ماقتا ءونىمىن جيناپ الۋ ءۇ ش ءىن ، قوزانىڭ جاپىراعىن دەر كەزىندە ساپالى ءارى بىركەلكى تۇسىرە الاتىن قاجەتتى دەفوليانتتاردى ءتيىمدى قولدانىپ، قىسقا ۋاقىت ىشىندە ءونىمدى شاشپاي-توكپەي، ىسىراپسىز جيناپ الۋ كەرەك. دەفولياسيا جۇمىسىن ماقتا قوزاسىندا 13-15 ءونىم بۇتاقتارى جانە جالپى كوسەكگەردىڭ 3-4 كوسەگى اشىلعان كەزدە جۇرگىزىلەدى. پرەپاراتتىڭ ەڭ جوعارى تيىمدىلىگى +17 وس-دان 33 وس-عا دەيىن تەمپەراتۋرا اۋقىمىندا قول جەتكىزىلەدى، ال اۋا تەمپەراتۋراسى +17 وس گرادۋستان تومەندەسە، جاپىراقتاردىڭ ءتۇسۋىن باياۋلاتادى، سوندىقتان دا اۋا تەمپەراتۋراسى تىم تومەندەپ كەتپەي تۇرعاندا كىرىسۋ كەرەك. جاپىراعى تۇسكەن سوڭ قوزانىڭ كوسەكتەرى العاشقى كۇندەردەن-اق ادەتتەگىدەن 2 ەسە جىلدام اشىلا باستايدى.

 ولاردىڭ نەگىزگى بولىگى دەفوليانت قولدانباعان ەگىسكە قاراعاندا 10-15 كۇن بۇرىن اشىلىپ بىتەدى. سەبەبى، جاپىراعىنان ارىلعان وسىمدىككە كۇن مولىنان ت ءۇ س ءىپ ، كوسەگى دە، توپىراعى دا جاقسى قىزادى، قوزالىقتاعى اۋا دا جىلىراق ءارى قۇرعاعىراق بولادى. كۇ ن دىزگى ۋاقىتتا، جاپىراقسىز قوزا القابىنداعى اۋانىڭ تەمپەراتۋراسى جاپىراقتى قوزا القابىنا قاراعاندا 2،5-5،0 گرادۋسقا جوعارى، ال ىلعالدىلىعى 10-13 پايىزعا تومەندەيدى جانە دە تەرىلەتىن ءشيتتى ماقتانى گەكتارىنا 3-4 سەنتنەرگە دەيىن ارتتىرادى. سونىمەن بىرگە، ماقتا القاپتارىنا ماشينامەن تەرۋ كەزىندە ماقتانىڭ لاستانۋى مەن ىلعالدىعىن 2،0-2،5%-عا تومەندەيدى. قوزانى تىم ەرتە، العاشقى، قاۋاشاقتارى ءالى اشىلماعان كەزدە دەفولياسيالاۋ، ءونىمنىڭ ازايۋىنا جونە ماقتا تالشىعى ساپاسىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلىپ سوقتىرادى. ماقتا قوزاسى جاپىراقتارىن كوكتەي ءتۇسىرۋشى جۇمساق جونە تەز اسەر ەتۋشى اۆگۋست فيرماسىنىڭ اۆگۋرون جانە اۆگۋرون-ەكسترا پرەپاراتتارىنىڭ تيىمدىلىگى جوعارى. اۆگۋرون گەكتارىنا 0،2-0،4 ل/گا جانە اۆگۋرون-ەكسترا-0،2 ل/گا مولشەرلەرى، ماقتا جاپىراعىنىڭ تۇسۋىنە جانە كوسەكتەرىنىڭ اشىلۋىنا جوعارى تيىمدىلىك تانىتادى. بۇل پرەپاراتتار جاپىراقتاردىڭ 90 پايىزعا دەيىن ءتۇسۋىن جونە كوسەكتەردىڭ تەز اشىلۋىن قامتاماسىز جاسايدى. سۋدى قولدانۋ مولشەرى 200 ل/گا.

ۇزاق جىلداردان بەرى ماقتا شارۋاشىلىعىندا دروپپ-ۋلترا جانە ماگنيي حلوراتى وندىرىستەگى شارۋا قوجالىقتارىندا قولدانىپ كەلۋدە. دروپپ-ۋلترا پرەپاراتى گەكتارىنا 0،7 ل/گا قولدانۋ مولشەرى، 83-85% جاپىراقتاردىڭ تۇسۋىنە اسەر ەتەدى. ال ماگنيي حلوراتى ماقتا قوزاسىنا قاتتى اسەر ەتۋشى پرەپاراتتار قاتارىنا جاتادى، ونىڭ گەكتارىنا 12،0 كگ/گا مولشەرى 75% جاپىراق تۇسۋىنە اسەر ەتەدى. ماقتا قوزاسى ءوزىنىڭ دامۋى بويىنشا ارتتا قالىپ، اشىلماعان كوسەكتەرى كوپ بار بولعان جاعدايدا جانە كۇزگى جاۋىن-شاشىن ەرتە جاۋعان كەزدە ماقتا قوزاسى جاپىراقتارىنا دەسيكاسيا جۇرگىزىلەدى، وندا قولدانۋ مولشەرى ەكى ەسەگە دەيىن ارتادى.

ي.ۇمبەتايەۆ، «قازاق ماقتا شارۋاشىلىعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى» ءجشس-ى باس ديرەكتورى، اۋىلشارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى

ت.جاسۇزاق ۇلى

«ماقتاارال» گازەتى، №41  2016