پرەزيدەنت قاسىمجومارت توقايەۆ ماڭعىستاۋداعى ساپارىندا ەكونوميكا دامىپ، حالىقتىڭ تابىسى ارتىپ، شاعىن جانە ورتا بيزنەس وركەندەۋى ءۇشىن ارزان نەسيەگە قولى جەتۋى كەرەك. سوندىقتان ۇلتتىق بانككە بيىل بازالىق مولشەرلەمەنى تومەندەتىپ، ەكونوميكانى قارجىلاندىرۋ كولەمىن ۇلعايتۋ مەحانيزمىن دايىنداۋدى تاپسىرامىن» دەگەن بولاتىن.  ءبىراق ۇلتتىق بانككە توقايەۆتىڭ «بازالىق مولشەرلەمەنى ءتۇسىر» دەگەن تاپسىرماسىن ورىنداۋ قيىنعا تۇسەتىن سىڭايلى. بۇل رەتتە ماماندار «پرەزيدەنت ايتتى ەكەن دەپ ۇلتتىق بانك بازالىق مولشەرلەمەنى تۇسىرە سالمايدى، سەبەبى ءقازىر ەلدە ينفلياسيا ءورشىپ تۇر. اقشا-نەسيە ساياساتىن رەتتەۋ وڭايعا سوعىپ تۇرعان جوق» دەيدى.

ءبىل رەتتە ەكونوميست-عالىم بەيسەنبەك زيابەكوۆتىڭ ايتۋىنشا،  الداعى ءۇش جىلدا قازاقستانداعى ينفلياسيا كولەمى ايتارلىقتاي تومەندەيتىن بولسا عانا ۇلتتىق بانك بازالىق مولشەرلەمەنى ازايتۋ جايىن ويلار ەدى. «ءبىراق ءقازىر كەرسىنشە،  ءاربىر توقسان سايىن ونىمدەر قىمباتتاپ، حالىق قىمباتشىلىقتى ناقتى سەزىنىپ وتىر» دەيدى ەكونوميست-عالىم.

ماماننىڭ پايىمداۋىنشا، ەگەر 2019 جىلى ينفلياسيا كولەمى 4-6 پايىزدىق دەڭگەيدە ساقتالاتىن بولسا عانا ، وندا بازالىق سىياقى مولشەرلەمەسىن  وسى كوكتەمنەن باستاپ 9،25 پايىزدان، 5-7 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بار. ال قازىرگى جاعدايدا بازالىق سىياقىنى تومەندەتۋ قيسىنسىز.  

 «ۇلتتىق بانك ءقازىر بازالىق سىياقى مولشەرىن 9،25 پايىز دەڭگەيىندە ۇستاپ وتىر. نەگىزىندە، بازالىق سىياقى مولشەرى ەلدە ينفلياسيا كولەمى تۇراقتى بولعاندا ءتۇسىرىلىپ وتىرۋى كەرەك. ۇلتتىق بانك وسى ارقىلى اقشا-نەسيە ساياساتىن رەتتەپ وتىرادى. اقشا-نەسيە ساياساتى ناقتى ەكونوميكامەن بايلانىستى بولۋى كەرەك. ەگەر ءبىز وتاندىق ءوندىرىستى، جاڭا تەحنولوگيانى، اۋىل شارۋاشىلىعىن، وڭدەۋ سالاسىن دامىتقىمىز كەلسە، ولاردىڭ قولىنا قارجى بەرۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن ارينە كاسىپكەرلەرگە ارزان نەسيە جۇيەسىن ۇسىنۋعا ءتيىسپىز. سوندىقتان بولاشاقتا ۇلتتىق بانك بازالىق سىياقى مولشەرلەمەسىن تومەندەتسە جوعارىدا اتالعان سالالارعا پايىزى ارزان نەسيە الۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك اشىلار ەدى. ءبىراق ءقازىر بىزدە يننوۆاسيا دامىعان جوق. وتاندىق ءوندىرىس داعدارىسقا ارەڭ شىداس بەرىپ وتىر. دوللاردىڭ قۇنى جوعارلاپ بارادى. ۇلتتىق ۆاليۋتامىزدىڭ قۇنى تومەندەپ كەتتى. اقش فەدەرالدىق جۇيەسى دە بازالىق سىياقى مولشەرىن جوعارلاتىپ وتىر. سىرتتان الاتىن قارىز مولشەرى دە ءوستى. مۇندايدا ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى دە، ۇلتتىق بانك تە بازالىق سىياقىنى تومەندەتۋگە اسىقپايدى»،-دەدى ەكونوميست-عالىم بەيسەنبەك زيابەكوۆ.

