Osy aptada bolǵan BUU Bas Assambleıasynyń jınalysynda ǵalamdyq jylyný taqyrybyna basa mán berildi. Buǵan deıin DDSU klımattyń ózgerýi mıllıondaǵan adamdy óltiretinin málimdegen bolatyn. Al, Qytaı kómir jobalarynyń toqtatylatynyn jarıalaǵan. Kóp ótpeı, Ulybrıtanıa premer-mınıstri Borıs Djonson BUU Bas Assambleıasynda sóılegen sózinde "adamzat erjetip, Jersharyǵa keltirip otyrǵan zıany úshin jaýapkershilik alatyn ýaqyt keldi" dep málimdedi.
BUU Bas Assambleıasynyń jınalysynda Ulybrıtanıa premer-mınıstri Borıs Djonson álem elderi klımat ózgerisine qarsy sharalardy tezden qabyldaýy tıis ekenin aıtty. Djonson bir aıdan keıin álem elderi basshylarynyń Ulybrıtanıada jınalatynyn da málimdedi. Tómende onyń ǵalamdyq jylyný taqyry týraly BUU-da sóılegen sózi berildi:
"Prezıdent myrza, mártebeli hanymdar men myrzalar.
Sońǵy 178 mıllıon jyl ishinde ıaǵnı sútqorektiler alǵash paıda bolǵan kezden bastalǵan qazba qaldyqtardy zertteý sútqorektilerdiń keıbir túrleri shamamen bir mıllıon jyl ómir súretinin, odan keıin basqa nársege aınalatynyn nemese joıylyp ketetinin kórsetedi.
Bizge berilgen mıllıondaǵan jyldan adamzat bolǵanymyzǵa shamamen 200 myń jyl boldy.
Basqasha aıtqanda, biz áli de (salystyrmaly túrde) jas balamyz.
Eger mıllıon jyldy 80 jastyq bir adamnyń ómiri desek, onda biz (adamzat) qazir ýyzdaı 16 jastamyz.
Biz taǵdyrly kezeńge keldik, biz kólikti qalaı basqarýǵa bolatynyn bilemiz jáne sýsyndar shkafyn qalaı ashýǵa bolatynyn bilemiz.
Oksford fılosofy Tobı Ordtyń sózimen aıtqanda "biz ózimizdi kúrdeli problemalarǵa dýshar etetin jastamyz".
Bizdiń bul máseleni basqa bireý sheshedi dep oılaımyz, óıtkeni máselelerdi árqashan basqa bireýler jasaǵan.
Adamzattyń jastyq shaǵy aıaqtalýda.
Biz eki aıǵa jeter-jetpes ýaqyt ishinde tek planetamyzǵa ǵana emes, ózimizge de zıan keletinin bilýge jáne erjetýge qabiletti ekenimizdi kórsetýimiz kerek.
Adamzattyń erjetetin ýaqyty keldi.
Biz ǵalymdardyń eskertýlerin tyńdaýymyz kerek. Eger siz ǵalymdardyń mysalynyń durystyǵyn dáleldegińiz kelse, Kovıdke qarańyz. Biz kim ekenimizdi jáne ne istep jatqanymyzdy túsinetin ýaqyt keldi.
Dúnıe - jumyrtqanyń qabyǵy sıaqty atmosferasy bar kógildir sfera. Ol buzylmaıtyn oıynshyq emes. Biz oǵan kóńildi lázzat alatyn plasıkalyq romper bólmesi dep qaramaýymyz kerek.
Biz mıllıon jyl boıy kún saıyn, apta saıyn ádemi ǵalamsharymyzǵa zıan keltirdik, ómir súrýge jaramsyz qylyp jatyrmyz, tek (adamzat) úshin ǵana emes, basqa da kóptegen tirshilik ıeleri úshin.
Biz temperatýranyń kóterilýin shekteýimiz kerek - onyń qorqynyshty áseri osy jazda kórindi - 1,5 gradýsqa deıin (kóterildi).
Biz kámelettik jasqa tolǵanda birigýimiz kerek.
Biz birdeńe isteı alatyndaı erjetkenimizdi, danalyǵymyz bar ekenin kórsetýimiz kerek.
Biz ony isteı alamyz.
Tipti osyndaı ýyzdaı jas kezimizde biz jel men sýdyń, kúnniń taza energıasyn paıdalandyq.
Biz energıany atomnyń ózinen jáne sýtekten shyǵardyq, jáne biz bul energıany syıymdylyǵy joǵary batareıalarda, tipti balqytylǵan tuzda saqtaýdyń joldaryn taptyq.
Bizde jasyl ónerkásiptik revolúsıanyń quraldary bar, biraq bizde ýaqyt óte az.
Eki kún buryn Nú -Iorkte biz sesıa ótkizdik, onda biz klımattyń ózgerýi eń joǵary qaýip ákelgen elderdiń kóshbasshylaryn tyńdadyq: ol elder Marshall araldary, Maldıv araldary, Bangladesh jáne basqalar.
Olar daýyldar, sý tasqyny týraly aıtty, álem kórip otyrǵan aýa raıynyń tótenshe jaǵdaıynan týyndaǵan órtter týraly aıtty.
