Zańǵa sáıkes nesıe alýshy qaıtys bolǵan jaǵdaıda, nesıeni qaıtarý mindettemesi toqtamaıdy. Ol qaıtys bolýshydan muragerdiń ıelegine ótken múlik quny deńgeıinde muragerge beriledi. Eger muragerlikke eshteme qalmasa, onda, qaryz da mura retinde qaldyrylmaıdy. (QR AK 6 bólimi- Muragerlik quqyq degendi oqysańyz bolady).

Iaǵnı, qaıtys bolǵan adamnyń múlki muragerlikke qalsa, onymen birge nesıelik qaryzy da sol muragerge beriledi. Muragerlikten bas tartýǵa bolady. Biraq, munda da tolyqtaı bas tartý qajet. Múlikti alyp, nesıeden bas tartamyn deý múmkin emes. Nesıemen qatar, alıment jáne basqa da qaryzdar da muragerdiń tóleýine jatady.

Eger muragerlikke nesıe qalsa, ne isteý kerek?

Birinshi, nesıe bergen bankten qaryz kólemin anyqtap, tóleýge múmkindigińiz bar-joǵyn baǵamdap alyńyz. Eger tóleýge múmkindigińiz bolmasa, muragerlikten bas tartýyńyzǵa bolady. Ondaı jaǵdaıda muragerlik quqyǵy men qaıtys bolǵan adamnyń artynda qalǵan múlik nesıemen birge basqa muragerge beriledi. Muragerlikke nesıe qalǵanda bile júrińiz! Muragerlikke qalǵan nesıege ary qaraı paıyzdar qosylmaýy kerek. Óıtkeni nesıe kelisim-sharty jasalǵan adam qaıtys boldy. Iaǵnı, nesıe alýshy qaıtys bolsa, barlyq nesıelik mindetteleler toqtatylady. Qalǵan nesıeni qaıtarý bank pen muragerdiń jeke kelisimimen retteledi. Murager nesıe berýshimen muragerlikke qalǵan múlikti satý arqyly birden esep aıyrysa alady.

Muragerdiń qarjylyq múmkindigi qaıtys bolyp ketken nesıe alýshydan bólek bolýy múmkin. Bul jaǵdaıda muragerdiń qarjylyq múmkindigi esepke alyna otyryp, nesıeni qaıtarýdyń merizimi men kestesi bekitiledi. Eger muragerlik birneshe adamǵa bólinse, onda alǵan múlkiniń quny kóleminde nesıeniń de murageri bolady.

Murager kámeletke tolmaǵan bala bolsa da múlikpen birge nesıege murager bolady. Biraq olardyń atynan muragerlikti qamqorshylary, jaqyn týystary qabyldaıdy. Al, nesıe alýshy qaıtys bolyp, nesıe saqtandyrylǵan bolsa, onda saqtandyrýshy kompanıa kelisim-shartta kórsetilgen merizimde jáne kólemde qaıtarýǵa mindetti. 

PS: Nesıeńiz tólenbeı jatsa, sýısıd jasaýǵa asyqpańyz. Statısıkaǵa súıensek búginde árbir 3-inshi qazaqstandyqta nesıe bar. Al SHQO-da ár ekinshi adamda nesıe bar!

Dáýlet Muqaev, sarapshy