جازدىڭ ىستىق مەرزىمىندە جانۇيامەن تەڭىز جاعالاۋىنا بارىپ، اشىق سۋ قويمالارىندا شومىلۋ كوپ جاعدايدا بالانىڭ نازىك اعزاسىنا كۇيزەلىس الىپ كەلەتىنىن بىلەسىز بە؟ ءدال وسى ناۋقاندا بالالار نەسەپ جولدارىنىڭ ينفەكسياسىن جۇقتىرىپ الۋى مۇمكىن. جاز مەزگىلىندە بالا دەنساۋلىعىنا بەيجاي قاراماڭىز. ويىن بالاسى بايقاماستان ءتۇرلى جۇقپالاردى اكەلۋى عاجاپ ەمەس. اسىرەسە نەسەپ جولدارى ينفەكسياسى اۋرۋلارى بىلىنبەي باستالىپ ءتۇرلى ىندەتتەرگە سوقتىرۋى مۇمكىن.
نەسەپ شىعارۋ جۇيەسى ۇرپىلەردەن (ءزار شىعارۋ ارناسى)، قۋىق قالبىرشىعى مەن ەكى بۇيرەكتەن تۇرادى. نەسەپ جۇيەسىندەگى اتالعان بولىكتەردىڭ بارلىعى قابىنۋعا ۇشىراۋى مۇمكىن. ال كىشكەنە بالالاردا كوپ جاعدايدا قۋىق ينفەكسياسى پايدا بولىپ، سوڭى سيستيتكە ۇلاسىپ جاتادى. نەگە؟ بۇعان بالانىڭ نەسەپ شىعارۋ جۇيەسى قۇرىلىمىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى سەبەپ بولا الادى. نەگىزىنەن نەسەپ جولدارىنىڭ قابىنۋىنا ءۇش ءتۇرلى سەبەپ بار:
- پاتوگەندى ميكروبتار (ىشەك تاياقشالارى مەن ستافيلوكوكك).
- ءزار شىعارۋدىڭ قالىپتى ءتۇرىنىڭ بۇزىلۋى (تاس پايدا بولىپ، ەت وسكەن جاعدايدا، ءىش قۇرتى مەن تۋا ءبىتتى ءزار شىعارۋ جۇيەسىنىڭ بۇزىلۋى).
- بالا اعزاسىنداعى قورعانىس جۇيەسىنىڭ بۇزىلۋى (ۇنەمى ينفەكسيالىق جانە ۆيرۋستى اۋرۋلارمەن سىرقاتتانۋ، تۋا ءبىتتى سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىعۋ، شالا تۋىلۋ، شىجىڭ، جاعدايسىز مەكەندە تۇرۋ).
بۇل مەديسينالىق اتاۋعا نەسەپ شىعارۋ جۇيەسىندەگى سوزىلمالى ينفەكسيالىق اۋرۋلاردىڭ بارلىعى (پيەلونەفريت، سيستيت، ۋرەتريت جانە اسيمپتوماتيكالىق باكتەريالدى اۋرۋلار) جاتادى. نەسەپ ينفەكسياسىمەن كوبىنە جاڭا تۋىلعان پەرزەنتتەر مەن ءۇش جاسقا دەيىنگى بالالار اۋىرادى. بۇل جاستان كەيىنگىلەردىڭ اتالعان اۋرۋعا شالدىعۋى سيرەي باستايدى. ەڭ قىزىعى – نەسەپ جولدارى ينفەكسياسىنا شالدىعۋ مۇمكىندىگى ەكىنشى مارتە 20 جاستان اسقانداردا كەزىگەدى ەكەن. ءومىرىنىڭ العاشقى ايلارىندا ۇل مەن قىز بالالاردا بۇل ينفەكسياعا تاپ بولۋ مۇمكىندىگى بىردەي. ال، ۋاقىت وتە كەلە ۇلدارعا قاراعاندا بۇل ينفەكسيالار قىز بالالاردا كوپ كەزدەسەدى. ونىڭ سەبەبى قىز بالالاردىڭ ءزار شىعارۋ كانالدارى كەڭىرەك جانە قىسقا، سوندىقتان ينفەكسيا قۋىققا جىلدام كىرە الادى. سول سەبەپتى اتا-انا بالاعا گيگيەنالىق كۇتىم جاساۋدا مۇقيات بولعانى ءجون.
نەسەپ جولدارىنىڭ ينفەكسياسىن قالاي بايقاۋعا بولادى؟- تۇماۋعا شالدىقپاسا دا دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋى؛
- ءىشتىڭ قۋىق تۇسىنىڭ اۋىرۋى (كىشىرەك بالالاردا)، بەل مەن ءىشتىڭ استىڭعى جاعىنىڭ اۋىرۋى (ەرەسەك بالالاردا)؛
- كۇندىزگى ءزار شىعارۋدىڭ جيىلەۋى (ءىش كيىمنىڭ ءجيى دىمقىلدانۋى)؛
- كۇندىز دە، تۇندە دە ءزار شىعارۋدىڭ جيىلەۋى؛
- ءزار شىعارۋ ارالىعىنىڭ ءجيى نەمەسە سيرەك بولۋى، ءزار شىعارۋ بارىسىندا اۋرۋدى سەزىنۋ؛
- ءزاردىڭ ءتۇسىنىڭ سولعىن تارتۋى، قۇرامىنان قان نەمەسە ءىرىڭ بايقالۋى.
