قازاقتا قىزدىڭ وڭ بوسادا «وتىرعانى»، جاسى كەلسە دە تۇرمىسقا شىقپاعانى ۇلكەن ماسەلە.  «قىزىن قىرىق ۇيدەن» تىيىپ تاربيەلەيتىن بۇل قازاق ۇل بالانىڭ دا تاربيەسىنە، شاڭىراق كوتەرىپ، وتباسىن قۇرۋىنا اسا ءمان بەرگەن.

الايدا قازىرگى تاڭدا «وتىرىپ قالعان» قىزدار قوعامنىڭ ۇلكەن ماسەلەسىنە اينالعانىمەن، ۇيلەنبەي «ءجۇرىپ» الاتىن جىگىتتەر تۋرالى كوپ ايتىلا بەرمەيدى. سەبەبى «جىگىت قاي جاستا ۇيلەنسە دە قالاعانىن الادى» دەگەن پىكىر قالىپتاسقان.

«ون ۇشتە وتاۋ يەسى» دەيدى دانا قازاق حالقى.  سونىمەن «وتىرعان» قىزدار عانا ەمەس، «ءجۇرىپ» قالعان جىگتتەر  دە بۇگىنگى قوعامنىڭ نەگىزگى ماسەلەسى ەكەنى داۋسىز.

ء-بىزدىڭ تولەگەن سەگىز ايلىعىندا ەڭبەكتەمەي ءجۇرىپ كەتكەن. سودان ءالى ءجۇر. جاسى بولسا 35-كە كەلدى. قىز دا، كەلىنشەك تە ۇنامايدى وعان. وسى بالامدى ۇيلەندىرىپ كەتسەم دەپ ارماندايمىن، - دەيدى كلارا اپاي.

ايتۋىنشا، بارلىق ۇلى ۇياعا، قىزى قياعا قونعانىمەن، وسى تۇڭعىشى ۇيلەنبەي جۇرگەنى كوڭىلىنە قاياۋ سالادى ەكەن.

-اعامدى ۇيلەندىرگىمىز-اق كەلەدى، ءبىراق ونىڭ اسىعار تۇگى جوق. جاس بولسا 30-دان استى، - دەگەن ءمولدىر دە جىگىتتەردىڭ ۇيلەنبەي ءجۇرىپ الاتىنىن ايتىپ، «وتىرعان» قىزداردىڭ وسىدان كوبەيەتىنىن قوستى.

ال جىگىتتەر جاعى بۇل ماسەلەدە ءتۇرلى سەبەپتەر ايتىپ، شىندىقپەن بەتپە-بەت كەلۋگە تىرىستى.

مەدەۋ، (الماتى):

-ۇيلەنبەگەن جىگىتتەر تۋرالى نە ايتۋعا بولادى. كوپتىڭ اتىنان سويلەي المايمىن. ءوزىم دە 30-دان استىم. شاڭىراق كوتەرمەدىم. قازىرگى قىزدار تۇراقتى جۇمىسىڭ، تابىسىڭ، كولىگىڭ، باسپاناڭ بولماسا وڭايلىقپەن تۇرمىسقا شىقپايتىنى راس قوي. سول ارۋلاردىڭ جاعدايىن جاسايىق دەپ، جۇمىسىمدى جايعاستىرىپ، كولىك الدىم. ەندى ءۇي سالىپ جاتىرمىن. ءۇيىم ءبىتىپ، اتا-اناما ءۇي دە، كەلىن دە سىيلاعىم كەلەدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن سول ءۇشىن ءجۇرمىن.

بەكسۇلتان، (استانا):

ء-يا، ءقازىر تۇرمىسقا شىپاي قالعان قىزدان ۇيلەنبەي جۇرگەن جىگىت كوپ ەكەنىن بىلەم. مەن دە ۇيلەنۋگە «اتتەڭ، توننىڭ كەلتەسى-اي» دەپ ءجۇرمىن. استانادا تابىسىڭ پاتەرىڭ اقىڭ مەن تاماعىڭنان ارتىلمايدى. ەكەۋ بولعان سوڭ، ودان ءارى دە كوبەيەتىنىڭ بار. ولاردى قالاي اسىرايسىڭ؟ مۇنى جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشۋ دەپ ويلاماڭىز. دەگەنمەن، ءۇي بولۋ وڭاي ەمەس.

