ەلىمىز EXPO-2017 كورمەسىنە قىزۋ دايىندالۋدا. وسى كورمە ارقىلى قازاقستاننىڭ عىلىمي-تەحنولوگيالىق پوتەنسيالى دا تانىلماق. ماسەلە، وزگەلەر قولدانعان جوبالاردى قايتا جاڭعىرتۋدا ەمەس، وزىندىك ءتول تۋىندىلارمەن الەم جۇرتشىلىعىنىڭ نازارىن اۋدارۋدا. بۇعان دەيىن اتالمىش كورمەنى وتكىزگەن ەلدىڭ ءبىرى جاپونيا (EXPO-2005) كەلۋشىلەرگە قانداي تىڭ جوبالارىن ۇسىندى ەكەن، ەندى سوعان نازار اۋدارايىق.
EXPO-2005 كورمەسىندە جاپونيا 100 پايىز ءوز جەرىندە جاسالعان جانە تەك جاپون عالىمدارى جاساعان ءتول يدەيالارىن جۇرتشىلىققا ۇسىندى. EXPO-2005 كورمەسىن ۇيىمداستىرۋشىلار ءۇش ماسەلەنى باستى نازاردى ۇستادى:
1. اتالمىش كورمەگە كەلگەن ءار ادام قورشاعان ورتا، تابيعات رەسۋرستارى، ەنەرگەتيكا، ت.ب. جونىندە ءوزىن تولعاندىرعان سۇراقتارعا جاۋاپ تابۋى كەرەك. 2. EXPO-2005 ادام مەن تابيعات دوستىعىنىڭ الەمدىك لابوراتورياسىنا اينالۋى قاجەت. 3. EXPO-2005 كورمەسىنىڭ تاعى ءبىر ماقساتى — الەمدىك قوعامداستىقتا ازيا ەلدەرىنىڭ ءرولىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى ادامزات نازارىن ازيالىق دامۋعا اۋدارۋ.
جاپون جەرىندە وتكەن حالىقارالىق كورمەگە قاراپايىم تۇرعىندار دا اتسالىسقان. جوبالاردى ۇيىمداستىرۋشى كاۆاتا سيناحونىڭ ايتۋىنشا جەكە كىسىلەردەن 195 جوبا كەلىپ تۇسكەن. جەر شارىن جاسىل جەلەككە اينالدىرۋدى ماقسات ەتكەن «Global Village» ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمىنىڭ جەتەكشىسى گوتو حيسانوري 30 جوبا جاساعانىن ايتادى. بولاشاقتىڭ تەحنولوگياسىن بۇگىن جاساپ، جۇزەگە اسىرىپ، كوزگە كورسەتىپ وتىرعان جاپونيا EXPO-2005 كورمەسىندە تەحنيكالىق جەتىستىكتەرىن ەل نازارىنا جەتكىزىپ بەردى. تولىعىمەن جاپونيادا، جاپون ماماندارىنىڭ قولىمەن جاسالعان تەحنولوگيالىق تۋىندىلارعا الەم جۇرتشىلىعى تاڭ قالدى. ۇرانشىلدىق، ناۋقانشىلدىق، كوز بوياۋشىلىقتى بىلمەيتىن جاسامپاز ەلدىڭ EXPO-نى وتكىزۋدەگى ونەگەسىن ودان كەيىن كورمەنى ۇيىمداستىرعان يسپانيا، جۇڭگو مەن كورەيا نەگىزگە الدى. EXPO كورمەسىن وتكىزەتىن ءار ەل ءتول يدەياسىمەن، ءوز ونىمدەرىمەن تانىلسا يگى.
