseleleri talqylanǵan bul kezdesýde Memleket basshysy Qazaqstan Qytaıdaǵy elektrondy saýda salasynyń úzdigi bolyp sanalatyn jáne sol baǵytta zor jetistikke jetken «Alibaba Group» qyzmetiniń tájirıbesin zertteýge múddeli ekenin atap ótti.
«Men sizdiń kompanıamen seriktestikti qoldaımyn. Bizdiń ulttyq kompanıamyz – «Qazposhtanyń» «Alibaba Group» kompanıasymen ózara tıimdi is-qımyl jasaýǵa barlyq múmkindigi bar. Jalpy, sizderdiń kompanıalaryńyz tárizdi kásiporyndar álemdik ekonomıkanyń ornyqty damýy men turaqtylyqtyń faktory bolyp sanalady. Álemdi saıası fragmentasıalaý, shekaralardy jabý jáne ózara sanksıa salý beleń alǵan qazirgideı jaǵdaıda sizder bul kedergilerdi tabysty eńserip, halyqaralyq saýdanyń damýyna yqpal etip otyrsyzdar», – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Shtab-páteri Hanchjoý qalasynda ornalasqan iri qurylym – «Alibaba Group» ınternet-kompanıasynyń negizin qalaýshy ári dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Djek Ma Qazaqstanda kompanıanyń bastamalaryna qoldaý kórsetilip otyrǵany úshin alǵysyn jetkizip, aldaǵy kezeńge arnalǵan jumys josparlary týraly aıtyp berdi. Sondaı-aq, «Alibaba Group» basshysy elimizben seriktestik qarym-qatynastyń odan ári damı beretinine senim bildirdi.
Sondaı-aq, Djek Ma Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevqa óziniń ystyq yqylasyn jetkizdi.
«Bizge ýaqyt bólgenińiz úshin rahmet! Bizdiń býyn túgeldeı Sizdi úlgi tutady. Qazaqstan Sizdiń myqty kóshbasshylyǵyńyz ben basshylyǵyńyzdyń arqasynda úlken jetistikterge jetýde. Sizdi qurmet tutamyn», – dedi ol.
Memleket basshysymen ótken kezdesýden keıin Djek Ma tilshilerge suhbat berdi.
«Qazaqstan Prezıdentiniń G20 samıti aıasyndaǵy tyǵyz kestesine qaramastan, bizben kezdesý úshin ýaqyt bólgenine tań-tamasha boldym. Menińshe, bul Qazaqstannyń shaǵyn jáne orta bıznesi, jastary jáne tolyqtaı alǵanda sizderdiń elderińizdiń ekonomıkasy úshin qyzyqty ári mańyzdy bolmaq. Biz logıstıka salasyndaǵy, sonymen birge, shaǵyn jáne orta bıznes, jastar úshin qarjylyq jaǵdaıdy jetildirý boıynsha yntymaqtastyq áleýetin talqyladyq», – dedi ol Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevpen kezdesýinen keıin. Odan ári ol: «Sizderdiń Prezıdentterińiz óz elin alǵa qaraı ilgeriletip, memleketti jańǵyrtýmen qatar jaqsy ómirge jetelep kele jatqan asa kórnekti kóshbasshy. Qazaqstandaǵy konferensıaǵa qatysqan kezimde jańa elorda – Astanany salýǵa nebári 17 jyl ýaqyt ketkenin estigende zor tańdanysta boldym. Ol sulý da zamanaýı qala. Men tipti, álemniń qandaı da bir bóliginde nebári 17 jyldyń ishinde osyndaı qala salýǵa bolady degendi kóz aldyma elestete de almas edim. «Alibaba» kompanıasynyń qurylǵanyna da osy ýaqytqa deıin 17 jyl ótti. Meniń oıymsha, kompanıa qurý ońaı is emes. Biraq mundaı qala salyp, eldi gúldendirý odan da qıyn ekendigi sózsiz. Men Qazaqstan basshysynyń yjdahatty jumysyna tańǵaldym», – dedi Djek Ma.
Onyń sózine qaraǵanda, Qazaqstanmen aradaǵy áriptestikte İJÓ turǵysynan álem boıynsha 20-shy orynda turǵan «Alibaba Group» kompanıasy úshin basymdyq berilip otyrǵan eki sala – logıstıka men ınternet-qarjylandyrý.
