Qara bıdiń batasy

Qoshqaruly Jánibek on úsh jasynda Qara bıge baryp batasyn almaqshy bolyp jolǵa shyǵady. Biraq onyń sáti túspeı, jaýgershilik bastalyp, úlken soǵystyń arasynan óte almaıtyn bolǵan soń keri qaıtady. Sodan arada úsh jyl ótip, ol on alty jasqa shyǵady, soǵys ta aıaqtalady, Qara bıge kelip sálem beredi. Qara bı onyń sálemin qabyldap tursh:

— Áı, men seni osydan úsh jyl buryn kútip edim, sonda nege kelmediń?- dep suraıdy. Jánibek bolǵan oqıǵany aıtady.

— E, onda jón basqa,- deıdi Qara bı, — Mende qandaı buıymtaıyń bar? Ony ózińiz de bilesiz, maǵan keregi sizdiń batańyz, — deıdi Qoshqaruly Jánibek. Sol kezde bı qolyn jaıyp:

—Bederi joq qylqadan,

Berik toqylǵan bóz artyq.

Birligi joq týystan.

Berik sóılesken jan artyq.

Paıdany alystan qylǵaısyń,

Zalaldy jaqynnan qylǵaısyń,

Tapqan da ininiń aınalasyna ottamaıdy,

Ony da esińe alǵaısyń,

Áýmın, Allaýhýakbar! —

dep batasyn beripti.

Sháńkiniń batasy

(Mendikeúly Sháńkiniń Bóltirik sheshenge bergen batasy)

Daýda jaldap ótkizdim,

At ornyna shapandy.

On jeti jasta ákemiz,

Jasanǵan jaýdy túsirip,

Astynan aldy tulpar at,

Úıirlep jylqy aıyryp,

Jaýdyń betin qaıyryp,

Ataqty batyr atandy.

Kóńilimdi kóterip,

Táńiri ózi berer dep,

Bereıin saǵan batamdy,

Jaı qolyńdy, Bóltirik,

Aqqa qoıyp nıetińdi.

Qadirli bol halyqqa,

Qaıyrmasyn betińdi.

Arystandaı betti bol,

Dushpanǵa sóziń ótimdi.

Dáýletiń men baqytyń,

Jetsin jeti urpaqqa,

Pesheneńe bergen sekildi.

Altyn erli aqboz at,

Astyńda seniń arysyn,

Qolań shashty, qoı kózdi,

Alǵanyń birge jasasyn.

Kóptiń alyp alǵysyn,

Baqyt, dáýlet darysyn!

Japaq sheshenniń batasy

Ertede Japaq deıtin sózge tapqyr kedeı joǵalsh ketken sıyryn izdep kele jatyp, bir baıdyń úıine qonypty. Shóldep kelgen jolaýshy sýsyn surapty. Báıbishe kárlen kesege toltyryp aıran quıyp berip jatsa:

—                             Áı, qatyn, azdaý bermeseń ol meshkeı aırannan túk te qaldarmas, — depti baı ázildegen bop.

Sarań baıdyń úıi qonaqqa qaba baqanda jaıýly turǵan kóp etten aspaı, jaı kóje jasap beripti. Dastarqan jınalarda úı ıesi Japekeńe:

—                             Al as qaıyryp, dasgarqanǵa bata ber,- degende ol irkilmesten:

Menen bata suraısyń atalaǵa,

Atala iship jolaýshy jata ala ma?

Bir qabyrǵa sydyrtsań kóziń qıyp,

Myna otyrǵan jaman shal qaqala ma? — degen eken.

Sózden jeńilgen úı ıesi ertesinde mal óriske ketpeı bir laqty esik aldyna kóldeneń tartyp:

—                             Ýaı, Japeke, seni bir qatyraıyn dep edim, ózimdi uıalttyń ǵoı, endi bir maldyń basyn jep ket. Qane, bata ber,- degende, qonaq laqtyń ári jas, ári soıýǵa jaramsyz ekendigin baıqap:

—Bata ber deısiń laqqa,

Daýysy keter jyraqqa.

Et jemesem jemeıin,

Beısharany jylatpa.

Myna sorly jas eken,

Qoń jınasyn qoıa ber,

Syılaımyn deseń basqa ber,

Pyshaqqa ilinerin soıa ber, - depti.

Ábden sózden jeńilgen úı ıesi Japekeńdi semiz mal soıyp, kóńilin taýyp, rıza etken soń: «Aqyry bata berdiń ǵoı, endi myna asqa birdeme de»,- degen eken, Japekeń qolyn jaıyp:

—Áýeli berdiń shaı,

Kóńiliń bolsyn jaı.

Sonan soń berdiń toqash,

Bolmasyn mineziń oǵash.

Álden soń berdiń et,

Qyzarǵan soń bet.

Odan berdiń sorpa,

Sózimnen tek qorqa.

Sóz reti osylaı boldy,

Bolmasyn basqa qolqa.

Áýmın allahýakbar! — depti.

Bolat Bopaıuly Jota Qajy