حايىز كەزىندە ايەلگە زيرات باسىنا بارۋىنا بولادى دەپ جازادى islam.kz. ارينە، تازالانىپ، عۇسىلدى بولعان كەزدە بارعان ابزال. دەگەنمەن، اتالمىش كۇيدە بارىپ جاتسا، ونىڭ كۇناسى جوق. تەك، قۇران وقىپ باعىشتامايدى. ويتكەنى، حايىزدى ايەلگە قۇران وقۋعا بولمايدى. ونىڭ ورنىنا اللادان مارحۇمعا كەشىرىم تىلەپ، قۇراندا كەلگەن دۇعا اياتتارىن تىلەك رەتىندە ايتۋىنا رۇقسات.

ازىرەتى ايشا (ر.ا.) پايعامبارىمىزدان: (قابىرگە بارعاندا) نە دەيىن؟ – دەپ سۇرايدى. سوندا پايعامبار (اللانىڭ وعان يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن): «(قابىرگە بارعاندا) «ءاسسالامۋ اليا ءاھليد ديار ءمينال ءمۇ’مينينا ءۋال مۋسليمين! يارحامۋللاھۋل ءمۇستاقديمينا ءميننا ءۋال ءمۇستا’حيرين. ءۋا يننا ءينشااللاھۋ، بيكۋم ءلاللاحيقۋن.» دەپ ايت» دەدى. (باسقا نۇسقاسىندا «ءاسسالۋللاھا ءلانا ءۋا لاكۋم ءال-افيا» دەگەن جەرى بار)
ونىڭ ماعىناسى: ءمۇمين-مۇسىلمان ءقابىر يەلەرىنە اللانىڭ جارىلقاۋى بولسىن! اللا تاعالا ءبىزدىڭ ولىلەرىمىزگە دە، تىرىلەرىمىزگە دە راقىم ەتسىن. اللا قالاعان كۇنى ءبىز دە سەندەردىڭ قاتارلارىڭا قوسىلامىز. اللادان بىزگە دە، سەندەرگە دە جارىلقاۋ تىلەيمىن.

بۇنىمەن قاتار، زيرات باسىنا بارۋشى ايەلدىڭ ەسكەرۋى ءتيىس ءبىرقاتار ادەپ-ەرەجەلەر بار. ماسەلەنكي، ايەل كىسى اشىق-شاشىق بارماي، شاريعات كورسەتكەندەي كيىنىپ بارعانى دۇرىس. بارعاندا جالعىز ەمەس، لاج بولسا قاسىندا تۋىسى نە جاقىن ادامى بولعانى جاقسى. زيرات باسىندا شەتتەن تىس جىلاۋ، باقىرىپ-شاقىرۋ، قۇدايعا ءتىل تيگىزۋ دەگەن سەكىلدى بەيبەرەكەتتىككە جول بەرىلمەۋى ءتيىس. مارحۇمنىڭ كۇناسىن كەشىرۋىن اللادان سۇراپ، و دۇنيە جايىندا، ءقابىر ءومىرى جايىندا ءبىر ءپاس پىكىر جۇگىرتكەنى ءجون. جانە ايەل بالاسى زيرات باسىنا بارۋدى جيىلەتپەگەنى ابزال.

بۇل ايتقانىمىز مارحۇمنىڭ جەر قويناۋىنا تاپسىرعاننان كەيىنگى ۋاقىتتارعا قاتىستى. ال، ءمايىتتى كومەتىن ساتتە ايەل كىسىلەر ءقابىر باسىنا بارمايدى. پايعامبارىمىز تىيعان. بۇعان بايلانىستى ساحابا ايەل ۋممۋ اتيا بىلاي دەيدى:

«بىزگە جانازانىڭ سوڭىنان (ءمايىتتىڭ سوڭىنان قابىرگە دەيىن) ىلەسۋگە تىيىم سالىندى. ول نارسە بىزگە مىندەتتەلمەدى»[2].
[1] ساحيح ءمۇسلىم: كيتابۋل جانايز – (1619) 974؛ (1620) 975.
[2] ساحيح ءمۇسلىم – (1555) 938.

ابدۋسامات قاسىم