جاندوس، (اقتاۋ):

-نە ءۇشىن ۇيلەنبەي ءجۇرسىڭ دەگەن سۇراق ماعان دا ءبىرىنشى رەت قويىلىپ وتىرعان جوق. ەڭ وعاي جاۋاپ «قىز جوق» دەي سالۋ. ءبىراق قىز كوپ. ءبىز، جىگىتتەر، سول كوپ قىزعا كوزىمىز اربالىپ، سەزىمگە الدانىپ، تۇراقتانا الماي جۇرەمىز. ءسويتىپ جۇرگەندە جاسىمىز دا ءبىرازعا جەتەدى. سوسىن وتىرامىز «ەندى ماعان كىم تيەدى كەمپىردەن باسقا» دەپ اندەتىپ. تۇسىنەم، ۇيلەنۋ كەرەك. ءبىراق وعان دا ۇلكەن دايىندىق كەرەك. وعان قوعامدى دا، اتا-انانى دا، قىزداردى دا كىنالاۋعا بولمايدى.

بايقاساق، بويداق جۇرگەن سەرىلەردىڭ سەبەپتەرى ءارتۇرلى. ءبىرى ماتەريالدىق جاعدايدى، ءبىرى سەزىمدى، ءبىرى قىزداردى العا تارتادى. ال وسى كەزەكتە پسيحولوگتار جىگىتتەردىڭ ۇيلەنبەي ءجۇرۋىنىڭ سەبەبىن وزدەرىنە دەگەن سەنىمدىزدىكتەن ەكەنىن ايتادى.

-جىگىتتەردىڭ كوپكە دەيىن ۇيلەنبي ءجۇرۋىنىڭ بىردەن ءبىر سەبەبى – سەنىمسىزدىك. ولار وزدەرىنە دە، قىزدارعا دا سەنبەيدى. قىزدارعا سەنبەيتىنى: ولار ماتەريالدىق جاعدايدى تالاپ ەتەدى دەپ، قىزدارعا ۇسىنىس جاساۋدان قاشادى. وزدەرىنە سەنبەيتىنى: كۇندەلىكتى تابىسى نەمەسە ايلىق جالاقىسى وتباسىن اسىراۋعا جەتپەيدى دەپ قورقادى. اينالىپ كەلگەندە ەكەۋى دە – سەنىمسىزدىك. ال بۇل سەنىمسىزدىكتەن ارىلۋ قيىن. ودان دا وسى سەنىمسىزدىككە ۇشىراماي تۇرعاندا، جاستىقتىڭ بۋىمەن، ماحابباتتىڭ ماستىعىمەن ەرتەرەك ۇيلەنىپ العان ءجون، - دەيدى پسيحولوگ مايرا الپىسبايەۆا.

ال دارىگەر عابيت نۇرحان ۇلى ەرلەردە گورمونالدى ديسبالانس بولمايتىنىن ايتا كەلە، دەگەنمەن 30 جاسقا دەيىن ۇيلەنبەگەن جىگىتتەردىڭ دەنساۋلىعىندا كىنارات بار دەپ ەسەپتەيتىنىن ايتادى.

-ەركەكتەردە گورمونالدى ديسبالانس بولمايدى. قاي جاستا ۇيلەنسە دە ۇرپاق قالدىرۋ جاعىنان كىنارات بولمايدى. تەك جۇقپالى اۋرۋلار جۇقتىرماسا، ءوزىنىڭ ءبىر كەمشىلىگى بار بولىپ تۋىلماسا، ارينە. دەگەنمەن 30-جاسقا دەيىن ۇيلەنبەگەن جىگىتتىڭ دەنساۋلىعىندا كىنارات بار دەگەن ءسوز. ال 35 جاستان اسقان سوڭ جىنىستىق بەلسەندىلىك تومەندەيدى. ول بالا تۋۋ كورسەتكىشىنە اسەر ەتەدى، - دەيدى ع.نۇرحان ۇلى.

ينديرا قۋات