«سۋ استىنداعى قىزىل بۇقانىڭ وكىرگەنىن ەشكىم ەستىمەيدى. سوندىقتان، ىشىڭدەگىنى اقتار، ايت... ايتپەسە، كىم ءتۇسىنىپ جاتىر دەيسىڭ، سەنى؟! »
جۇيكەمىزدى جۇقارتىپ، جۇرەگىمىزدى اۋىرتىپ..،تاۋەلسىزدىك العالى تالاي فيلمدەردى كورىپ ءجۇرمىز عوي. سىيىقسىز سەريالدار تۋرالى ءسوزىم جوق، جاقسىسى بولىپ جاتسا، جازىعى جوق كورەرمەننىڭ جان ازىعى بولسىن.
مەن - كينوتانۋشى نە كينوسىنشى ەمەسپىن. ءجاي، كورەرمەنمىن. ءبىراق، قازاق رۋحانياتى ءۇشىن قابىرعامنىڭ استى قارا تاستاي قاتىپ، كەيدە تامىرداي ءجىبىپ تۇراتىنى بار. بارلىق فيلمدەردىڭ استى-ۇستىنە شىعىپ، جال-قۇيرىعىن سىيپالاپ، ءتىسىن ساناۋدان اۋلاقپىن. تەك، ايتقىم كەلگەنى - شۇيدە تۇسىمداعى ۇيىپ قالعان قاندى قوزعاپ، ۇيىقتاپ قالعان ويلارىمدى وياتقان فيلم تۋرالى. ول – سەرىك اپىرىموۆتىڭ «اكەگە قوڭىراۋ شالۋ» ءفيلمى.
العاشقى كادر. تەلەفون تۇتقاسىن كوتەرىپ الدەكىممەن اۋىر،ءزىلدى، كىرپىك قاقپاي قاسقىركوزدەنە سويلەسىپ تۇرعان 24-25 تەردەگى جاس جىگىت. كرۋپنىي پلاندا كوزى عانا. ونىڭ كەكتى دە ىزا مەن قىجىلعا تولى سۇستى كوزدەرى بىردەن جۇرەگىڭە قادالعان كۇيى قالىپ كەتەدى. ءارى قاراي شەرلى شەگىنىس...
باس كەيىپكەر – ارمانى بۇلدىر، تاعدىرى تۇلدىر، بۋلىعىپ سويلەپ ساندىراق ويدان ارىلا المايتىن بالا. اتى - ەركىن. نەگە ونىڭ اتى ەركىن؟ ونى وقيعانىڭ استىڭعى اعىسىنان سەزىنەسىڭ. ءيا، استارىنان...
اكەنىڭ دە شەشەنىڭ دە مەيىرىمىنەن شەت قالعان شەمەن-بالا... التى-جەتى جاسار بالا - قاقپاي مەن قۇقايدىڭ قۇرىعىندا ... بۇعاناسى قاتپاي جاتىپ توز-توزى شىققان سۇرقاي اۋىلدىڭ سۇرىقسىز ءۇيىنىڭ اۋىر جۇمىسىنىڭ ءبارى مويىنىندا. مەكتەپكە بارۋعا دا «ميى تولىق جەتىلمەگەن» دەگەن كىناراتى بار. ءبىراق شىنتۋايتىندا ونداي دا ەمەس. جاسقانشاقتىق، جالتاقتىق ونى توماعا-تۇيىق قىلىپ تاستاعان.تۇتىعىپ سويلەپ، جاۋاپ بەرەدى. ءبىراق، تۇتانىپ، ويىن ايتا المايدى. بالكىم، ايتقىسى كەلمەيدى.
سونىمەن، اكە-شەشەسى بەتىنەن قاقپاي وسىرگەن ەركىننىڭ تۋعان اعاسى بالىققا بارامىن دەپ سۋعا كەتىپ ولەدى. ەرلى-زايىپتى ەكەۋدىڭ ورتاسىندا ەركىن جالعىز قالادى.بۇل – قۇدايدىڭ سىناعى ەدى...
