جىلداعى داعدىمىزبەن 25 مامىرداعى سوڭعى قوڭىراۋعا ءۇي ىشىمىزبەن بارىپ، بالامىزدىڭ قۋانىشىنا ورتاقتاسىپ، وقىتۋشىلارىن قۇتتىقتاپ قايتتىق.  وقۋشىلار دا، وقىتۋشىلار دا ءبارى كوڭىلدى، ءبارى ادەمى ءوتىپ جاتتى. تەك مەنىڭ كوڭىلىمە ازداپ قاياۋ ورالتقانى ....

ءقازىر ەلىمىزدە كوزىمىز تۇگىل، سانامىز ءۇيىر بولعان ءبىر شىندىق - مەكتەپ ديرەكتورىنان باستاپ، زاۆۋچتارى مەن وقىتۋشىلارىنىڭ بارلىعى دەرلىك - مۇعاليمالار. بىرەن-ساران دەنە-شىنىقتىرۋ مۇعالىمدەرىن قوسپاعاندا. بۇل ءۇردىس مەكتەپتى عانا ەمەس، جوعارى جانە ارناۋلى وقۋ ورىندارىندا شارپىپ بارادى. مەن نازىك جان يەلەرىنىڭ ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنا كەلۋىنە قارسى ەمەسپىن، قۇپتايمىن دا، سەبەبى اتام قازاق ايەل بالاسىن قاشاندا قۇرمەتتەپ، اناعا توردەن ورىن بەرگەن حالىق. مەنىڭ ۋايىمىم - ەلدىڭ بولاشاعى ءبىلىم دە، ءبىلىمدى ۇرپاقتا ەكەنىن بىلە تۇرا، ەر-ازاماتتاردىڭ وسى ماڭىزدى سالادا قىزمەت ەتۋدەن الشاقتاۋى جانە قىلاياعى، جىلىنا بىر-ەكى رەت قانا وتەتىن ايتۋلى شاراعا دا كەلۋىنە ۋاقىت تاپاۋى. بۇل دەگەنىمىز - ەر-ازاماتتاردىڭ ۇرپاق الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنبەۋى دەپ بىلەمىن. وسى ءسوزىم ارقىلى بىرەۋلەردى سىناپ-مىنەيىن دەگەن ويىم جوق، تەك وي سالعىم كەلدى.

بالكىم بۇعان كەي ازاماتتار:  قاعاز باستى، كۇيبىڭى مەن كۇيىنىشى كوپ، تاپقانى تالعاجاۋىنا زورعا  جەتەتىن جەردە جۇمىس ىستەۋگە جۇيكەمىز شىدامايدى، ونان دا اپىرىپ-جاپىرىپ ىستەيتىن جۇمىس ىستەگەنىمىز نەمەسە ۇيدە تىنىش جاتقانىمىز ءجون دەيتىن بولار. ولارمەن دە بەلگىلى دەڭگەيدە كەلىسۋگە بولادى. ءبىلىم مەن عىلىم سالاسى ۇزدىكسىز وزگەرىستەر مەن جاڭارۋلارعا تولى سالا بولىپ وتىر. بارلىعى وزگەرىستە بولسا دا، ءبىر عانا نارسە - وقىتۋشىلاردىڭ قوعامدىق جانە قۇقىقتىق مارتەبەسى كوتەرىلمەي كەلەدى. بۇرىن اكىمشىلىك جۇيە مويىنىنا مىقتاپ مىنگەن بولسا، وقۋشىلاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋدى جەلەۋ ەتىپ، وقۋشىلار مەن ولاردىڭ اتا-انالارى دا مۇعالىمدەردىڭ ونسىز دا ۇزىلگەلى تۇرعان سىرىقتاي موينىنا مىنگەسىپ الدى. قازىرگى كەزدە ءمۇعالىم بولۋ - وتپەن ويناۋداي اسا ساقتىقتى تالاپ ەتەتىن قىزمەت تۇرىنە ەندى. قيت ەتسە، جاۋاپكەرشىلىكتى مۇعالىمنەن ىزدەيتىن ءامىرشىل باسشىلار مەن ءوز بالاسىن "اقىلدى ءارى ۇيا بۇزباس مومىن" ساناپ، بالاسىن ءمۇعالىمنىڭ "جابىرىنەن" قورعاۋ ءۇشىن وقىتۋشىنىڭ جاعاسىنان كەز-كەلگەن جەردە الا تۇسۋگە دايىن  الاوكپە اتا-انالار كوبەيىپ كەتتى. وسىنداي جاعدايدا، ۇردا-جىق ەركەكتىك مىنەزدەن كورى، سابىرلى ءارى ءتوزىمدى ايەلدىك مىنەزدىڭ بولعانى ءجون-اق. ادام تابيعاتى بويىنشا مىنا ءبىز ەرلەر مىقتىمىز، كۇشتىمىز دەگەنىمىزبەن، قيىندىق پەن سىناقتارعا تاپ بولعاندا ايەلدەردەي ءتوزىم مەن قايرات تانىتا المايمىز. سوندىقتان ماسكۇنەمدەر مەن قاڭعىباستاردىڭ، قىلمىسكەرلەر مەن از عۇمىر كەشۋشىلەردىڭ باسىم كوپشىلىگى ەرلەر، مىنا ءبىز. الايدا، بۇل ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىندا ەركەكتەردىڭ از بولۋى كەرەك دەگەنگە سىلتاۋ بولا المايدى. سەبەبى، جاراتقان يەمىز ەرلەردى ايەلدەرگە قاراعاندا جۇمىس ىستەۋ مەن تابىستى بولۋعا مۇمكىندىگىن مول ەتتى، سونىمەن بىرگە ايەلدەرگە قاراعاندا جاۋاپكەرشىلىگىن دە اۋىر ەتتى. بالانىڭ دا، ايەلدىڭ دە جاۋاپكەرشىلىگى ەركەكتىڭ موينىندا، ال ءبىراق ءبىز، ءوزىمىزدىڭ دە، بالامىزدىڭ دا، ءتىپتى، ءوزىمىزدىڭ قارتايعان اتا-انامىزدىڭ دا جاۋاپكەرشىلىگىن سول ايەلىمىزگە ارتىپ قوياتىن بولدىق. وسى ارقىلى ۇرپاق، جار، قوعام، مەملەكەت ءتىپتى قۇداي الدىنداعى مىندەتىمىزدەن جالتارىپ، قاشىپ جۇرەتىن بولىپ بارامىز.

