Qazaqstanda jasandy jolmen uryqtandyrý arqyly sońǵy 22 jylda 14 myń bala dúnıege kelipti dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi ratel.kz-ke silteme jasap. 

Jańa jyldyń 1 qańtarynda  Taldyqorǵan ákiminiń orynbasary Márlen KÓLBAEV  Facebook paraqshasynda: «2017 jyldyń 31 jeltoqsanynda Taldyqorǵan qalasynyń perzentxanasynda 15 sábı dúnıege keldi, olardyń 10 ul bala, 5 qyz, al, 2018 jyldyń 1 qańtarynda 10 sábı dúnıege keldi, olardyń 7-i ul, 3-i qyz!» – dep halyqtan súıinshi surady.

Súıinshi suraıtyndaı-aq jańalyq, sebebi, «Dárigerge barmaı-aq, úıde otyryp on balany týdyq qoı», –  deıtin analardyń zamany ótken. Qorqynyshty...

Densaýlyq saqtaý mınıstrligi 2017 jyldyń qarasha aıynda «ár jyly jańa úılengen otbasylardyń 20 000 (jıyrma myńy) bedeýlikten zardap shegedi» degen derek taratty. Jyl saıyn 20 000! Qorqynyshty ma, joq pa?

Ótkende ulymmen sóılestim,  «Dosymnyń kelinshegi kótere almaı júr. Ajyrasatyn shyǵar. Jánibek te sol úshin ajyrasyp edi...» – dedi muńaıyp. Úsh-tórt synyptasy mektepti bitire sala úılengenin bilýshi edim, sonyń bireýi ǵana urpaq súıipti. Qalǵany úreı men úmittiń arasynda kún keshýde.

«Qoı, olar áli jas, bolashaǵy alda», – dep jubatqan bolyp edim: «Baryp tekserilip, emdelgenge kóp aqsha kerek eken», – dedi. Ekeýmiz únsiz qaldyq. Urpaq taǵdyry 21 jastaǵy ulymdy oılandyra bastapty.

Osy kúni kóterte almaǵan erkek pen kótere almaǵan áıeldiń jalǵyz jubanyshy – EKO. Jasandy jolmen uryqtandyrý arqyly 22 jylda 14 myń bala dúnıege kelipti, onyń 1532-i memlekettiń qoldaýymen týǵan. Sol balalar ómirge kelýi úshin memleket sońǵy 7 jylda  4 mıllıard teńge jumsaǵan! Al kvotaǵa ilikpegen otbasylar tıyndap jıǵanyn uryqtandyrý ortalyqtarynyń qaltasyna quıýda. Ár kýrsqa 1 mıllıon teńgeden asa aqsha ketedi eken. Sátsiz bolyp, «urpaq súısem» degen úmitin úzbeı eki-úsh márte talpynǵandar bar.  Aqshasy joqtarynyń sheri shemen bolyp ishinde jatyr.

Eń qorqynyshtysy belsiz erkek pen bedeý áıeldiń sany jyl sanap ósip barady. 2010 jyly memleketten 100 kvota bólinse, 2016 jyly 900 berilipti. 9 esege ósirgen!

Qazaqstanda jasandy jolmen uryqtandyrý arqyly sońǵy 22 jylda 14 myń bala dúnıege kelipti

Jańa jyldyń 1 qańtarynda  Taldyqorǵan ákiminiń orynbasary Márlen KÓLBAEV  Facebook paraqshasynda: «2017 jyldyń 31 jeltoqsanynda Taldyqorǵan qalasynyń perzentxanasynda 15 sábı dúnıege keldi, olardyń 10 ul bala, 5 qyz, al, 2018 jyldyń 1 qańtarynda 10 sábı dúnıege keldi, olardyń 7-i ul, 3-i qyz!» – dep halyqtan súıinshi surady.

Súıinshi suraıtyndaı-aq jańalyq, sebebi, «Dárigerge barmaı-aq, úıde otyryp on balany týdyq qoı», –  deıtin analardyń zamany ótken. Qorqynyshty...

Densaýlyq saqtaý mınıstrligi 2017 jyldyń qarasha aıynda «ár jyly jańa úılengen otbasylardyń 20 000 (jıyrma myńy) bedeýlikten zardap shegedi» degen derek taratty. Jyl saıyn 20 000! Qorqynyshty ma, joq pa?

Ótkende ulymmen sóılestim,  «Dosymnyń kelinshegi kótere almaı júr. Ajyrasatyn shyǵar. Jánibek te sol úshin ajyrasyp edi...» – dedi muńaıyp. Úsh-tórt synyptasy mektepti bitire sala úılengenin bilýshi edim, sonyń bireýi ǵana urpaq súıipti. Qalǵany úreı men úmittiń arasynda kún keshýde.

