ءبىر توپ زيالى قاۋىم وكىلى 2011 جىلى «ەكسترەميزم» بابى بويىنشا 12 جىلعا سوتتالعان پروفەسسور سايات ىبىرايەۆتى مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋ تۋرالى جوعارعى سوت ءتوراعاسى جاقىپ اسانوۆتىڭ اتىنا اشىق حات جازعان. Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى سول حاتتى وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
جوعارعى سوتىنىڭ ءتوراعاسى
ج.ق.اسانوۆ مىرزاعا
ا ش ى ق ح ا ت
قۇرمەتتى جاقىپ قاجمان ۇلى!
قازاقستاندا الەمدىك دەڭگەيدە مويىندالعان، باتىستىڭ ىرگەلى ينستيتۋتتارى ساناساتىن عالىمدار ساۋساقپەن سانارلىق. سولاردىڭ ءبىرى سايات مۇرات ۇلى ىبىرايەۆ. مەحانيكا مەن ماشينا جاساۋ سالاسىندا حالىقارالىق 5 پاتەنتتىڭ يەگەرى، 5 عىلىمي مونوگرافيانىڭ، 60-تان استام عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ اۆتورى.
الايدا وسىنداي اياۋلى عالىمنىڭ 12 جىلعا سوتتالىپ، 7 جىلدان بەرى قاماۋدا وتىرعانى ءبىزدىڭ جانىمىزعا باتادى.
م.لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتiءنىڭ ۇزدىك تۇلەگى، الەكساندر فون گۋمبولدت سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، الىس-جاقىن شەت ەلدىڭ ءتۇرلى ءىرى جوبالارىندا جۇمىس جاساپ، تاجىريبە جيناقتاعان عالىمدى وتاندىق عىلىمعا ەڭبەك سىڭىرەتىن شاعىندا، عىلىممەن اينالىسۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلىپ وتىر.
سايات ىبىرايەۆ تۇلعا رەتىندە «مەن قازاقستان عىلىمىنا ۇلەس قوسامىن» دەگەن پرينسيپپەن ءومىر سۇرەتىن ادام ەكەنىنە ءبىز كەپىلمىز. ءوز كەزىندە ساياتتى گەرمانيا، كانادا، اقش، بەلگيا، رەسەي سىندى ىرگەلى ەلدەر ءوز قاتارىنا شاقىرعان بولاتىن، الايدا ونىڭ بار ارمان-ماقساتى قازاقستاندى الەمدەگى ءىلىم-عىلىمى دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنان كورۋ جانە سوعان قولىنان كەلگەنشە ۇلەس قوسۋ ەدى. ءتىپتى ءقازىر قاماۋدا وتىرسا دا، سول پرينسيپىنەن اينىماي ەڭبەكتەنىپ جاتىر.
سايات ىبىرايەۆ تۇرمەدە وتكىزگەن التى جىل ىشىندە ءۇش بىردەي كىتاپ جازدى. ونىڭ ەكەۋى عىلىمي مونوگرافيا: «اپپوكسيماسيوننىي سينتەز رىچاجنىح مەحانيزموۆ: مەتودى ي چيسلەننايا رەاليزاسيا» (الماتى.2014– 304 بەت)، «ديناميچەسكيي سينتەز ي وپتيميزاسيا پريۆودا رىچاجنىح مەحانيزموۆ» (الماتى.2014– 356 بەت). ءۇشىنشىسى قازاق بالالارىنىڭ عىلىمعا كوزقاراسىن شىڭداۋ ماقساتىنداعى «اقىلسىز بولسا عىلىم تۇل» كىتابى. سونىمەن قاتار جۇك كوتەرۋ قۇرىلعىسىن قۇراستىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ №94992 پاتەنتىن يەلەندى. يبرايەۆ سايات مۇرات ۇلىنىڭ تىكەلەي جەتەكشىلىك ەتۋىمەن قاشىقتىقتان باسقارىلاتىن ISM-101 جۇك كوتەرۋ قۇرىلعىسىنىڭ ۇلگىسى جاسالدى. 2017 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا اتالعان قۇرىلعىنىڭ ءبىر ۇلگىسى تاجىريبەلىك سىناقتان ءساتتى ءوتىپ، الداعى ۋاقىتتا ونى وندىرىسكە ەنگىزۋ جۇمىستارى جوسپارلانعان. سىزبا كۇيىندە جاتقان تالاي دۇنيە تاعى بار.
