2018 jyly joıqyn jer silkinisteriniń sany 1,5-2 esege artýy múmkin. Gazeta.ru portaly ǵalymdardyń mundaı boljam jasaýǵa ne túrtki bolǵanyn anyqtap kórdi. 2018 jyl bastala salysymen Jer betinde jer silkinisteriniń sany eki esege ósedi. Boýlderdegi Kolorado ýnıversıtetiniń geofızıgi Rodjer Bılhem osyndaı boljamǵa keldi. Mundaı boljamǵa kelmes buryn ǵalym 1900 jyldan bergi magnıtýdasy 7 baldan joǵary bolǵan jer silkinisiniń statısıkasymen tolyq tanysyp shyqqan.
Birneshe jylǵy baqylaý barysynda shyqqan qorytyndy – Jer aınalysynyń jyldamdyǵy ishki kúshterge baılanysty tómendegen jaǵdaıda jer silkinisi jıileıtin bolady.
XX ǵasyrda jer silkinisi artqan 5 kezeń anyqtaldy. «Bul kezeńderde jylyna 25-30 alapat jer silkinisi bolǵan. Qalǵan ýaqytta 15 iri jer silkinisi oryn aldy», - dedi Guardian ǵalymy.
Kún men aıdyń aınalysy artqan saıyn Jerdiń tejeletini anyq. Alaıda Jerdiń aınalysyn tejeıtin nemese jedeldetin ishki kúshter de bolady.
Jer baıaýlatý fazasyna 4 jyl buryn kirgendikten, kelesi jyly ǵalamshardy seısmıkalyq belsendiliktiń artýy kútilýde. «Gazeta.ru» boljam avtory Rodjer Bıdhemmen sóılesti. Ǵalym zertteýlerimen bólisti.
Onyń aıtýynsha, Jer aınalysy men jer silkinisiń jıiligi arasyndaǵy baılanys júz jyldyq kestede anyq kórinedi.
«Jasyl tús ekstremaldy qundylyqtar joıylǵan jer silkinisteriniń ortasha bes jylyn kórsetedi. Keıbir jyldary dúmpýlerdiń sany 26-ǵa jetken, keıbiri 6-ǵa deıin túsken. Ústimizdegi jyly Jerde magnıtýdasy 7 baldan joǵary alty jer silkinisi tirkelgen», - dedi Bılhem.
Ǵalamshardyń seısmıkalyq qubylysy men Jer aınalysynyń arasyndaǵy baılanysty alǵashqy bolyp anyqtaǵan Bılhem emes. «Maqala daıyndaý barysynda eki doktor Levın men Sasarova da osy másele týrasynda uzaq jyldar jumys istegen», - dedi seısmolog.
Búgingi tańda 2014 jyldan beri qaraı Jer jańa tejeý zańyna enip, magnıtýdasy 6 baldyq jer silkinisin ustap tur.
Ǵalymdar boljamdarynyń qanshalyqty durys nemese burys ekenine kóz jetkizý úshin kóp ýaqyt qalǵan joq deıdi. Magnıtýdasy 7 balǵa jetken sońǵy iri jer silkinisi Iran men Irak shekarasynda oryn alǵan. Júzdegen adamnyń ómiri qıylyp, myńdaǵan turǵyn baspanasyz qaldy. Keıin Tynyq muhıty aýmaǵynda 7,3 baldy jer silkinisi boldy.