بەيسەنبەك زيابەكوۆتىڭ پايىمداۋىنشا، ءقازىر ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر ۇلتتىق بانكتەن نەسيە العاندا ونى 9،25 پايىزبەن الىپ وتىر. «ەگەر بازالىق سىياقى مولشەرلەمەسى تومەندەسە، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر دە پايىزدىق ۇستەماقىنى مىندەتتى تۇردە  تومەندەتەر  ەدى» دەيدى-عالىم.

«2015-2016 جىلدارى ۇلتتىق بانك بازالىق سىياقى مولشەرلەمەسىن 16-17 پايىزدىڭ كولەمىندە تاعايىنداعان كەزەڭدەر دە بولدى. سول كەزدە ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر اراسىندا نەسيەنىڭ  پايىزدىق ۇستەماقىسىن 28-30 پايىزعا دەيىن ءوسىرىپ جىبەرگەندەر كەزدەستى. ال ءقازىر 2018 جىلدان بەرى  مولشەرلەمە 9،25پايىز بولىپ وتىر. ءبىراق ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر پايىزدىق ۇستەماكىنى  ءتۇسىرۋ وزدەرى ءۇشىن ءالى دە ءتيىمسىز ەكەنىن ايتىپ، كاسىپورىندارعا، قاراپايىم حالىققا ارزان نەسيە بەرۋگە اسىقپاي وتىر. ەگەر ءبىز بولاشاقتا ەكونوميكامىزدى، حالىقتىڭ تۇرمىسىن دامىتقىمىز كەلسە، ەلدە ارزان نەسيە

بەرۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرىپ الۋىمىز كەرەك. ۇلتتىق بانك وسى جاعىن ويلانۋى قاجەت. ۇلتتىق بانك ينفلياسيانى تەجەۋمەن نەمەسە ونى بولجاۋمەن عانا اينالىسپاۋى كەرەك. بىزگە ءوندىرىستى، مودەرنيزاسيانى، اۋىل شارۋاشىلىعىن قولدايتىن اقشا-نەسيە ساياساتى كەرەك. تەك قانا مۇناي مەن گازعا يەك ارتقان ەكونوميكا ءبىزدى داعدارىستان شىعارمايدى. سوندىقتان ۇلتتىق بانك تۇبەگەيلى قازىرگى ۇستانىپ وتىرعان باعىتىن وزگەرتىپ، بانك پەن بيزنەس اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى جوندەۋ كەرەك. اقشا-نەسيە ساياساتىنا تۇبەگەيلى وزگەرىس كەرەك»،-دەيدى بەيسەنبەك زيابەكوۆ.

ۇلتتىق بانكتىڭ بازالىق ستاۆكانى تومەن تۇسىرەتىنىنە ەكونوميست-ساراپشى ءىلياس يسايەۆ تا كۇمانمەن قارايدى. سەبەبى ناق قازىرگى ەكونوميكالىق جاعدايدا بىزگە بازالىق سىياقى مولشەرىن تومەندەتۋ اسا كومەككە كەلە قويمايدى.