مۇنىڭ ءبارى قاعاز بەن قالامدى عانا قاجەت ەتەتىن قاتارداعى مەمۋارلىق ەڭبەكتىڭ ءبىرى ەمەس. فيزيكا عىلىمىنداعى قاراپايىم كەستە، ماتەماتيكا عىلىمىنداعى قاراپايىم تەڭەۋدىڭ ءوزى ءقازىر كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن جازىلاتىن زاماندا، اسا جوعارعى دالدىكتى قاجەت ەتەتىن عىلىمي ەڭبەكتى قالام مەن قارىنداشپەن جازىپ شىعۋ، اكادەميك اسقار جۇمادىلدايەۆتىڭ سوزىمەن ايتقاندا: ءبىزدىڭ عاسىرداعى عىلىمدا جاسالعان ەرلىك.
ءبىز بىلەتىن سايات ىبرايەۆ ەش ۋاقىتتا قازاقستاننىڭ ساياسي تۇراقتىلىعىنا نۇقسان كەلتىرەتىن ارەكەت جاساعان ەمەس، ول ەشقاشان كونستيتۋسيالىق بيلىككە قارسى شىققان ەمەس، ەكونوميكالىق شىعىن كەلتىرگەن ەمەس. سوت بارىسىندا دا ەشبىر ادام ودان قيانات كوردىم دەپ ايتقان جوق.
سايات ىبىرايەۆتىڭ عىلىمدا جاڭالىق اشار دەر شاعى. ول ەل يگىلىگىنە جارار تالاي عىلىمي جاڭالىقتارعا مۇرىندىق بولار ەدى، يننوۆاسيالىق باعىتتا كوشىمىزدىڭ تۇزەلۋىنە ات سالىسار ەدى، ۇستازدىڭ دارىسىنە ءزارۋ جاستارعا ءتالىم بەرەر ەدى.
2017 جىلدىڭ سوڭىندا Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى وتكىزگەن حالىقتىق ساۋالناما ناتيجەسىندە سايات ىبرايەۆ تاۋەلسىزدىكتىڭ نىعايۋى مەن دامىپ-وركەندەۋىنە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن حالىقتىق «الاش ارىستارىنىڭ ءىزباسارى» قۇرمەتتى اتاعىمەن ماراپاتتالدى. بۇعان دەيىن الاش ارىسى ءاليحان بوكەيحانوۆ اتىنداعى تاۋەلسىز قوعامدىق ءتوس بەلگىمەن ماراپاتتالعان ەدى. مۇنىڭ ءبارى پروفەسسورعا دەگەن حالىقتىڭ ىستىق ىقىلاسىن بىلدىرەدى.
ءبىز، قازاقستاندىق عىلىم جانە قوعام وكىلدەرى، سىزدەردەن سايات ىبىرايەۆتىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى تۇردە بوساتۋ تۋرالى ءوتىنىشىنىڭ سوتپەن وڭ شەشىم تابۋىن سۇرايمىز.
قۇرمەتپەن:
1.سماعۇل ەلۋباي، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى، جازۋشى، كينودراماتۋرگ
2.مەكەمتاس مىرزاحمەت ۇلى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور
3.اسەلحان قالىبەكوۆا، قازاقستاننىڭ حالىق اقىنى
4.تۇرسىن جۇرتباي، جازۋشى، ف.ع.د، پروفەسسور
5.شەرحان مۇرتازا، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى
6.اسقار جۇمادىلدايەۆ، ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق ر ۇعا اكادەميگى
7.تورەحوجايەۆ ابيبۋللا نازار ۇلى، نيۋ-يوركسكوي اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ پروفەسسورى
8.مولدابەكوۆ مەيىربەك مولدابەك ۇلى ۇعا اكادەميگى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ك.ە. سيولكوۆسكيي اتىنداعى حالىقارالىق كوسموناۆتيكا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى پروفەسسور.