ونسىز دا ەڭسەسى تۇسكەن اۋىلدا ەس جيا الماعان شاڭىراق شايقالادى. اكەسى اراققا سالىنىپ، شەشەسى ۇيگە قونباي كەتكەندە دە ەركىن بۋلىعىپ جۇرەدى. شەشەسىنىڭ بوتەن ەركەكپەن كەزدەسىپ، سونىڭ ەتەگىنەنەن ۇستاعالى جۇرگەنىن كورىپ، اكەسىن ايايدى. اكەسىنىڭ السىزدىگىن كورىپ، شەشەسىن دە جاماندىققا قيعىسى كەلمەيدى. نەگە بۇلاي؟ – دەپ ويلاۋعا ورەسى جەتپەي، ءۇنسىز جىلايدى... قايتەدى، ەندى؟ جالعىز قالىپ، ۇرەيگە بوي الدىرعاندا راماتلىك بولعان اعاسىنىڭ بولمەسىنە بارىپ جۇبانىش ىزدەگىسى كەلەدى.
اقىرى شەشەسى ءبارىن تاستاپ، الگى ءبىر كوك ەتىكتىنىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ كەتىپ قالادى.
كوز الدىڭدا ەركىن، اكەسىنىڭ قاتىگەزدەۋ تاعدىرىنىڭ تارعىل جولىنا ءتۇسىپ الىپ، تارىمستانا ەرجەتىپ كەلەدى. 12-13 شاماسىندا...
باياعىداي ءتۇن جارىمدا توسەگىن بىلعاپ الىپ، تاڭعا ۇيىقتاماي ۇياتىن كەمىستىگىنە بالاپ وتىرمايدى. باياعىداي كەمىستىگى ءۇشىن قارا جۇمىسقا كۇنى-تۇنى جەگىلمەي، اكەنىڭ بولىمسىز عانا قامقورلىعىنىڭ ارقاسىندا ۋاقتىلى مەكتەبىنە بارادى.
بۇزىلعان،قيراعان ۇيلەردىڭ ارعى جاعىنداعى تۇڭعيىق تەرەڭ شۇڭقىرعا-ورعا بارىپ، ءوزى عانا تۇسىنەتىن الەممەن ءۇنسىز وتىرىپ تىلدەسەدى. اندا-ساندا اۋىلدىڭ ەڭ بيىك توبەسىنە شىعىپ اسپانعا قارايدى. ول، ءبىراق، سەنى ءوز ويىنا تارتىپ، جەتەلەمەيدى. كەرىسىنشە، سەنى ءوز الەمىڭمەن جولىقتىرادى...
اكەسى ءومىردىڭ قاتىگەزدىگىنە قارسى تۇرا الماي، تەڭسەلگەندە... قاسىنا سۇيەۋ بولىپ، كەي تۇستارىندا ءسوزسىز-اق، ...ازۋىن كورسەتىپ قويادى. تاعى-مىنەزدىڭ تولعاعى جەتە باستايدى...
جۇرتتا قالعان ۇيلەردىڭ كىرپىشىن بۇزىپ الىپ جاتىپ، باسىنا كىرپىش قۇلاپ، قان جۋعان باسىمەن مەدپۋنككە بارىپ كەزەك كۇتىپ تۇرعاندا دا اۋىل جۇرتىنىڭ قاتىگەزدىگىنە ۇيرەنگەن بولتىرىك-مىنەزدى تاعى كورەسىڭ.
شالا ماس اكە بالامەن وڭاشادا بىردەڭەلەردى مىڭگىرلەپ سۇراي باستاعاندا «مەن الماتىعا بارعىم كەلەدى... ارمانىم دەتدوم...» دەيتىنى بار ەدى... ءيا، ارمانى...
اكەسى جالعىز سيىرىن سويىپ بەرىپ، ەركىندى الماتىدا تۇراتىن قايىن اپكەسىنە تابىستاپ، دەتدومعا وتكىزۋىن سۇرايدى.... قوشتاسار الدىندا بالاسىنا «سۋ تۇبىندەگى قىزىل بۇقانىڭ وكىرگەنىن ەشكىم ەستىمەيدى. مۇڭىڭ بولسا، ايت. سىرىڭ بولسا، اقتار. ايتپەسە، كىم ءتۇسىنىپ جاتىر دەيسىڭ سەنى» - دەپ، اقىل ايتقانسيدى. ونى كىمگە ايتادى؟ ودان ارعى تاعدىرى بەلگىسىز...