«Qoı, olar áli jas, bolashaǵy alda», – dep jubatqan bolyp edim: «Baryp tekserilip, emdelgenge kóp aqsha kerek eken», – dedi. Ekeýmiz únsiz qaldyq. Urpaq taǵdyry 21 jastaǵy ulymdy oılandyra bastapty.

Osy kúni kóterte almaǵan erkek pen kótere almaǵan áıeldiń jalǵyz jubanyshy – EKO. Jasandy jolmen uryqtandyrý arqyly 22 jylda 14 myń bala dúnıege kelipti, onyń 1532-i memlekettiń qoldaýymen týǵan. Sol balalar ómirge kelýi úshin memleket sońǵy 7 jylda  4 mıllıard teńge jumsaǵan! Al kvotaǵa ilikpegen otbasylar tıyndap jıǵanyn uryqtandyrý ortalyqtarynyń qaltasyna quıýda. Ár kýrsqa 1 mıllıon teńgeden asa aqsha ketedi eken. Sátsiz bolyp, «urpaq súısem» degen úmitin úzbeı eki-úsh márte talpynǵandar bar.  Aqshasy joqtarynyń sheri shemen bolyp ishinde jatyr.

Eń qorqynyshtysy belsiz erkek pen bedeý áıeldiń sany jyl sanap ósip barady. 2010 jyly memleketten 100 kvota bólinse, 2016 jyly 900 berilipti. 9 esege ósirgen!

Sebebi, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy «Bedeýlik – Qazaqstannyń  memlekettik problemasy», – degen tujyrym jasaǵan. Jyl saıyn jas otbasylardyń 15 paıyzy osy problemaǵa urynatyn memleketterdiń demografıalyq ósimi toqtaıdy eken. Bizdiń el osy shamaǵa jetken, 2016 jyldyń alǵashqy jarty jyldyǵy men byltyrǵy jyldyń sol kezeńin  salystyrǵanda tabıǵı ósim 6,5 paıyzǵa kemipti!  Ol azdaı jatyrdaǵy balanyń julynyn «shuqyp» DNK-ǵa jasaıtyn skrınıng-test degen bálesi taǵy bar.

Qan tazalyǵyna erekshe qaraıtyn qazaqta daýn dertimen týǵan bala kóbeıip barady. Basqa óńirlerdi bylaı qoıǵanda ál-aýqaty eren, kún sanap ósip jatqan, shendiler qalasy Astanada da 300 bala tirkelipti... Jańaǵy test ishtegi balanyń densaýlyǵyn anyqtap, dert nyshany baryn dárigerler sylyp tastaıdy. Sumdyq, á?

Sońǵy 5 jylda «EKO qaterli», – deıtin ǵalymdardyń sany ósip keledi. Máselen Reseı Medısınalyq Ǵylymdar Akademıasynyń vıse-prezıdenti Aleksandr BARANOV: «Biz EKO-ǵa aqsha quıyp, úlken qatelik jasap otyrmyz. Bul balalardyń kóbi erteń urpaq súıe almaıdy», – dep adam shoshytarlyq zertteýdiń shetin shyǵardy.

Baranov Reseıdegi ár jetinshi otbasy perzent súıe almaı otyrǵanyn, bul problemany sheshýdiń ǵylymı-áleýmettik jolyn tabý kerektigin aıtty. Qazaqstanda ár 6-7 otbasy osy máselemen basqaıǵy. EKO-nyń  halyqty qutqarmasynyń taǵy bir dáleli – Japonıa. Bul memlekette bes júzden asa medısınalyq mekeme jasandy uryqtandyrýmen aınalysady. Memleket mıllıardtap aqsha salyp jatyr. Byltyr jarty mıllıon adamǵa kómek kórsetilipti. Sonyń 10 paıyzdaıy ǵana urpaq súıgen.   Japonıa – halqy kemýshi  elder sanatynda.      

Osyndaıda «Nege?» – deısiń ǵoı. Nege qazaq erkeginiń belinen qýat, kelinsheginiń qursaǵynan qut kemip barady? 90-jyldardyń basynda qaptap ketken, ýly boıaýy bar qytaılyq oıynshyqtar sebep pe, álde, sol jyldardaǵy joqshylyq, beridegi áleýmettik qıyndyqtar ma?  Muny naqty eshkim dáleldeı almas.

«Súıinshi! Áke boldym!» – dep qansha áke perzenthana aldynda turyp elge habar bere almady, qansha qart «Ata boldyń!» degen habardy kútip, kúrsinip júr? Ana bolý baqyty buıyrmaǵan áıeldiń qasireti tipten bólek...

Ázirge jylyna 1,5 paıyzǵa bolsa da ósip jatqan halyqtar  sanatyndamyz. Statısıka keri ketpeýi úshin súıinshileý kerek! Qaıta-qaıta súıinshi surańyzdarshy, aǵaıyn!

Serik Ábiken