«Kópti bilgennen emes, kópti kórgennen sura» degen ulaǵatty sózder beker aıtylmasa kerek! Búginde 80 jyldyq tarıhy bar ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıtetiniń kórgenin az dep aıtýǵa bolmas. Sebebi bul joǵarǵy oqý ornynyń iri ǵylymı jáne mádenı ortalyq retinde qalyptasý prosesi óte uzaq, ári qıyn kezeńderden ótti. Máselen, 1941-1945 jyldar aralyǵyndaǵy Uly Otan soǵysyn bastan keshirgen Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti oqytýshylary men stýdentteriniń Týǵan jerimiz ben halqymyzdy, qorǵaý jolynda qosqan úlesteri az emes. Mysaly, Hımıa fakúltetiniń atqarǵan erekshe jumystarynyń birin atap keter bolsaq, fronttaǵylardy barynsha dárilik preparattarmen qamtamasyz etip otyrǵan. Sondaı-aq soǵystan keıingi jyldardaǵy aýyrtpashylyqtarǵa qaramastan, jas urpaqtardyń bilim alýyn maqsat etken ýnıversıtet óz jumysyn jalǵastyryp 2 daıyndyq bólimshelerin ashty. Onyń biri toǵyzynshy synyp bitirgender úshin bolsa, ekinshisi jetinshi synyp btirgenderge arnalǵan edi. Sol kezderdiń ózinde jastardyń taǵdyry úshin alańdaǵan Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti, bolashaq ósip kele jatqan urpaqtardyń qolynda ekendigine senim artyp, olarǵa barynsha qoldaý kórsetip, demeý boldy.
Búgingi tańda da ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti óziniń kópjyldyq dástúrinen aýytqymaı, jas urpaqtarǵa kómek kórsetip, bolashaǵyna baǵdar berýin jalǵastyrýda. Muny tek joǵarǵy oqý ornynyń qabyrǵalarynda atqarylyp jatqan jumystar ǵana emes, sonymen qatar ýnıversıtetten tys qoǵamdyq is-sharalar aıqyndaı túsedi. Máselen, 24.11.2013 j. ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti Shyǵystaný fakúlteti Qytaıtaný kafedrasynyń oqytýshysy tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent Ahmetbek Gúljan jáne 2-kýrs magıstranttary, sonymen qatar Fılosofıa jáne saıasattaný fakúlteti, jalpy jáne etnıkalyq psıhologıa, jalpy jáne etnıkalyq pedagogıka kafedralarynyń oqytýshylary: psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent Jubanazarova N.S., pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent Anarbek N.A. «Shyǵys álemine saıahat» atty baǵdarlamamen Almaty oblysy, Qarasaı aýdany, Baǵanashyl aýyly №1 Balalar Úıine bardy.
Baǵdarlamanyń negizgi maqsaty jas búldirshinderdi Qazaqstanmen kórshiles Qytaı Halyq Respýblıkasymen jan-jaqty tanystyrý. Sebebi búgingi tańda QHR men Qazaqstan arasyndaǵy saıası, mádenı, ekonomıkalyq qarym-qatynas damý ústinde. Sondyqtan eki eldiń tilin úırený qajettiliginiń artýyna baılanysty, jas urpaqtardy qytaı halqynyń tynys-tirshiligimen tanystyra otyryp, eki el arasyndaǵy baılanystyń maǵynasy men mánin barynsha túsindirý maqsaty basshylyqqa alyndy. «Shyǵys álemine saıahat» atty tárbıe saǵaty sheńberinde arnaıy daıyndalǵan baǵdarlamadan tys, balalar úıindegi jas búldirshinderdiń boılaryndaǵy ónerlerimen tanysý múmkindigi boldy. Mysaly, Jeltoqsan aıyndaǵy «Prezıdent kúni», «Táýelsizdik kúni», «Jańa Jyl» syndy eń basty merekelerge arnalǵan qazaq tilindegi patrıottyq, merekelik óleń joldaryn mánerine salyp, ıntonasıasyn keltirip orys balalar aıtqanda, sol sátte estip otyrǵan árbir adamnyń boıyn qýanysh, maqtanysh sezimderimen qatar, aıanysh, muń bılegendigin kózderinen baıqaýǵa boldy. Sebebi osyndaı talantty, patrıot urpaqtar ósip kele jatqanda Qazaqstannyń bolashaǵy jarqyn, aıtar sózi áli alda ekenin túsinesiń, alaıda kishkentaı ǵana kóziniń qarashyǵyn ata-anasy qalaı ǵana ózge jannyń bosaǵasyna tastap, taǵdyryn eleýsiz qaldyrdy degen oı boıdy bılep, maza bermeıdi. Al án aıtýǵa kelgende ishken asyn jerge qoıatyn Jiger degen búldirshinniń Anaǵa arnalǵan óleńi, tipti tula boıdy órtep, ishtegi sezimdi kózge ystyq jas qylyp ákelgeni de ras.
