«قىپشاقتار» دەرەكتى ءفيلمى قازاق پەن ۆەنگر قىپشاقتارى اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتپاق. بۇل تۋرالى ياس-نادكۋن-سولنوك پروۆينسياسىنىڭ گۋبەرناتورى شاندور كوۆاچ ءفيلمنىڭ جامبىل وبلىسىنداعى تۇسىرىلىمدەرى بارىسىندا حابارلادى.
بۇل تۋرالى «كازحستانسكايا پراۆدا» گازەتى «ۋ ناس وبششيە كورني» ماتەريالىندا جازدى.
جامبىل وبلىسىنىڭ ونداعان تاريحي جانە ارحەولوگيالىق ەسكەرتكىشتەرى «قىپشاقتار» دەرەكتى فيلمىندە كورىنىس تابادى.
وسىدان 8 عاسىر بۇرىن قىپشاقتار حانى قوتاندى ۆەنگريا كورولى IV بەلا قىزمەتكە قابىلداعانى تاريحي دەرەكتەردەن بەلگىلى. ولار كورولدىڭ اتتى اسكەرىنىڭ ەليتاسىن قالاعان. ۆەنگريادا ەلىنە كەلگەن دالا حالقىن عۇندار دەپ اتاعان ەكەن. قىپشاق-عۇندار جانە ولارمەن ەرىپ كەلگەن ياسىلار (قىپشاقتار نەمەسە الاندار) XVIII عاسىردىڭ اياعىنا دەيىن ءوز ەرەكشەلىكتەرى (مادەنيەتى) مەن تىلدەرىن ساقتاعان. سودان كەيىن عانا اسسيميلياسيالانعان. قازىرگى ۋاقىتتا ولار ۆەنگر تىلىندە سويلەيدى، الايدا وزدەرىنىڭ اتا-تەگىن ۇمىتپاپتى. نادكۋنشاگ، ياس-نادكۋن، كيچكۋنشاگ جانە تاعى سول سياقتى تاريحي اتاۋلار سوعان دالەل.
«ۆەنگر جانە قازاق قىپشاقتارىن كوپ جاعداي بىرىكتىرەدى. ەڭ اۋەلى، ارينە ءتىل. ماسەلەن، «اتا»، «انا»، «كوك»، «سارى»، «كiندiك» دەگەن قازاق سوزدەرى بىزدىكىنە جاقىن، - دەدى كوۆاچ، ءوز تىلىندەگى وسىعان ۇقساس سوزدەردى ايتىپ. - جوبا ءبىزدىڭ حالىقتاردىڭ ءبىر-بىرىن جاقسى تانىپ، ولاردىڭ توعىساتىن جەرلەرىن (ۇقساستىقتارىن) تاباتىنىنا سەپتىگىن تيگىزۋىن قالايمىز».
تاريحي وتانىنا كەلگەن ۆەنگريالىق توپتىڭ نازارى كوپ جىلدار بۇرىن بولعان وقيعالاردان سىر شەرتەتىن وبالار، قونىس-مەكەندەر مەن كەسەنەلەرگە اۋدى. Energy Event كومپانياسى توبىنىڭ باس ديرەكتورى ارمان بورانبايدىڭ سوزىنە قاراعاندا، ولاردىڭ ساپارىنا قازاقستان-ۆەنگر ىسكەر كەڭەسى مۇرىندىق بولعان. ونىڭ قولداۋىمەن بۋداپەشت - استانا اۆتوجارىسى ۇيىمداستىرىلىپتى. ونىڭ قاتىسۋشىلارى قوستاناي وبلىسىنا دا ات باسىن تىرەگەن. بۇل ءوڭىر ۆەنگر قىپشاقتارىنىڭ اتامەكەنى دەپ ەسەپتەلەدى.
ءفيلمنىڭ ەكىنشى ءبولىمى ۆەنگريانىڭ نادكۋنشاگ وڭىرىندە تۇسىرىلەدى. قىپشاقتاردىڭ ەكى ەلدەگى قازىرگى ۇرپاقتارى قالاي ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن، ولاردىڭ اراسىندا قانداي ۇقساستىقتارى مەن بايلانىستارى بار ەكەنىن جانە ورتاق قۇندىلىقتاردى جاڭعىرتىپ، ساقتاۋ كەرەكتىگىن كورسەتۋ ماڭىزدى. «قىپشاقتار» دەرەكتى لەنتاسى قازاق كورەرمەندەرى ءۇشىن دە جاڭالىق بولماق.
پىكىر قالدىرۋ