Bizdiń áreketsizdigimizdiń saldarynan temperatýranyń odan ári kóterilýi- tragedıa.
Eger biz burynǵy jolmen júre beretin bolsaq, onda osy ǵasyrdyń aıaǵynda temperatýra 2,7 gradýsqa nemese odan da joǵary kóteriledi.
Muzdyqtarǵa ne bolatynyn aıtpaǵannyń ózinde, biz shóleıttenýge, qurǵaqshylyqqa, egin alqaptarynyń qurýyna kýá bolamyz jáne adamzattyń kóshýi, qozǵalysy buryn -sońdy bolmaǵan aýqymda bolady. Olar kútpegen tabıǵı qubylystyń nemese apattyń saldarynan emes, bizdiń kesirimizden bolady. Qazir istep jatqanymyzdyń saldary bolady.
Bizdiń nemerelerimiz bizdiń kináli ekenimizdi biledi jáne bizge eskertý jasalǵanyn biledi. Olar urpaq úshin sóıleýge jáne áreket etýge tıisti bizdiń urpaq ekenin biledi, bárine bizdiń sebep bolǵanymyzdy biledi. Olar bizdiń qandaı adamdar ekenimizdi suraıdy, biz sondaı ózimshil jáne tar oıly ekenimizdi biledi.
Nebári 40 kúnniń ishinde bizge mindettemelerdi oryndaý úshin álem Glazgoǵa kelýi kerek.
Biz temperatýranyń kóterilýin toqtatý týraly aıtyp otyrǵan joqpyz. Ókinishke oraı, bul kesh, biraq temperatýranyń kóterilýin 1,5 gradýsqa deıin tejeý (kerekpiz).
Bul degenimiz, biz osy ǵasyrdyń ortasyna qaraı kómirtegisiz zamanǵa qol jetkizýge kepildik berýimiz kerek.
Eger biz muny jasaı alsaq, bul tańǵajaıyp sát bolady, óıtkeni bul adamzat ǵasyrlar boıy alǵash ret atmosferadaǵy kómirtegini kóbeıitpeıtinin, planetany jylytatyn kórinbeıtin kórpeni qalyńdatpaıtynyn bildiredi. Qazir munda(BUU-da) álemdik JİÓ -niń 70 paıyzyn quraıtyn elderdiń bar ekendigi keremet (boldy).
Biraq eger biz temperatýranyń kóterilýin boldyrmaıtyn bolsaq, biz odan ári tezirek júrýimiz kerek. Barlyq elder 2030 jylǵa qaraı aıtarlyqtaı kúsh salýy qajet jáne men muny tórt baǵyt boıynsha mindettemeler qabyldaı otyryp jasaı alatynymyzǵa senimdimin: Olar kómir, avtomobılder, aqsha men ormandar" dedi Borıs Djonson BUU-da.
Kómir taqyrybynda Djonson jasyl tehnologıa Ulybrıtanıada zıandy shyǵaryndylardyń azaıýyna kómektesetinin , 2024 jylǵa qaraı kómirden elektr qýatyn shyǵarý toqtaıtynyn jáne tolqytaı jel qondyrǵylary arqyly elektr shyǵaratynyn aıtty.
Djonson Ulybrıtanıanyń 2030 jylǵa qaraı kómirsýtekti qozǵaltqyshtaryn satýdy toqtatýdy kózdeıtinin, elektromobılder naryǵynyń qarqyndy ósýine qosqan úlesin atap ótti. 2040 jylǵa qaraı tek zıandy shyǵarylymy joq avtokólikterdiń bolýyn qamtamasyz etý úshin halyqaralyq yntymaqtastyqqa shaqyrdy.
Ulybrıtanıa premer-mınıstri eldiń mıllıondaǵan aǵash otyrǵyzý arqyly sý tasqynynan qorǵanýdy kúsheıtetinin aıtyp, álem elderin 10 mıllıard aǵash otyrǵyzýǵa ýáde bergen Pákistannan úlgi alýǵa shaqyrdy.
Klımattyq qarjylandyrýǵa qatysty Djonson Ulybrıtanıanyń klımattyń ózgerýimen kúresý úshin basqa elderge 11,6 mıllıard fýnt sterlıń bólýge mindetteme alǵanyn eske salyp, Danıa men Amerıka Qurama Shtattarynyń qarjylyq ýádelerin joǵary baǵalady. Onyń aıtýynsha, úkimetterdiń ulttyq mindettemeleri jetkiliksiz, sonymen qatar jeke sektor halyqaralyq qarjy ınstıtýttary arqyly qajetti ınvestısıalardy tartý úshin qoldanylýy kerek.
Djonson málimdegendeı, klımattyń ózgerýimen kúresý sıaqty ınvestısıalar mıllıondaǵan joǵary jalaqy alatyn, joǵary biliktilikke ıe mamandardy ómirge ákeledi. Onyń aıtýynsha, startaptar klımattyq daǵdarysqa qarsy sheshimder shyǵarýda.
Ol qazirgi kezde paıdaly tehnologıalyq jetistikter de daıyn ekenin aıtyp, jasyl ónerkásiptik revolúsıa jasaı alatyn barlyq nárse bar ekenin málimdedi.
Pikir qaldyrý