كەيىنگى كەزدە بالالارىن جۇڭگو، حيندي، كارىس سەكىلدى شىعىس تىلدەرىن ۇيرەتۋگە مۇددەلى اتا – انالالار كوپ. ولار ۇل – قىزدارىن جەتى-سەگىز جاسىنان ءتىل كۋرستارىنا قاتىستىرىپ، ءتىپتى سول تىلدە ەركىن سويلەتۋ ءۇشىن شەت مەملەكەتكە وقۋعا جىبەرىپ جاتادى. دەگەنمەن، ءبىر نازار اۋداراتىن جايت بار. ول — قازاق بالالارىنىڭ شەت ءتىلىن كوبىنەسە بوتەن ءتىل ارقىلى ۇيرەنۋى.

شىعىس تىلدەرىن ۇيرەنۋشى توپتاردى بىرنەشە جىل باقىلاۋ ناتيجەسىندە مىنانداي قورىتىندىعا كەلدىك: توپتاعى 10 وقۋشىنىڭ (3 ورىس بالاسىن قوسپاعاندا) التاۋى ورىسشا، ۇشەۋى اعىلشىنشا، تەك بىرەۋى عانا قازاقشا ويلايدى ەكەن. ءمۇعالىم ساباقتى شەت تىلىندە وتكىزەدى. بۇل بالالاردىڭ جىلدام سويلەپ كەتۋى ءۇشىن كەرەك. ساباق بارىسىندا ءمۇعالىم قازاق، ورىس نەمەسە اعىلشىن سوزدەرىن قوسپايدى. ويتكەنى، باسقا ءتىلدىڭ ءسوزى كوپ ايتىلسا، ءتىل ۇيرەنۋ تەجەلەتىنى بەلگىلى. اۋديتورياداعى ون قازاق بالاسىنىڭ التاۋى تۇسىنبەگەن ءسوزىنىڭ بالاماسىن ورىس تىلىندە سۇرايدى. ۇشەۋى تەك اعىلشىنشا ۇعادى. ولار سوزدەردى اعىلشىن تىلىندەگى اۋدارماسى ارقىلى جاتتايدى. ءبىر عاجابى بۇل ۇشەۋىنىڭ قازاق ءتىلى تۇرماق، ورىس تىلىنە اۋدارىلاعان سويلەمدى تۇسىنبەي قالاتىن كەزدەرى بولادى. ال اعىلشىنشا ايتساڭ تەز تۇسىنەدى.

وقىتۋشى ءبىر تاقىرىپ توڭىرەگىندە سويلەتكەندە ءار وقۋشىنىڭ قاي تىلدە ويلايتىنى انىق بايقالادى. ورىسشا ويلايتىن التى قازاق بالاسى بىلمەيتىن سوزدەرىنىڭ ورنىنا ورىس سوزدەرىن قوسىپ ايتادى. ال ۇشەۋى بريتانيالىق اعىلشىن سوزدەرىن شىعىس تىلىنە يكەمدەپ دىبىستاۋعا اۋەس. ولار كوبىنەسە ۇيرەنىپ وتىرعان تىلدە جازۋعا، وقۋعا ەرىنىپ، اعىلشىنشا بالاماسىن قولدانا سالۋعا اۋەس.

بۇل وقۋشىلاردى ەشكىم ەش جەردەن ىرىكتەپ توپتاستىرمادى. اركىم ءوز ەركىمەن شىعىس ءتىلىن ۇيرەنۋگە دەن قويۋدا. دەگەنمەن، اراسىندا اكە – شەشەسىنىڭ نۇسقاۋىمەن امالسىز كەلىپ جۇرگەندەر دە بار. ءتىلدى اركىم ءوز شاماسىنا قاراي مەڭگەرەدى عوي. ءبىراق 90 پايىز قازاق توبىندا ورىس ءتىلىن بىلاي قويىپ، اعىلشىن ءتىلىن انا تىلىندەي كورەتىن قازاق بالالارىنىڭ بولۋى كۇيزەلىستى نارسە. بۇندا شىعىستىڭ قيىن ءتىلىن وقىپ – ۇيرەنۋگە ارنالعان وقۋ قۇرالدارى سەبەپ ەمەس. ويتكەنى، وقۋلىقتار تەك سول تىلدە جازىلعان. ماسەلە بوتەن ءتىلدى اعىلشىن تىلىندە قابىلدايتىن جاس ۇرپاقتىڭ قاتارى كوبەيىپ بارا جاتقاندىعىندا. ولاردىڭ بارلىعى قازاق مەكتەپتەرىندە وقىعان، 16 مەن 21 ارالىعىنداعى جاستار. سولاردىڭ ءبىرى — ايجان دەگەن قىزدىڭ اعىلشىنعا قالاي اينالعانىن ايتايىن. ول الماتىداعى قازاق مەكتەبىندە وقىپ ءجۇرىپ، اعىلشىن ءتىلنىڭ كۋرسىنا قاتىسقان. اتا – اناسى ونى جازعى كانيكۋلدا انگلياعا ايلىق ءتىل كۋرسىنا دا جىبەرەدى. اقىرىندا ونىڭ بريتانيالىق، امەريكاندىق دوستارى كوبەيىپ، ءوزى اعىلشىنشا تازا سويلەيتىن بولادى. امەريكان فيلمدەرىن تاماشالاۋدى، اعىلشىن مۋزىكاسىن تىڭداۋدى ادەتكە اينالدىرادى. بريتانيالىق مودەلەردىڭ ءسان ۇلگىسىمەن كيىنەدى.

وتباسىندا ورىسشا، دوستارىمەن اعىلشىنشا سويلەسەتىن وسىنداي ايجانداردىڭ قاتارى كوبەيىپ بارادى. ولار وزدەرىن قازاق ەكەنمىن دەپ ويلامايدى. ويتكەنى، ميى — اعىلشىن، بولمىسى — باتىس. ولار — 1991 جىلدان باستاپ ەلىمىزگە ەنگەن امەريكالاندىرۋ، باتىستاندىرۋ يدەولوگياسىنىڭ ىقپالىن بويىنا سىڭىرگەن العاشقى وسكىندەر. ۇلتسىزدانۋ جاس ۇرپاقتىڭ ميىن ۋلاۋدان باستالاتىنىن وسىدان كورۋگە بولادى.

شارافات جىلقىبايەۆا