Urpaqtarymyzdyń bilimi jan-jaqty, belsendilikteri óte joǵary ekendigin dáleldeı túsken taǵy birqatar konkýrstar, ol «Jumbaq jasyrý», «Suraq-jaýap», «Áýendi tap» oıyndary. Tárbıe saǵatyn júrgizý barysynda meniń jeltoqsan aıyndaǵy basty merekelerge qatysty qoıǵan suraqtaryma erekshe belsendilikpen jaýap berip, soǵan qatysty Muqaǵalı Maqataev syndy aqyndarymyzdyń óleń joldaryn oqyp, bir-birine jumbaqtar jasyryp sheshimderin taýyp oqytýshylar men magıstranttar alyp barǵan syılyqtarǵa ıe boldy. Oıyndardy oınatý barysynda balalardyń kózinde janyp turǵan otty kórgende máz-meıram bolyp qalasyń. Sebebi jas búldirshinderdiń ómirine az da bolsa, bir úlesińdi qosyp jatqanyńdy sezinesiń.
Taǵdyr degen qyzyq ta, qatal ǵoı!... Keıbir adamdar balaǵa zar bolyp, bir mezetke bolsa da úmitin úzbeı, Alladan bar nıetterimen sábı tileıdi. Endi bireýler turmys-tirshiligi men taǵdyr taýqymetin syltaý etip, Allanyń syılaǵan sábıin kóringenniń bosaǵasyna tastaıdy. Ata-analar dúnıe esigin «shyr» etip ashqan nárestesin kózi qıyp, júregi shydap qalaı ǵana panasyz qaldyrady eken?! Osyndaı qatygezdiktiń saldarynan beıkúná sábı, dúnıe esigin ashpaı jatyp, taǵdyr taýqymetin arqalaıdy. Ómir synymen arpalysatyndaı bul balalardyń qandaı jazyǵy bar edi? Shyndyǵyna kelsek keıingi kezderi balalarynan bas tartyp, tastap ketip jatqan ata-analar sany kóbeıýde. Osyndaı jaǵdaılardy kórgende, qazaq halqynyń boıyna sińgen meıirimdilik, baýyrmaldylyq qasıetteriniń joǵalyp, tasjúrek jandarǵa aınalyp bara jatqanyn baıqaımyz. Osy turǵyda joldan taıǵan ata-analarǵa aıtarym: «Sábılerińiz dúnıege jetim bolý úshin kelmeıdi ǵoı! Kerisinshe, sizderdiń meıirimdilikterińiz ben súıispenshilikterińizge bólenip, ómirlerińizdi janǵan shyraqtaı jaryqtandyryp, sáýlelendirý úshin dúnıe esigin ashady! Olar sizderden mahabbat pen jylýlyqtan basqa eshnárseni talap etpeıdi, alaıda ana alaqanynyń jylýlyǵyn ańsap, móldiregen kózderin terezeden almaı, únemi jaqynyn kútýden sharshamaıtyn sábıler sany kún sanap ósip keledi! Sondyqtan da qatygezdikke jol bermeı, izderińizdi basar urpaqtaryńyzdy kózderińizdiń qarashyǵyndaı saqtaǵaısyzdar!
Maqalany daıyndaǵandar: ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ,
Shyǵystaný fakúlteti, Qytaıtaný kafedrasynyń
2-kýrs magıstranty Medetbekova K.B.
tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent Ahmetbek G.
Fılosofıa jáne saıasattaný fakúlteti,
jalpy jáne etnıkalyq psıhologıa kafedrasynyń dosenti
psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty Jubanazarova N.S.
Qamshy.kz
