Ý baldyrǵan – gúldiń aty, dala gúline jatady.

Qazaq gúl bapkerleri ý baldyrǵan gúlin ýly gúlder tuqymadsyna jatqyzady. Kópjyldyq gúldi jemisti shóptektes ósimdik dep biledi. Ý baldyrǵan gúliniń bıiktigi 50-100 santımetrdeı bolady. Gúldiń denesi túksiz jyltyrap turady. Tamyry sábizge uqsaıdy, erekshe ıisi bolady, butaqshalarǵa bólinedi. Uzynnan bólgende býyn qýysy kórinedi, sabaǵy qýys úzikti bolady, tik ósedi. 2-3 qaıtalanǵan qaýyrsyndy kúrdeli japyraǵy kezektesip ornalasady. Túp jaǵynda ósetin japyraqtary uzyn saǵaqty. Al saǵaǵyndaǵy japyraqtary qysqa saǵaqty keledi. Kúrdeli shatyrsha gúl shoǵyry aq tústi bolyp gúl ashady. Gúli sabaǵynyń ushynda ósedi. Qos tuqymdy jemisi jumyrtqa formaly qyry jáne qanattary bolady. Ý baldyrǵan gúli shilde, tamyz aılarynda gúldeıdi. Gúldegen kezinde ajarynyń aı jamaldaı ashylǵan ásem arý kezi, dárilik jáne zárilik jaqtan tolǵan kezi.

Ý baldyrǵan gúliniń jer sharynda júzden astam túri taraǵan. Olar ózen jaǵalarynda, saıalarda, orman aralarynda ósedi.

Qazaq emshileri ý baldyrǵan gúliniń tutas shóbi jáne tamyry dári bolady dep qaraıdy. Kóktem men kúzde jınap alyp, tazalap keptiredi. Artynan usaqtap týrap, dári jasaıdy ne dári qory retinde saqtaıdy. Bul gúlden jasalǵan dárilerdiń qasıeti – ashshy dámdi, jyly raıly, óte ýly bolady. Qurtty óltiredi, shybyndy qyrady.

Qazaqtar erte zamanda shybyn óltiretin dári joq kezde ý baldyrǵandy jınap alyp, shybyn qonatyn jerge qoıady. Sonda shybyndar qynadaı qyrylady. Bul dárini irińdi súıek qabynýǵa, teris tesilip iriń aqqan jerge, jańa jınalǵan ý baldyrǵandy shóbin shyny ydysqa janshyp, jumyrtqanyń aǵyn qosyp jelim tárizdi bolǵanda irińdi tesikke tartady, sonda ol aýrý jazylady. Az mólsherde paıdalanǵan jón. Ýlanyp qalýdan saq bolý shart.

Bolat Bopaıuly Jota Qajy