ءبىز كورسەتكەن جايلاردىڭ ءبىرى ءسىزدىڭ بالاڭىزدا بايقالسا، بىردەن بالانى پەدياترعا قاراتقان ءجون. دارىگەر قاجەت دەپ تاپقان جاعدايدا قان مەن نەسەپ ساراپتاماسىنا جىبەرىپ، بۇيرەكتى ۋدت وتكىزۋدى نۇسقايدى. ءزار ساراپتاماسىندا باكتەريالار مەن لەكوسيدتەردىڭ مولشەرى جوعارى بولادى. تەكسەرۋ بارىسىندا دارىگەر بالانىڭ نەسەپ شىعارۋ جۇيەسىندەگى تۋا بىتكەن اقاۋلاردىڭ بار-جوعىن دا ايقىنداي الادى. اتا- انالار نەدەن ساقتانۋى ءتيىس؟
- بالانى كولگە ءتۇسىرىپ نەمەسە اشىق الاپتا (باسسەين) شومىلدىرۋدان اۋلاق بولىڭىز.
- اۋرۋدى ءوز ەركىڭىزبەن انىقتاپ، ەرىكتى ەم-شارا جۇرگىزبەڭىز.
- ۇقساس اۋرۋعا شالدىققان تۋىستاردىڭ بالالارىنا قاراپ، سولار قابىلداعان دارىلەردى تۇتىنباڭىز.
- ءدارىحاناداعى ساتۋشىدان بارىپ نەسەپ جۇيەسىنە ارنالعان ەڭ جاقسى ءدارىنى بەرۋىن ءوتىنۋدىڭ قاجەتى جوق.
- قۋىعىنا سالقىن ءتيىپ قالعان ەكەن دەپ قىزدىراتىن دۇنيەلەردى باسۋدىڭ، جاعۋدىڭ دا قاجەتى شامالى.
- ىستىق ۆاننا قابىلداتىپ، مونشاعا دا ءتۇسىرۋدىڭ كەرەگى جوق.
- شوپدارىلەر قولدانۋ دا بالانى اللەرگياعا شالدىقتىرىپ، ونىڭ ابىگەرىڭ قاشىرۋى مۇمكىن.
بۇل اۋرۋدى انىقتاۋدىڭ ماڭىزدىلىعى قانداي؟ نەسەپ جولدارىنىڭ ينفەكسياسى سالدارىنان پايدا بولعان اۋرۋدىڭ ەڭ ءقاۋىپتىسى – پيەلونەفريت. دەر كەزىندە ءمان بەرىپ ەمدەمەسە، بۇيرەكتىڭ جەتىلۋىنە كەرى اسەر ەتىپ، بالانىڭ ەسەيگەن شاعىندا دا ءوزىنىڭ ىقپالىن بايقاتۋى ىقتيمال. ۇيىڭىزدە ءوسىپ، قالىپتاسىپ كەلە جاتقان بالانىڭ بولاشاعىنا الاڭدايتىنىڭىز ءسوزسىز. ونىڭ سالاۋاتتى تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا قازىردەن باستاپ ءمان بەرىڭىز. ۇرپاقتارىمىزدىڭ دەنى ساۋ بولسىن! كەرەك كەڭەس:
- بالانىڭ كوڭىل-كۇيى، ۇيقىسى تىنىش بولۋى مەن تاماققا تابەتىنىڭ قانداي ەكەنىن باقىلاپ ءجۇرىڭىز. دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋى مەن تومەندەۋى، اياق استىنان جىلاۋىق بولىپ كەتۋى دە ءمان بەرەتىن جاعدايلارعا جاتادى.
- ەگەر قوبالجۋعا تۇرارلىق جاعدايلاردى بايقاساڭىز مىندەتتى تۇردە پەدياتر مامانعا بالاڭىزدى كورسەتىڭىز.
- دارىگەردىڭ ۇسىنىسى مەن كەڭەسىنە قۇلاق ءتۇرىپ، ەمدەۋ شارالارىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراڭىز.
- بالالارعا رۇقسات بەرمەڭىز:
- سۋبۇرقاقتا شومىلۋعا؛ - كۇننىڭ ىستىعىندا جالاڭباس جۇرۋگە؛ - كوشەدەن تاماقتانۋعا؛ - بوتەن ادامنىڭ باس كيىمى مەن ءىش كيىمىن كيۋىنە؛ - بوگدە ادامنىڭ گيگيەنالىق جۋىنۋ زاتتارىن قولدانۋعا.
ساۋلە سەرعازى قىزى
پىكىر قالدىرۋ