Al samıttiń ekinshi kúni, ıaǵnı 5 qyrkúıekte Memleket basshysy Saýd Arabıasynyń murager hanzadasynyń orynbasary Muhammed ben Salmanmen kezdesti. Júzdesýde Qazaqstan men Saýd Arabıasy seriktestiginiń birqatar negizgi baǵyttary boıynsha ózara is-qımyl máseleleri qarastyryldy ári taraptar túrli salalardaǵy ekijaqty yntymaqtastyqty odan ári nyǵaıtý úshin zor áleýet bar ekenin atap ótip, memleketaralyq baılanystardy jandandyrýǵa ýaǵdalasty. Sondaı-aq, Nursultan Nazarbaev pen Muhammed ben Salman qazirgi tańda kún tártibinde turǵan ózekti máseleler jóninde sóılesti.
Tabysty sapar – el ıgiligi
Prezıdent Nursultan Nazarbaev Qytaı Halyq Respýblıkasyna jasaǵan saparynyń qorytyndysyna arnalǵan brıfıń ótkizdi. Brıfıńte Elbasy G20 samıtine óziniń ekinshi ret qatysyp otyrǵanyn jáne bıyl QHR Tóraǵasy Sı Szınpınniń shaqyrýymen kelgenin aıtty.
«Jer shary turǵyndarynyń 70 paıyzyn jáne álemdik ekonomıkanyń jartysyn quraıtyn memleketterdiń basshylary bas qosatyn osyndaı iri is-sharaǵa qatysý – Qazaqstan úshin zor mártebe. Munda jahandyq ekonomıka men saıasattyń salmaqty máseleleri talqylanady, iri óńirlik jáne álemdik máseleler, sonyń ishinde qaýipsizdikke qatysty máseleler boıynsha ortaq ustanymdar ázirlenedi. Birinshi sesıada sóz sóılegen kezde men osy barlyq máseleler jónindegi Qazaqstannyń kózqarasyn usyndym. Samıttegi pikirsaıys barysynda ǵalamnyń tynysyn sezinip, álemniń damyǵan jáne damýshy elderin alańdatqan problemalaryn uǵynasyń. Qazaqstanǵa da osynda kóterilgen máselelerdi eskerip, onymen aldyn ala shuǵyldanýy kerek», – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Sonymen qatar, Nursultan Nazarbaev qazirgi kúrdeli kezeńde Qazaqstannyń ındýstrıalandyrý jáne ınvestısıalar tartý baǵytynda ýaqtyly kúsh-jiger jumsaǵanyn aıtyp, onyń qaıtarymdy bolatynyna senim bildirdi.
«Qazir jumyssyzdyqtyń tómengi deńgeıin saqtap, jańa jumys oryndaryn ashýdy oılastyrý qajet, daǵdaryspen kúresten ekonomıkalyq ósimge qadam basý kerek. Biz 9 qyrkúıekte ótetin Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda osy týraly aıtatyn bolamyz», – dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdenti samıtpen qatar QHR-ǵa jumys sapary bolyp ótkenin eske saldy. Osyǵan baılanysty Nursultan Nazarbaev bizdiń elimiz kótergen ekijaqty qarym-qatynastyń barlyq máselesine Qytaı tarapy qyzyǵýshylyq pen múddelilik tanytyp otyrǵanyn jetkizdi.
«Biz buǵan deıingi ýaǵdalastyqtyń barlyq máselesi boıynsha, máselen, Qazaqstan aýmaǵynda birlesken zamanaýı kásiporyn salýǵa qatysty kelisimge keldik. Bul tizimge 51 nysan kiredi, búginde onyń ekeýi salyndy, jalpy quny 2,5 mlrd dollar bolatyn tórt nysannyń qurylysy bıyl aıaqtalady. Bes jyldyń ishinde jalpy quny 26 mlrd dollar bolatyn 5 kásiporyn salý josparlanýda. Budan bólek, osy jumysty qoldaý úshin kompanıalar arasynda da, memleketter arasynda da birlesken Qazaqstan-Qytaı qory jumys isteıdi. Jibek jolyn damytý qoryn da mysalǵa keltirýge bolady», – dedi Nursultan Nazarbaev.
Budan bólek, Memleket basshysy Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy kólik-kommýnıkasıa baılanysy ekijaqty kún tártibindegi basty máseleniń biri bolyp qala beretinin aıtty.
