Jyldyń aıaqtalýyna úsh aı ýaqyt qaldy. Osy ýaqyt aralyǵynda 98,5 paıyzdyq ósim 101,5 paıyzǵa jetýi tıis. Bul týraly Qamshy portaly Aıqynǵa silteme jasaı otyryp habarlaıdy.
Aqtóbe oblysynyń ákimi Berdibek Saparbaev óńirdegi kásipkerlermen, sheteldik ınvestorlarmen kezdesip, olarǵa jumys ornyn saqtap, jalaqyny ýaqtyly tóleýdi tapsyrdy.
Álemdik ekonomıkanyń basyna tóngen qıyndyq Aqtóbe óndirisine keri áserin tıgize bastady. Ásirese, taý-ken, munaı, metalýrgıa salasynda ónim óndirý kólemi azaıdy. «Ekonomıkalyq daǵdarys Qazaqstannyń, onyń ishinde bizdiń oblysymyzdyń ekonomıkasyna keri áserin tıgizip jatyr. Biraq Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń bergen tapsyrmasy bar. Qandaı da bir qıyndyqtar bolmasan, biz ekonomıkanyń damý qarqynyn tómendetpeýimiz kerek. Sondyqtan barlyq rezervti, múmkindikti qarap, taldap, oblys ekonomıkasynyń damýyna úles qosýymyz qajet. Júıeli jumys nátıjesinde, óńirdiń ekonomıkalyq ósimi tejelmeıdi» dedi
B.Saparbaev. Onyń aıtýynsha, úsh aıdy jaqsy paıdalanyp, ár mekeme, sharýashylyq, óndiris basshysy taldaý jasap, damý jolyn qarastyrý mańyzdy.
Bıylǵy jyldyń 8 aıynda óndiris óndirisi 612 mıllıard teńge bolyp, 98,5 paıyzdy qurady. Bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 1,4 paıyzǵa az. Taý-ken, munaı, munaı salasyna qajetti tehnıkalyq qyzmet kórsetý, hrom, mys, temir keniniń óndirý báseńdedi. «Aldyn ala jasalǵan jospar boıynsha, jyl sońyna deıin 6,7 mıllıon tonna munaı óndiriledi. Bul ótken jylmen salystyrǵanda 600 myń tonnaǵa az. Ásirese, «SNPS-Aqtóbemunaıgaz» AQ men «Qazahoıl» JSHS munaı óndirisin baıaýlatty. Al «Qazhrom» TUK» AQ bıyl hrom kenin óndirýdi 45 myń tonnaǵa, hrom qosyndylaryn 266 myń tonnaǵa deıin qysqarady. Temir kenin óndirý ındeksi 20 paıyz ǵana boldy. Mys óndirisi 840 myń tonnaǵa azaıdy. Munaı burǵylaý jumystaryn «Uly Qabyrǵa», «Vostokneft», «Senapek» JSHS azaıtty. Munyń bári óńirdiń damýyn tejep tur. Biraq biz Údemeli ındýstrıaldy-ınnovasıalyq damý baǵdarlamalary arqyly 2014 jylǵy mejeni saqtap qalamyz. Ásirese, Aqtóbe rels-arqalyq zaýyty men Aqtóbe ferroqorytpa zaýytynyń iske qosylýy ekonomıkanyń ósýine jaqsy áser etip otyr» dedi ol. Al gaz óndirisi óńirde 45 paıyzǵa artty. Endi azyq-túlik óndirisi damýy múmkin degen boljam bar. Un jáne un ónimderin, sút jáne sút ónimderin shyǵaratyn sharýashylyqtar kórshiles elge taýar tasymaldaýdy josparlap otyr.
Munan ózge basqosýda kásipkerlerdiń ǵana emes, qarapaıym jumysshylardyń erteńgi ómiri sóz boldy. Sebebi jumysshylaryna ýaqytyly eńbekaqy tóleı almaı otyrǵandar men reti kelse qol astyndaǵy qyzmetkerler sanyn qysqartýǵa daıyn turatyn kásipkerler keldi. Buǵan deıin 200-den astam adamdy jumystan bosatqan «Uly Qabyrǵa» JSHS taǵy 295 adamdy qysqartýǵa sheshim qabyldaǵanyn habarlady. «Qazan aıynda qysqartamyz» dep kesip aıtqan basshy oblys ákiminiń «jumysshylar qaıda barady», «olardyń erteńgi ómiri ne bolady» degen suraǵyna múlde jaýap bere almady. Tipti jeke kabınette aıtamyn dep qaıta-qaıta týra jaýaptan jaltardy. «Qytaıda kelisimshartty oryndamaǵan adamdarǵa qandaı jaza bolatynyn bilesiń be?» degen óńir basshysy jumysshylardyń ómirin oılaýdy tapsyrdy.
«SNPS-Aqtóbemunaıgaz» AQ bas dırektory issaparda júr. Sondyqtan bul jıynǵa kelmedi. Esesine damý men atqarylyp jatqan ister jaıyn bas dırektordyń orynbasary Taqtalıfým Esenǵulov baıandady. Onyń aıtýynsha, qazir bul iri kompanıada 6600-den astam jumysshy bar. Onyń 115-i qytaılyq maman. Bıyl munaı óndirý kólemi azaıǵanymen, gaz óndirý 1 mıllıard tekshe metrge deıin artqan. Bul kompanıada qazaqstandyq úles – 30 paıyz. «Qazaqstandyq úlesti arttyrý kerek. Shaǵyn jáne orta bıznesti damytýǵa sol kezde kompanıa septigin tıgizedi. 30 paıyz degen óte az. Al qazirgi munaı baǵasy qansha?» dedi oblys ákimi. Biraq bul suraqqa bas dırektordyń orynbasary Taqtalıfým Esenǵulov jaýap bere almady.
– Munaı baǵasy tómendegendikten, óndiristiń jaǵdaıy qıyn degen bos sóz. Menedjmenti jaqsy kompanıa munaıdyń barreli 30 dollarǵa tússe de paıda taba alady. Al bizdiń kásipkerler úshin munaı quny 60-70 dollardan túspeýi qajet. Bul bolmaıdy. Jumysty uıymdastyrý, bıylǵy jyldy emes, keler jylǵa da úlken senimmen kirý joldaryn qarastyramyz, – dedi óńir basshysy. Bul barlyq kásipkerge aıtylǵan ortaq tapsyrma. Turalap qalmaı, ótken jylǵy mejege jetýdi mindettedi.
Al oblys ákiminiń orynbasary Sara Nurqatova óńirdegi jumyssyzdyq pen qysqartýlar, kásipkerlerdiń bereshegi jaıyn habarlady. Bıyl jyl basynan beri 1800-den astam adam jumyssyz qalǵan. Al kásipkerlerdiń qaryzy 62 mıllıon teńgeden asty. Ásirese, munaı kompanıalarynyń jaǵdaıy qıyn. Olar, tipti úsh jaqty memorandýmdy oryndaı almaı otyr. Aıta keteıik, jumysshyny qysqartýǵa bel býǵan kompanıa eki aı buryn ákimdikke habarlaýy tıis. Sebebi jumyssyz qalǵan adamdardy memlekettik baǵdarlamalar arqyly qaıta oqytý, kómek berý tetikteri qarastyrylady.