«Úlken úshtikti» 1945 jyly Ialta konferensıasy kezinde qalaı kúzetti.
«Meniń fýjerim qulap, synyp qaldy. Osy kezde esik ashylyp, Stalın kirip keldi. Ol mennen «neni syndyrdyń? Eshteńe etpeıdi. Bul jaqsylyqtyń nyshany. Toı bolady» dedi dep eske alady Ialta konferensıasynda 1945 jyldyń aqpan aıynda daıashy qyzmetin atqarǵan Magdalına Isına.
Birneshe jyl ótkennen keıin ǵana 17 jasar Magdalına Stalın, Rýzvelt, Cherchılge qyzmet kórsetken Ialtalyq keshki as álemdi qalaı ózgertkenin biledi.
Parketti basqanda daıashylardyń aıaq kıimderi dybys shyǵarmaýy úshin oǵan maqta jabystyryp qoıdy. Kóshbasshylar keleshek álemniń sáýletin tynyshtyqta oılap tapty. Qaýipsizdik sharalary qatal túrde saqtaldy. Áskerı keme baqylaýda boldy, áýe aımaǵyn qaraıtyn 30 kúzetshi turdy, Lıvadııskıı saraıyna baratyn joldy 800 jedel qyzmetker jaýyp tastady.
Olardyń arasynda halyqtyq ishki ister komısarıatynyń maıory Petr Grıshenko da bar. «Saraıdan 30 shaqyrym jerge deıin ornalasqan úılerdiń barlyq turǵyndary kóshirildi» deıdi Grıshenko.
Konferensıaǵa birneshe aı boıy daıyndaldy. Cherchıl men Rýzvelt konferensıany Shotlandıanyń soltústiginde ótkizýdi usyndy. Biraq Stalın oǵan ıýbka kıgen er adamdar unamaıtynyn jáne tuman zıan ekenin aıtyp, bas tartqan. Keshirek Rımde, Maltada jáne Kıprde kezdesýdi ótkizbeıtin boldy. 1944 jyly 23 jeltoqsanda Rýzvelt Cherchılge jazǵan hatynda: «Eger Stalın bizben Jerorta teńiziniń aýdanynda kezdespese, Qyrymǵa Ialtadaǵy kezdesýge barýǵa ázirmin» dep jazǵan. Cherchıl operasıany «Argonavt» dep ataýdy surady.
Kabınetterdiń birinde qupıa kezdesý ótti. Onda Stalın men Rýzvelt KSRO Japonıaǵa qarsy soǵysqa qosylatyny týraly aıtyldy. Konferensıanyń taǵy bir aımaǵy – bombadan qorǵanatyn stalındik qupıa bólme. Ábden qajalǵan baspaldaq kóp deńgeıli kazematqa alyp keledi. Ol eshqashan telearnadan kórsetilmegen.
Stalınniń jeke býnkeri. Onyń tereńdigi – 10 metr. Qabyrǵasy qalyń betonnan jasalǵan. Al bóreneleri temirden. Bul jerde jeke kabınet, as bólme men basqarý ortalyǵy ornalasqan. Ol áskerı ýaqyt boldy. Sol jerde otyryp armıa men búkil eldi basqaratyn. Alaıda Stalın bul jerge óte sırek túsetin. Al túnde saraıdyń jatyn bólmesine kóteriletin.
Ol ýaqytta adamdar óte az uıyqtaıtyn. Ol úshin arnaıy júıe quratyn. Onyń kóptegen elementteri áli kúnge deıin qoldanylady. KSRO Ońtústik Sahalındegi 56 araldy aldy. Shyǵys Prýssıanyń bir bóliginde qazirgi Kalınıngrad oblysy quryldy. Keńes Úkimeti Lvov jáne Shyǵys Ýkraına men Belorýssıanyń keıbir jerlerin ıemdendi. Polshamen shektesetin shyǵys bóligi 1920 jyly ornatylǵan «Kerzon syzyǵymen» júrgizilgen. Polshanyń ózi buryńǵy nemis terıtorıasynyń arqasynda shekarasyn keńeıtti. Bul jóninde Varshavada kóbine aıtpaıdy.
Saraıda ótken ǵylymı konferensıada qazirgi zamannyń shıelenisi týraly talqylandy. Ol jerge dúnıe júzinen saıasattanýshylar, jýrnalıser keldi.
Ialtadan keıin surapyl soǵys boldy. Onyń qyzý soǵysqa aınalmaǵandyǵy Ialta konferensıasynyń eń basty jetistigi sol bolsa kerek.
