ۇكىمەت بىلتىرعى جاساعان جوسپارلارىن قايتا قاراپ، ءبىرقاتار بولجامدارعا وزگەرىس ەنگىزگەنىن جازعان بولاتىنبىز. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە مۇناي باعاسى مەن دوللار باعامىن وزدەرىنشە بەلگىلەگەنىمەن ۇكىمەتتىڭ ەسەبى قاتە بولىپ شىقتى. قاتە ەسەپتەلگەن قاراجات ەشقايدا جەتپەي قالىپ، جاعداي ودان ءارى ۋشىقپاي تۇرعاندا ۇكىمەت ول بولجامدارىن ءبىرشاما وزگەرتتى. اتاپ ايتقاندا، بىلتىر قاراشا ايىندا 300 تەڭگە دەپ بەلگىلەنگەن دوللار باعامىن 360-قا كوتەرىپ، 40 دوللار بولادى دەلىنگەن مۇناي باررەلىنىڭ باعاسىن 30 دوللارعا ءتۇسىردى.

ساقتىق ويلاعان ۇكىمەت مۇشەلەرى ىشكى جالپى ءونىم ءوسۋىن دە 2،1 پايىزدان 0،5 پايىزعا دەيىن تومەن بەلگىلەپ وتىر. وسى مەجەنى باعىندىراتىندارىنا سەنىمدى سەكىلدى. بىرنەشە ەسەگە كەم جوسپارلانىپ وتىرعان وسىمگە قول جەتكىزە الماسا ۇكىمەتتە بالەنباي شەنەۋنىك نەسىنە وتىر، شىنىمەن؟

ەكونوميست مارات قايىرلانوۆ ۇكىمەت مۇشەلەرىنىڭ بۇل سەنىمدىلىگىن مەملەكەتتىك قاراجات پەن جۇڭگو ينۆەستيسياسىنا ارقا سۇيەۋىمەن تۇسىندىرەدى.

«بۇل ءوسىم (0،5 پايىز) ۇلتتىق قور قاراجاتىن جۇمساۋ جانە قىتايلىق ينۆەستيسيانىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولماق»، - دەيدى ول.

ەكونوميستىڭ ايتۋىنشا قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ قۇلدىراۋى مەن كاپيتالدىڭ سىرتقا كەتۋى ازىرشە تولاستار ەمەس. ءبىراق، بيلىك تە ينۆەستيسيالىق كليماتتى جاقسارتۋعا بارىن سالىپ جاتىر. مۇناي مەن مەتالل باعاسىنىڭ تومەندەۋىنە وراي ەكونوميكا نومينالدى تۇرعىدا تارىلا بەرەتىن سياقتى. الايدا، مارات قايىرلانوۆ ەكونوميكانىڭ بۇلاي قۇلدىراي بەرمەيتىنىن، جاعدايعا قاراي بەيىمدەلەتىنىن ايتادى.

قازاقستان ونىمدەرىن قىتايعا ەكسپورتتاۋ ماسەلەلەرى بۇعان دەيىن دە كوتەرىلگەن ەدى. مىسالى پرەمەر-مينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باقىتجان ساعىنتايەۆ قىتايدىڭ قازاقستان نە ساتسا دا ساتىپ الۋعا، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ينۆەستيسيا قۇيۋعا ءازىر ەكەنىن ايتقان بولاتىن.

«ولار (جۇڭگو – رەد.): «ءبىز استىق، ەت، بال، وسىمدىك مايى، ءسۇت ونىمدەرى، ءبارىن ساتىپ الامىز» دەپ وتىر. سونىمەن قاتار، ولار تەك ساتىپ الىپ قانا قويماي، قازاقستانعا ينۆەستيسيا قۇياتىندارىن ايتۋدا. بىرگە كاسىپورىندار قۇرىپ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشپاق، سالىق تولەمەك جانە بارلىق دايىن ونىمدەردى ساتىپ الماق. بىزگە بۇدان ارتىق نە كەرەك؟ تەك قولداۋ ءبىلدىرىپ، ارى قاراي جۇمىس ىستەۋلەرىنە قاجەت جاعداي جاساۋ كەرەكپىز»، - دەگەن ەدى ب. ساعىنتايەۆ مىرزا.

ال، اۋىلشارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆ قىتايعا استىق ساتۋدى 4،9 ميلليون تونناعا ارتتىرۋدى جوسپارلاپ وتىرعاندارىن مالىمدەدى.

«قازاقستاندىق استىققا كۆوتانى كوبەيتۋ بويىنشا جۇڭگو ۇكىمەتىمەن كەلىسىم جاسالدى. باستاپقىدا جىلىنا 500 مىڭ تونناعا دەيىن رۇقسات ەتىلسە، كەيىن 1 ملن جانە ودان دا كوپ تونناعا كۆوتا بەرىلە باستايدى. دەمەك، بىزگە جاڭا ەكسپورتتىق باعىت اشىلىپ وتىر، سوندىقتان فيتوسانيتارلىق قىزمەت ءونىمدى ءجىتى باقىلاپ، ونىڭ كارانتينعا ءتۇسىپ قالماۋىن، ءوز مىندەتتەمەلەرىمىزدى ورىنداۋ ءۇشىن ۇلكەن جۇمىستار اتقارۋى ءتيىس»، - دەپ اتاپ ءوتتى ا. مامىتبەكوۆ.

استىقتان باسقا جۇڭگو مەن قازاقستان اراسىندا ەت ساۋداسى دا قىزاتىن سيىقتى. 2015 جىلى شىعىستاعى كورشىمىزگە 16 مىڭ توننادان استام ەت ەكسپورتتاپپىز. بۇل كورسەتكىش الداعى ۋاقىتتا تەك ارتا بەرمەك دەپ وتىر ۇكىمەت باسىنداعىلار.

وسىلايشا، بۇعان دەيىن مۇناي مەن باسقا دا شيكىزاتقا سەنىپ، جەڭىل ونەركاسىپكە ءاتۇستى قاراعان بيلىك جان القىمعا كەلگەندە ازىق-تۇلىك ەكسپورتىن جانداندىرۋ ارقىلى تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولىن ىزدەۋدە. تاماق باعاسىنىڭ ىشكى نارىقتا وڭىپ تۇرماعانىن ەسكەرسەك، استىق پەن ەت ونىمدەرىنىڭ سىرتقا شىعارىلۋى بازارداعى باعاعا تاعى دا ءبىرشاما وزگەرىس ەنگىزەتىن سياقتى.

دارحان مۇقان