9.بايگۋنچەكوۆجۇمادىل جاڭاباي ۇلى، ق ر ۇعا اكادەميگى، ق ر ۇلتتىق ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، حالىقارالىق تەحنيكالىق IFToMM كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ پروفەسسورى
10.شەريازدانوۆ عالىمبەكەن ۇلى، فيزيكا ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پروفەسسورى
11.ۋالييەۆ زاير گاحيپ ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اباي اتىنداعى كازۇپۋ پروفەسسورى
12.ۋالييەۆ گاحيپۋالي ۇلى، ق ر ۇعا اكادەميگى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ءو.جولداسبەكوۆ اتىنداعى مەحانيكا جانە ماشيناجاساۋ ينستيتۋتىنىڭ پروفەسسورى
13.احمەدوۆ داۋلەتشافيع ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، عارىشتىق تەحنيكا جانە تەحنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى
14.يمانقۇل تولەۋحان شويباس ۇلى، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، رەسەي جاراتىلىستانۋ اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوسەنتى
15.اقىلباي ن، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋپروفەسسورى
16.ايدارحان قالتايەۆ، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى
17.تولەگەنوۆا قۇرالاي باقىت قىزى، فيزيكو-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
18.ابدرايموۆاگۇلنار امانجول قىزى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
19.بەكەنوۆەرۇلان تۇرسىن ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
20.قوسبولوۆ سەرىكباي بايتىك ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ كافەدرا جەتەكشىسى
21.جاپايەۆسادۋاقاس قالي ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
22.وماروۆ ساعىنتاي، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ لابوراتوريا جەتەكشىسى
23.ىزمامبەتوۆ مىرزاباي بازارباي ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
24.جاۋىت الگازى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ فيلوسوفيا PhD دوكتورى
25.ۋسماديار ماكانوۆ، حيميا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ پروفەسسورى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى
26.ماماتوۆا گۇلنار وگىزباي قىزى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
27.ساعىندىكوۆ بيمۇرات، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
28.نۇرپەيسوۆا روزا ءابدراحمان قىزى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ ۇستازى
29.ناۋرىشيەۆ باتىر كابير ۇلى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ ۇستازى
30.يمانبايەۆا ءنۇربۇبى سايرام قىزى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوسەنت
31.جولشارا ءالىمباي، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
32.جۇنىسبەكوۆ سەيتبەك، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
33.جاندىبايەۆ قايرات سەرگازى ۇلى، ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ ينجەنەرى
34.وتەگەنوۆ مۇراتۋللا، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پروفەسسورى
35.سەيداحمەت اسقار ءجۇنىس ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوسەنتى
36.ەسپايەۆبولات ابىكەن ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوسەنتى
37.دجامالوۆ نۋتپۋللا كامال ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى،
جولداسبەكوۆ اتىنداعى مەحانيكا جانە ماشيناجاساۋ ينستيتۋتىنىڭ ءبولىم باستىعى
38.مادالييەۆ تۇرسىن بيمەندين ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءو.جولداسبەكوۆ اتىنداعى ممي عىلىمي حاتشىسى
38.قوناقبايەۆ تولەگەن وسپان ۇلى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوسەنتى
39.جامەنكەيەۆەربولات كەنجاقان ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، اباي اتىنداعى قازۇتۋ دوسەنتى
40.ەرالييەۆ ابىلاي كابەك ۇلى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوسەنتى
41.ايمان نۇرماعانبەتوۆا، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى
42.جومارتوۆ اسىلبەك ءابدىرازاق ۇلى،تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق ر ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى
43.ءومىرجانوۆا جادىرا مىرزابەك قىزى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوسەنتى
44.راكيشيەۆا زاۋرە بايان قىزى، فيزيكا ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ كافەدرا جەتەكشىسى
45.بايمۇحامەتوۆاباي ءابىش ۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور. ءو.جولداسبەكوۆ اتىنداعى مەحانيكا جانە ماشيناجاساۋ ينستيتۋتىنىڭ زەرتحانا جەتەكشىسى
پىكىر قالدىرۋ