«Jyl saıyn Qazaqstan men Qytaı aýmaǵynan ótetin júk tranzıti kóleminiń artyp kele jatqany baıqalýda. Aqtaý portyn paıdalaný aıtarlyqtaı jandandy, osyǵan deıin olaı bolmaǵan edi. Bul jaǵdaı Qorǵas qurǵaq portynyń, uzyndyǵy 300 shaqyrymǵa jetetin Qorǵas-Almaty temirjolynyń jáne Batys Eýropa – Batys Qytaı torabynyń qurylysyna baılanysty bolyp otyr. Logıstıkalyq ortalyqtar quryldy. Bul kólik toraptary ósim núktesi bolyp sanalady. Sondaı-aq, biz energetıka jáne tehnologıa salalaryndaǵy yntymaqtastyq týraly ýaǵdalastyq», – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Nursultan Nazarbaev asa iri ken orny – Qashaǵannyń iske qosylýyna baılanysty Qazaqstan munaıyn jetkizý múmkindigi artatynyn atap ótti.
«Qazirgi ýaqytta biz QHR-ǵa 7 mln tonnaǵa jýyq munaı jetkizemiz, bul kórsetkishti 20 mln tonnaǵa deıin arttyrýǵa, sondaı-aq, Qazaqstannan Qytaıǵa gaz jetkizý kólemin ulǵaıtýǵa múmkindik bar. Osynyń bári elderimiz arasyndaǵy taýar aınalymyn jańa deńgeıge kóteredi», – dedi Memleket basshysy.
Sonymen qatar, Qazaqstan Prezıdenti Qazaqstan men Qytaıdyń aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy ózara is-qımylyna egjeı-tegjeıli toqtaldy.
«Alǵash ret Qytaıǵa azyq-túlik bıdaıyn, basqa da dándi daqyldardy, asburshaqtar men maıly daqyldar túrlerin, sondaı-aq, et pen qus jetkizý týraly kelisimge keldik. Buǵan deıin bizde mundaı bolmaǵan edi. Osylaısha, aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn óndirýshilerimiz úshin jol ashylyp otyr. Menińshe, bul – qýanyshty jaǵdaı. Sonymen birge, Qytaı tarapynyń taýar men fıtosanıtarlyq sapa jóninde qatań talaptary bar. Bizdiń sharýalar soǵan daıyn bolýǵa tıis», – dedi Nursultan Nazarbaev.
Memleket basshysy qol jetken ýaǵdalastyqtardyń naqtylanýyna nazar aýdaryp, eki el úkimetteriniń ony iske asyrý úshin tıisti jumys júrgizý kerek ekenin atap ótti.
«Jaqyn arada Memlekettik Keńestiń tóraǵasy Lı Kesán Qazaqstanǵa saparmen keledi dep josparlanýda. Kelissózder barysynda elderimiz birlese sheshetin máselelerdi qosymsha talqylaıtyn bolamyz», – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Sońynda Nursultan Nazarbaev samıt aıasynda basqa da memleketter men delegasıalar basshylarymen ekijaqty jemisti kezdesýler ótip, onyń barysynda ózara múddelilik qalyptasqan túrli máseleler jóninde mazmundy pikir almasýlar bolǵanyn aıtty.
Memleket basshysy Qytaı Halyq Respýblıkasyna jumys sapary aıasynda mádenı nysandardy aralady. Elbasy Hanchjoý qalasynyń birqatar mádenı nysandaryna bardy. Atap aıtqanda, Nursultan Nazarbaev Sıhý kóliniń jaǵasynda ornalasqan Leıfent býdda ǵıbadathanasy men Chjeszán provınsıasynyń murajaıyn kórdi.
Hanchjoýdaǵy Leıfent býdda ǵıbadathanasy 977 jyly salynǵan, al 1924 jyly ol tolyqtaı qıraǵan. Qazir ol qalpyna keltirilip, týrıser úshin qaıta ashyldy. Leıfent býdda ǵıbadathanasy kóne ańyzda sıpattalǵan jáne ertedegi romantıkamen kómkerilgen Sıhý kóliniń mańaıyndaǵy on kórikti orynnyń biri.
Hanchjoý qalasynyń murajaıy Chjeszán sáýlet ýnıversıtetiniń áıgili profesory Chjan Iýıfenniń jobasy boıynsha salynǵan. Ol arheologıalyq jádigerlikter men mádenı qundylyqtardy saqtaıtyn úlken ortalyqtyń biri bolyp sanalady. Ekspozısıa alańy 10 zaldy qamtyp jatyr, onyń jalpy aýdany 13 000 sharshy metrden asady. Statısıka boıynsha, jyl saıyn murajaıǵa 2 mln-nan astam adam keledi.
Osylaısha, Memleket basshysynyń QHR-ǵa jasaǵan jumys sapary tabysty aıaqtaldy. Bul sapar Qazaqstannyń abyroıyn arttyryp, órisin keńeıte tústi dep aıtýǵa tolyq negiz bar.
Joldybaı BAZAR, «Egemen Qazaqstan» – Hanchjoýdan (Qytaı)