تەك ءفيلمنىڭ سوڭىندا باستاپقىداعى كادر... «اللو... كىم بار ۇيدە؟ اكەڭ بار ما؟.. اكەڭە تەلەفون تۇتقاسىن بەرشى؟...» دەگەن قاتقىلداۋ، قاتىگەزدەۋ ءۇن. قاسقىركوزدەنگەن قاتال ۇل. قاتال تىرلىكتىڭ يلەۋىندە ءجۇرىپ، ابدەن ءپىسىپ، اككى بولعان الگى بالا – ەركىن...
بالا – ەركىننىڭ ەشكىمگە قاجەتى جوق بوپ جۇرەتىن ەلەۋسىز تاعدىرى مەن ءجاسوسپىرىم – ەركىننىڭ «الماتىعا بارام... دەتدومعا... وقىعىم كەلەدى...» دەگەن ارمانى، ادامدى ويلاندىرماي قويمايدى. جىگىت – ەركىننىڭ قاسقىرعا اينالعان كوزى باسقا، ءوزى باسقا اڭگىمە ايتىپ تۇر... ءسوزى - ءحال سۇراسقان ادامنىڭ سالقىن اڭگىمەسى. كوزى – مەنىڭ جازىعىم قانشا ەدى؟ مەن ەركىن ەدىم عوي... مەنى مۇنداي قاتىگەزدىككە نەگە ۇيرەتتىڭدەر، ادامدار؟ – دەگەن جان-داۋىسىنىڭ ىزعارلى ءۇنى تۇر... تالاي نارسەنى تاپسىرلەپ ءتىزىپ ايتۋعا بولادى. وداندا، ونى سىزدەر دە ايتىڭىزدار، ءقادىرلى كوزىقاراقتى كورەرمەن...
ءفيلمدى كورىپ وتىرىپ، جۇمەكەندەي جۇمباق اقىننىڭ ويشىل دا تەرەڭ ولەڭىن وقىعانداي بولدىم. ءيا، كادىمگى ولەڭ. فورماسى كينوعا ۇقساس بولعانمەن، مازمۇنى – پوەزيا. مۇمكىن، مەن اقىندىق اسەرىممەن ايتىپ وتىرعان شىعارمىن. اسپانىنا قارادىم... استارىنا ءۇڭىلدىم. كوزىممەن قاراپ وتىرىپ، كوڭىلىممەن كوردىم...
اياعىندا، «سۋ استىنداعى قىزىل بۇقانىڭ وكىرگەنىن...» ەستىمەيسىز، كورمەيسىز دە... قايتا، قاسقىرعا اينالىپ ۇلىعانىن سەزىنەسىز. سەزىنەسىز دە كوكبورى-تەكتەس جۇرەگىڭىزدىڭ قاقپانعا تۇسكەندەي تۋلاپ جاتقانىن بايقايسىز.
مىنە، «اكەگە قوڭىراۋ شالۋ...» بالاڭدى قاسقىرشا تاربيەلەپ الىپ، ونى يت-تىرلىككە يكەمدەپ، باۋىرمال، مەيىرىمدى دە اقىلدى بالا بول – دەپ ايتۋ دا اقىماقتىق شىعار، بالكىم. بۇل جەردەن كىنالىنى ىزدەپ اۋرە بولماڭىز. ءوزىمىزدىڭ وتكەنىمىزگە وي جىبەرەيىك، كوز جىبەرەيىك... تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى ءومىرىمىزدى ەركىننىڭ تاعدىرى – دەپ تاپسىرلەيىك... سوندا كىنالىنى ەمەس، رەجيسەردىڭ استارلى سۇراعىنىڭ جاۋابىن تاباسىز...
قوش، اكەڭىزگە قوڭىراۋ شالۋدى ۇمىتپاڭىز!
باقىت بەدەلحان
اقىن، حالىقارالىق الاش سىيلىعىنىڭ يەگەرى
پىكىر قالدىرۋ