مەن مەرەكەلىك كوڭىل-كۇيدەگى وقۋشىلار مەن ولاردىڭ مۇعالىمدەرىنىڭ قۋانىشتارىن، ولاردىڭ شىرقاعان اندەرى مەن كۇلىمدەگەن كوزدەرىنەن كورىپ تۇردىم. وسى ورايدا مىناداي ويماقتاي عانا ءاپسانا ويىما ورالا كەتتى. سانالى عۇمىرىن  بالا تاربيەسىنە ارناعان قارت ۇستاز ومىردەن ءوتىپ، و دۇنيەنىڭ تابالدىرىعان اتتاعاندا پەرىشتەلەردىڭ قۇرمەتىنە بولەنىپتى - دەسەدى. قاراپايىم، ادال وقىتۋشىنى القاعان پەرىشتەلەر:

- ۋا اللانىڭ قايىرىمدى، مومىن ق ۇلى، جالعان دۇنيەدە ادال ەڭبەك ەتتىڭ، ۇرپاق تاربيەلەدىڭ، جاماندىققا ءۇيىر بولمادىڭ، سول ءۇشىن ورنىڭ جاننات، سەگىز قاقپانىڭ قايسىنا كىرسەڭ دە ەرىك وزىڭدە- دەپتى. سوندا ءمۇعالىم:

- ماعان قاي   قاقپادان كىرسەمدە ءبارى ءبىر، تەك مەكتەپتىڭ قاقپاسىنان كىرمەسەم بولدى - دەگەن ەكەن. وزىمنەن-وزىم كۇلىپ جىبەردىم.

ۇزدىك وقۋشىلاردى ماراپاتتاۋ اياقتاعان سوڭ، مەكتەپ ومىرىنە، تاربيە مەن تارتىپكە ات سالىسقان اتا-انالاردى ماراپاتتاۋ باستالدى. تاعى سول انالار، كەزەك-كەزەگىمەن شىعىپ مەكتەپ باسشىسىنىڭ قولىنان ماراپات قاعازدارىن الىپ جاتتى. جۇرگىزۋشى مۇعاليما داۋىستاپ:

-اتا-انالارعا قۇرمەتتەرىڭىزدى اياماڭىزدار -دەپ جاتىر. ال ولاردىڭ ىشىندە بىردە-بىر "اتا" جوق، كىلەڭ انالار. الدىمدا تۇرعان ءبىر قارتاڭ ايەل:

- اتا-انالار دەگەنشە، انالار دەگەنى ءجون ەدى - دەدى. ونىڭ بۇل ءسوزى قالىڭ ايەلدىڭ ورتاسىندا تۇرعان جالعىز ەركەك ماعان ايتىلعانداي بەتىمنىڭ ۇشى دۋ ەتە ءتۇستى.

- راس ايتاسىز، اتا-انا-دەگەننەن كورى، انا-اكە - دەپ وزگەرتۋ كەرەك-دەدى قاسىنداعى جاس ايەل. ولاردىڭ ءسوزىن ەستىپ تۇرۋعا ءداتىم جەتپەي جىلىستاپ، ارتقى جاققا قاراي وتە بەردىم.

- "قايداسىڭدار قازاقتىڭ جىگىتتەرى؟!" وسى ءبىر اشششى ءۇن جۇرەگىمنىڭ تۇبىنەن كوتەرىلىپ كەلەدى.   قايداسىڭدار قازاقتىڭ جىگىتتەرى، ۇرپاعىڭنىڭ، ەلىڭنىڭ بولاشاق تاعدىرىن تەك قانا نازىك جاندى ايەلدەرگە تولىعىمەن جۇكتەپ قويعانىڭ با؟ قايداسىڭدار قازاقتىڭ جىگىتتەرى؟! جان ايقايىم القىمىما جەتكەندە قولىمنان بىرەۋ تارتقانداي بولدى. قاراسام قولىندا ماراپات قاعازى بار قىزىم قوس جانارى كۇلىمدەپ ماعان قاراپ تۇر ەكەن. قىزىمدى قۇشاقتاپ، ماڭدايىنان يىسكەدىم. جۇرەگىم ەلجىرەپ سالا بەردى. ال جان داۋىسىم، سول ەلجىرەگەن جۇرەكتىڭ لۇپىلدەپ سوققان ۇنىمەن قوسىلىپ مەكتەپ اۋلاسىنان اسىپ، تۇتاس قالاعا، ودان ءارى بايتاق قازاق دالاسىنا تاراپ جاتقانداي سەزىلدى.

قاستەر سارقىتقان

اباي اتىنداعى قازۇپۋ،

ەلتانۋ جانە تۋريزم كافەدراسىنىڭ دوسەنتى