«ۇلتتىق بانك ينفلياسيا كولەمى 4-6 پايىزدان اسپايدى دەيدى. ءبىراق حالىقتىڭ جاعدايىنا قاراساق، ەلدەگى ينفلياسيا كولەمى 20 پايىزعا جەتىپ جىعىلدى. 2018 جىلى ناقتى ينفلياسيا 8 پايىزدى قۇرادى. ال 2019 جىلى  كۇتىلىپ وتىرعان ينفلياسيا 4-6 پايىز ارينە بولجام جاقسى. ءبىراق قازىرگى قالىپتاسىپ وتىرعان جاعدايمەن سالىستىرساق، بۇلاي بولۋى قيىنداۋ»،-دەدى ەكونوميست-ساراپشى.

سونداي-اق ساراپشى ماماننىڭ پايىمداۋىنشا، ەگەر بازالىق سىياقىنى تومەندەتەتىن بولساق، وندىرىسكە ۇسىناتىن ارزان نەسيە كوبەيىپ اينالىمداعى اقشا ماسساسى ارتادى. ءبىراق سول اينالىمداعى اقشانى ءبىزدىڭ ءوندىرىس يگەرە الا ما؟

« ءقازىر ءبىز تۇتىنۋشىعا قانشاما اقشانى ۇسىنساق تا ول پروبلەمالىق نەسيەگە اينالىپ كەتىپ وتىر. سەبەبى وندىرىسكە بەرىلىپ وتىرعان ارزان نەسيە جوعارى دەڭگەيدە  ءونىم شىعارۋعا، ءوندىرىستىڭ قابىلەتىن ارتتىرۋعا ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ وتىرعان جوق. ءوندىرىسىتڭ قۋاتى ارتۋدىڭ ورنىنا، كەرسىنشە كەمىپ، اينالىمدا اقشا كوبەيىپ كەتىپ، قۇنسىزدانىپ جاتىر. سوندىقتان بۇل ارادا الدىمەن  ينفلياسيا كولەمى ناقتى بولجانۋى كەرەك. بىزدە ناقتىلىق جوق. بەيرەسمي دەرەكتەر «حالىقتىڭ جايىنا قاراپ ينفلياسيا ءتىپتى 20 پايىزدى مەجەلەدى» دەسە، رەسمي دەرەكتەر 4-6 پايىزدان اسپايدى دەپ بولجايدى. ال نارىقتاعى جاعدايدى باعدارلاساق ەلدە ءار توقسان سايىن قىمباتشىلىق ورىن الىپ جاتىر. وتاندىق ءونىم وندىرۋشىلەر ءونىم وندىرۋگە سالعان اقشالارىن ينفلياسيا جەپ قۇنسىزدانىپ كەتىپ جاتقانىن ايتىپ شىرىلدايدى»،-دەدى ەكونوميست-ساراپشى يلياس يسايەۆ.

سوندىقتان ماماننىڭ بايىپتاۋىنشا دا،  قازاقستانداعى اقشا-نەسيە ساياساتىنا سەرپىلىس كەرەك. ۇلتتىق بانك ماكروەكونوميكالىق جاعدايلارعا باعدار جاساۋدى تەرەڭ يگەرۋى ءتيىس.

«بولاشاقتا ۇلتتىق بانك  ماكروەكونوميكالىق تەپە-تەڭدىكتى زەرتتەي ءبىلۋ كەرەك. «قارجىنى قاي سالاعا بولسەك، قايتارىمى بولادى. ءوندىرىستىڭ قۋاتتىلىعى قانداي؟ بەرگەن قارجىنى ۇقساتا الا ما، ءتۇسىمى قانشالىقتى سەنىمدى» دەگەن ماسەلەگە ۇلتتىق بانك تە باس اۋىرتۋى ءتيىس. بۇل ارادا ۇلتتىق بانك پەن ۇكىمەت بىرلەسىپ جۇمىس ىستەگەندە عانا ماسەلە شەشىمىن تابادى»،-دەدى يلياس يسايەۆ.

قارلىعاش زارىققان قىزى