Álem boıynsha 5 jastan 15 jastaǵy balalardyń sýısıd jasaýy boıynsha Qazaqstan 9-shy orynda tur. Al 15 jastan 29 jas aralyǵyndaǵy jastardyń ózine-ózi qol jumsaýy boıynsha, Qazaqstan tórtinshi orynda, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi. Bul týraly «Bilim Foundation» qoǵamdyq qorynyń jetekshisi Erlan Aıtmuhambetov aıtty.

Jyl saıyn álemde 800 myń adam ózine qol salýdan kóz jumady. Dúnıejúzilik Densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetinshe,  ár 40 sekýnd saıyn bir adam óz ómirin qıady. Al Birikken Ulttar Uıymy Balalar Qorynyń deregine súıensek, Qazaqstanda saǵatyna bir adam sýısıdten opat bolady.  Sonymen qatar mınýt saıyn qanshama adam ózine qasaqana zıan keltiredi.

Óz-ózine qol salý – álemdik qubylys. 2015 jyly dúnıejúzindegi sýısıdtiń 78 paıyzy tómen jáne orta deńgeıdegi tabysy bar elderde jasalǵan. Ólimge sebep bolatyn faktorlar tiziminde sýısıd 17-orynda tur.

Dúnıejúzilik Densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetinshe, Qazaqstan sýısıd kóp jasalatyn elge jatady. Statısıkaǵa súıensek, Qazaqstannyń aýyldyq jerlerindegi balalar men jasóspirimder arasynda óz-ózine qol salý faktisi qaladaǵydan góri molyraq.

Psıhologtardyń aıtýynsha, balalar tórt jasynan sýısıd jaıynda oılaı bastaıdy. Bul balalardyń oıyna ózi jaqsy kóretin úlkenderge qatty ókpelegen sátterinde keledi. Al ol jasta balalar ólimniń ne ekenin bile bermeıdi. Al tórt-bes jastan asqan balalar ólimniń máńgilik ekenin uǵyna bastaıdy. Al jasóspirimder arasyndaǵy sýısıd dostarymen nemese jaqyndarymen aradaǵy kelispeýshilik saldarynan, ǵashyqtyq jáne jaýapsyz mahabbat saldarynan bolýy múmkin.

Birikken Ulttar Uıymy Balalar Qorynyń zertteýinde balalar arasyndaǵy sýısıdke olardyń turatyn jeri de áser etetini aıtylady. Ásirese, aýyl jastary sýısıd jasaýǵa beıim delinedi.

Al psıholog Natalá Nýraldınniń aıtýynsha, balanyń aýyldyq jerde nemese qalada turýynyń aýyz toltyryp aıtar aıyrmashylyǵy joq. Tıisinshe úlkender men balalar arasyndaǵy qarym-qatynas úlken ról atqarady. Eger bala ózinde bar qıyndyqtarmen, máselelermen, ýaıymdarymen ata-anasymen bólise alsa, sýısıd qaýpi tómendeıdi.

Aýylda da , qalada da bala men ata-ana arasyndaǵy jyly qarym-qatynastaǵy otbasylar kóp. Al ondaı otbasyda bolashaǵynan úlken úmit kúttiretin tulǵa tárbıelenip shyǵary haq. Sonymen qatar, turǵylyqty jerine qaramastan balaǵa degen sýyq qarym-qatynas ta barlyq jerde kezdesedi.  

«Bilim Foundation» qoǵamdyq qorynyń jetekshisi Erlan Aıtmuhambetov Qazaqstanda tórt óńirinde: SHQO, BQO, Aqmola oblysy, Qaraǵandy oblysy jáne Qostanaı oblysynda sýısıd deńgeıi joǵary ekenin atap ótti.

– Sýısıdtiń deńgeıi ótken jyldarmen salystyrǵanda azaıyp kele jatyr. Al bul kórsetkishtiń tómendeýi qandaı faktorlardyń arqasynda bolyp jatqanyn aıtý qazir qıyn. Sebebi jańadan engizilgen sýısıdke qarsy baǵdarlama endi jumys isteı bastady. Onyń eleýli túrde yqpaly bar ma, naqty aıtý qıyn, - dedi Erlan Aıtmuhambetov.

2015 jyly «Balalar men jasóspirimderdi sýısıdten qorǵaý» jobasy daıyndalyp, sol jyly Qyzylorda oblysynda engizilgen. Odan keıin Mańǵystaý oblysynda atalmysh joba iske asqan. Joba aıasynda 2017 jyldan bastap Aqtóbe, Atyraý, Aqmola oblystarynda mamandar oqytylyp jatyr.