Aqparattyq-analıtıkalyq ortalyq portalynyń tilshisi Qazaqstandaǵy ıslamnyń búgingi jaıy týrasynda ózindik saraptama jasap kórgen. Onyń aıtýynsha, elimizde ıslamnyń damýy tıisinshe jedeldetilgen, alaıda dástúrli ıslamǵa baǵynbaıtyndar kóp. Jýrnalıs Tımýr Isahanovtyń qysqartylǵan nusqadaǵy saraptamasy tómendegideı.

Qazaqstanda ózin musylman sanaıtyndardyń kóbi «zeket» degen sózdi jaqsy biledi. Zeket berý arqyly qandaı saýapqa keneletinderin de túsinedi. Alaıda shyn peıilimen únsiz ǵana paryzyn oryndap júrgen musylmandy kezdestirý ol elde qıyn. Postkeńestik memlekette ıslamnyń bolýy, damýy – qalypty dúnıe. Sońǵy kezderi damý jıiligi tipti jyldamdyǵyn arttyrdy dese de bolady.

Muny jaz aıynda jaǵalaýlarda qydyryp júrgen qazaqstandyq musylmandardan baıqaýǵa bolady. Qazaqstanda musylman áıelderge arnalǵan arnaıy shomylý kıimin baıqaı qoımadym. Sondyqtan, áıelderdiń kóbi jaǵalaýda balalary men kúıeýiniń kóńil kóterip jatqanyn jaı ǵana qarap, baqylap otyrady. Tipti, er adamdar da sýǵa túspeıdi, jaǵalaýda tamaqtyń qamyn oılap júredi.

Qazaqstanda ıslamǵa qatysty qaqtyǵystar da joq emes. Qaqtyǵystar kóbine jalpy bilim beretin mektepterde oryn alyp jatady. Iaǵnı, ondaı mektepter oqýshylardyń musylmansha kıinýine túbegeıli qarsylyq tanytýda. Osy sebepti mektep basshylyǵy men turǵyndar arasynda túsinispeýshilikter bolyp jatady. Alaıda basshylyqtyń degenine kónetinder kóp.

2011 jyly Aqtóbe oblysy Temir aýdanynda ótken kontrterrorıstik operasıadan keıin kópshilik osy aımaqtardy baqylaýǵa kiristi. Sondaǵy halyqty alańdatqany – aımaqta kitaphanalar men medısınalyq ortalyq jáne sportzaldardyń joqtyǵy emes, ókildik meshitterdiń joqtyǵy. Keıinirek, jergilikti aımaqtarda duǵa oqyp, qulshylyq jasaǵan adamdardyń soqqyǵa jyǵylǵany habarlandy.

Sóıtip, ıslamnyń keıbir belgilerinen úrkigen bılik  ony basýǵa kóshti. Keı aımaqtarda ózgeris baıqalǵan, alaıda Almatydaǵy kórinis mynadaı boldy. Qurylysshylar jumystaryn istep jatqan ýaqytta biri namaz ýaqytynyń bastalǵanyn habarlaıdy. Bári jınalyp jaqyn aımaqtaǵy meshitke qaraı aǵylyp jatady. Jahandaný ýahhabısterge óz maqsattaryn júzege asyrýǵa jol ashty – olar óz maqsattaryn mısıonerler men kitaptar arqyly ǵana emes, ınternet-saıttardy da paıdalanýǵa kóshti. Tipti, ýahhabıster bılik basynda da bolýy múmkin degen qaýeset taraǵan.

Dástúrli ıslamdy ustanbaıtyndar Qazaqstannyń búgingi saıası jaǵdaıyn aqylǵa qonymsyz dep esepteıdi. Keıbir sarapshylardyń aıtýynsha, Qazaqstandaǵy ıslamnyń jedel damýy, kúsheıýi 2009 jylǵy daǵdarystan keıin bastalǵan.

Islamnyń deńgeıin aıqyndaıtyn Qazaqstandaǵy taǵy bir bólim – túrme. Memlekettiń qaı aımaǵynda bolmasyn tutqynnyń eki tańdaýy bolady – jazalaý erejelerine baǵyný nemese namazǵa jyǵylý. Ekinshi jaǵdaıda tutqyndy túrmede de qorǵaıtyndar tabylady degen sóz.

Qazaqstandaǵy bilim, ǵylym salasy da ıslamızasıalanǵan. Adamdar rýhanı izdenýden qalyp barady.