بۇگىن  فيلولوگ مىرزانتاي جاقىپ «وڭتۇستىك قازاقستاندى ەكىگە ءبولىپ، ءمىرزاشول، قىزىلقۇم جانە سارىاعاش وڭىرلەرىندەگى اۋدانداردان قازاقستاننىڭ 15ء-شى وبلىسىن قۇرعان ءجون»،- دەپ ۇسىنىس جاسادى. ونىڭ ايتۋىنشا، 305 مىڭ حالقى بار ماقتاارال اۋدانىن تۇكپىردە قالدىرۋعا بولمايدى.

بۇعان دەيىن ناقتى جارلىق شىقپاسا دا، شىمكەنتكە رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا مارتەبەسى بەرىپ، وقو ورتالىعىن تۇركىستانعا اۋىستىرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلگەن. نەگىزى بۇل تاقىرىپ بۇرىننان تالقىعا سالىنىپ ءجۇر. ءبىراق اتالمىش ماسەلەگە بايلانىستى حالىقتىڭ پىكىرى قاق جارىلىپ وتىر. بىرەۋلەر «ەكى دۇنيە ەسىگى، ەر تۇرىكتىڭ بەسىگى» اتانعان تاريحي قالاعا وبلىس ورتالىعى مارتەبەسىن لايىق كورسە، ەكىنشى تاراپ تۇركىستان مەن كەيبىر شالعاي اۋدانداردىڭ اراقاشىقتىعى الىستاپ كەتەتىنىن العا تارتادى.

ماسەلەن، ماقتاارال اۋدانىنىڭ ورتالىعى جەتىساي قالاسىنان شىمكەنتكە دەيىنگى قاشىقتىق – 232 شاقىرىم. ال تۇركىستان قالاسى شىمكەنتتەن 170 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان.

– وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ورتالىعىن شىمكەنتتەن تۇركىستانعا كوشىرۋ ماسەلەسى رەسمي تۇردە شەشىمىن تاپسا، ءمىرزاشول وڭىرىندەگى اعايىن وبلىستىڭ جاڭا اكىمشىلىك ورتالىعىنا جەتۋ ءۇشىن 400 شاقىرىمنان استام جول جۇرەدى، - دەيدى م. جاقىپ.

سونىمەن قاتار وقو اكىمى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ ماقتاارال اۋدانىنىڭ اكىمى جامانتاي بەيسەنبايەۆقا ەڭبەك كۇشى مول ماقتاارال اۋدانىنان ەڭبەك كۇشى جەتىسپەيتىن سولتۇستىك وڭىرلەرگە قونىستانۋ بويىنشا جەرگىلىكتى جۇرتشىلىق اراسىندا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋدى تاپسىرعان ەدى.

الايدا قاراپايىم حالىقتى ۇزاق جىل ءومىر سۇرگەن جىلى ورنىنان قوزعاۋ وڭاي شارۋا ەمەس ەكەنى انىق.

ال فيلولوگ م. جاقىپ وزبەكستانمەن شەكاراداعى حالىقتى سولتۇستىككە كوشىرگەننەن گورى ول جەردى گۇلدەندىرىپ، شەكاراداعى بەرىك قامال قىلۋدى ۇسىنىپ وتىر. ول ءۇشىن جاڭا اۋدان قۇرىلعانىن قاجەت سانايدى.

– وڭتۇستىك قازاقستاندى ەكىگە ءبولىپ، ەلىمىزدىڭ ەڭ قيىر كۇنگەي تۇسىنداعى جانە سىرداريا وزەنىنىڭ ورتا تۇسىنداعى اۋداندار مەن قالالاردى بىرىكتىرىپ، قازاقستاننىڭ 15ء-شى وبلىسىن اشقان وتە ورىندى، - دەيدى م. جاقىپ.

سونىمەن قاتار وڭتۇستىك قازاقستاننان شىعارىپ، جاڭا وبلىستىڭ قۇرامىنا كىرگىزۋگە بولاتىن اۋداندار مەن قالالاردىڭ ءتىزىمىن دە كورسەتتى.

ولار:

- ارىس قالاسى (حالقى 74 064 ادام)؛

- ماقتاارال اۋدانى (قايتا قالپىنا كەلتىرىلەتىن جەتىساي جانە اسىقاتا اۋداندارىمەن بىرگە – حالقى 304 442 ادام)؛

- سارىاعاش اۋدانى (قايتا قالپىنا كەلتىرىلەتىن كەلەس اۋدانىمەن بىرگە – حالقى 326 426 ادام)؛

- شاردارا اۋدانى (حالقى 78 614 ادام)؛

ال جاڭادان قۇرىلاتىن 15ء-شى وبلىستىڭ اكىمشىلىك ورتالىعى رەتىندە جەتىساي نەمەسە شاردارا قالالارىنىڭ ءبىرىن بەلگىلەۋدى ءجون سانايتىن كورىنەدى.

– سوندا ەلىمىز ءۇشىن ەرەكشە ستراتەگيالىق، ساياسي-الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق ماڭىزى بار قيىرداعى كۇنگەي وڭىرىمىزدەگى جالپى تۇرعىندارىنىڭ سانى 783 546 ادام بولاتىن جاڭا 15ء-شى وبلىس قازاقستاننىڭ وزبەكستانمەن شەكتەسەتىن، ارى قاراي تاجىكستان جانە اۋعانستان مەملەكەتتەرىنە ۇلاساتىن شەكارالىق بولىگىن مىقتى قورعانىس رەتىندە نىقتاپ، بەكەمدەپ تۇراتىن ەدى، -  دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى مىرزاتاي جاقىپ.

ايتا كەتەيىك، ءبىر اپتا بۇرىن عانا ەلباسى الماتى وبلىسىنىڭ اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىسىنداعى وزگەرىستەر تۋرالى جارلىققا قول قويدى. جارلىققا سايكەس، الماتى وبلىسىنداعى رايىمبەك اۋدانى ەكىگە ءبولىندى. جاڭادان قۇرىلعان كەگەن اۋدانىنىڭ ورتالىعى كەگەن اۋىلى، رايىمبەك اۋدانىنىڭ ورتالىعى نارىنقول اۋىلى بولىپ بەكىتىلدى.