ساراپشىلار EXPO-2005 كورمەسىن بەسكە باعالادى. دۇنيەجۇزىنىڭ 121 مەملەكەتىنەن 200 كومپانيا قاتىسقان ناگوياداعى كورمە جاپون جەرىندە وتكىزىلگەن سانى جونىنەن ءتورتىنشى جانە ەڭ ۇزدىگى ەكەن. EXPO-2005 كورمەسىن شەت ەلدىك ساراپشىلار بەسكە باعالاعان. ال فرانسۋز پاۆيلونىنىڭ باس كومميسارى بەرنار تەستيۋ «10 بالدىق كورسەتكىش بويىنشا 2005 جىلعى ناگويا كورمەسىنە 10 بالل قويامىن» دەپتى. ساراپشىلار 25 ناۋرىز بەن 25 قىركۇيەك ارالىعىندا وتكەن كورمەدەن ەشقانداي ءمىن تاپپاعان، ءبىر عانا كەمشىلىگى پاۆيلون الدىنداعى ۇزىننان ۇزاققا سوزىلعان كەزەك دەسەدى. ءبىراق بۇنى دا كەمشىلىك دەگەننەن گورى ارتىقشىلىققا بالاعان دۇرىس. ويتكەنى، ماماندار كورمەگە 11 ميلليون ادام كەلەدى دەپ بولجاسا، كەلۋشىلەر سانى 22 ميلليوننان اسىپ كەتكەن. جابىلۋ سالتاناتىنا مۇراگەر حانزادا نارۋحيتو مەن سول كەزدەگى پرەمەر مينيستر دزيۋنيچيروۋ كويدزۋمي قاتىسقان كورمە ەلگە ۇلكەن پايدا اكەلدى. تەك كىرۋ بيلەتىنەن تۇسكەن پايدا 42،5 ميلليرد يەن (308 ميلليون ەۆرو) بولدى. كورمەدەن تۇسكەن تازا تابىس كولەمى — 90 ميلليون دوللار. «يوميۋري» گازەتى 25 قىركۇيەكتەگى سانىندا كورمەنىڭ سوڭعى كۇنى ساعات 16 -دا كەلۋشىلەر سانى 200 مىڭ 285 ادام ەكەنىن جازسا، «Japan Economic Newswire» باسىلىمى 27 قىركۇيەكتەگى سانىندا كورمەگە قاتىستى بەلگيا دەلەگاسياسىنىڭ پىكىرىن جاريالاعان. دەلەگاسيا باسشىسى الفەنس بەسمانس EXPO-2005 كورمەسىنەن بەلگياعا قوماقتى پايدا تۇسكەنىن مالىمدەگەن. بەلگيا پاۆيلونىنا كەلۋشىلەر التى ايدا بارلىعى 45000 ليتر سىرا ءىشىپ، 900000 ۆافلي، 100000 -نان استام بالمۇزداق، 20 توننا شوكولاد جەپتى.
كورمەگە ارنايى اكەلىنگەن 18000 جىل بۇرىنعى مامونت قاڭقاسى قايتادان ساحا رەسپۋبليكاسىنا جىبەرىلسە، ەكسپوناتتى كورۋگە 7 ميلليوننان استام ادام كەلىپتى. تاريحي ەكسپوناتتى ەلىنە قايتارۋ ءۇشىن وراپ جاتقاندا مامونت قاڭقاسى جاپون ماماندارىنىڭ ءجىتى باقىلاۋىندا بولعان. كورمەدە گيد روبوتتان باسقا 200000 ەرىكتى جۇمىس ىستەگەن. ەرىكتىلەر كەلۋشىلەرگە باعىت كورسەتۋمەن بىرگە ولاردىڭ قوقىستى ءتورت ءتۇرلى جاشىككە ءبولىپ تاستاۋىن قاداعالاعان. جاپونيادا قالدىق اتاۋلى قايتا وڭدەلەتىندىكتەن، قوقىس تاستايتىن ورىندا ءتورت ءتۇرلى جاشىك تۇرادى. ياعني، كورمە كەزىندە جاپونيانىڭ قوعامدىق زاڭدارى ساقتالۋىنا ءمان بەرىلدى.
كورمەگە قاتىسقان ءار ءوڭىر ءوز ەرەكشەلىگىن بارىنشا تانىتتى. ناگويا قالاسى وسى كورمەگە ارناپ «جەر مۇناراسىن» تۇرعىزدى. ءۇش بۇرىشتى مۇنارانىڭ قابىرعالارى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردان جينالعان قاعازبەن قاپتالعان. بۇل عيمارات اينالاعا جارىق شاشىپ، ءتۇسىن قۇبىلتىپ تۇرادى. قاسىنداعى ءۇش جەل ديىرمەنى جەلمەن بىرگە اينالىپ، اينالانى اسەم اۋەنگە بولەيدى. جارىق، سۋ، جەلدى بەينەلەيتىن مۇنارا تابيعاتتىڭ ۇندەستىگىن كورسەتەدى.
«نيپپونيا» باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتىندا كانادا دەلەگاسياسىنىڭ جەتەكشىسى نورمان موەر «1851 جىلدان بەرى وتكىزىلىپ كەلە جاتقان EXPO كورمەسىنە كانادا ۇزدىكسىز قاتىسىپ كەلەدى. كانادادا مىنانداي جاقسى ءداستۇر بار. كورمە ءوتىپ جاتقاندا مەكتەپتەردە سول مەملەكەت تۋرالى دارىستەر ۇيىمداستىرىلادى. 2005 جىلى ناگويادا كورمە وتكەندە كانادا مەكتەپتەرىندە جاپونيا تۋرالى ساباقتار جۇرگىزىلدى» دەگەن.
شارافات جىلقىبايەۆا
جاپونتانۋشى
