بۇگىن كەشكە تامان پرەزيدەنت جارلىعىمەن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسلان ءسارىنجىپوۆ قىزمەتىنەن بوساپ، ورنىنا ەرلان ساعادييەۆ تاعايىندالدى. ماماندىعى ەكونوميست ەرلان ساعادييەۆ ەلگە تانىمال اكادەميك كەنجەعالي ساعادييەۆتىڭ ۇلى. ءار جىلدارى ءتۇرلى كوممەرسيالىق قۇرىلىمداردا قىزمەت ەتكەن. الماتىداعى حالىقارالىق بيزنەس اكادەمياسىن قۇرۋشىلاردىڭ ءبىرى. كوپ جىلدار بويى قارجى، بيزنەس جوبالار سالاسىندا قىزمەت ەتكەن كىشى ساعادييەۆتىڭ ۇكىمەت قۇرامىندا اتقارعان قىزمەتتەرى پرەمەر-مينيستر كەڭەسشىسى (2012-2013)، يندۋستريا جانە جاڭا تەحنولوگيالار ۆيسە-مينيسترى (2014-2015) لاۋازىمدارى عانا. ءبىلىم سالاسىنا تەك وسى سالانىڭ وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىققان، تاجىريبەلى پەداگوگتار تاعايىندالماي كەلە جاتقانىنا ءقازىر تاڭ قالمايتىن بولعانبىز. اسلان ءسارىنجىپوۆ تە ۇستازدار قاۋىمىمەن بىتە قايناسقان كاسىبي ءمۇعالىم دەي المايمىز. الايدا، وسىعان دەيىن ءتۇرلى دەڭگەيدەگى تالاي داۋ-دامايدان امان شىققان ءسارىنجىپوۆتىڭ ءبىر كۇندە «باسقا جۇمىسقا اۋىسۋىنا بايلانىستى» قىزمەتىنەن بوساپ قالعاندىعى ءبىراز ويعا جەتەلەيدى. ولاي دەيتىنىمىز ول «باسقا جۇمىس» دەگەن سەبەپ جارلىقتىڭ رەسميلىگىن ساقتاۋ ءۇشىن قوسىلعانى بولماسا، شەنەۋنىكتىڭ ناقتى قانداي لاۋازىمعا تاعايىندالعانى ايتىلمادى.
سونىمەن، اسلان ءسارىنجىپوۆتىڭ قىزمەتىنەن بوساۋىنا نە سەبەپ بولۋى مۇمكىن؟ اسەكەڭ بۇل لاۋازىمعا 2013 جىلدىڭ 2 قىركۇيەگىندە تاعايىندالدى. بۇرىنىراقتا جاڭادان كەلگەن ءار مينيستر ءوز رەفورماسىن ەنگىزىپ جاتاتىن سالا بۇل كىسىنىڭ تۇسىندا ايتارلىقتاي وزگەرىستەرگە ۇشىراي قويعان جوق. بۇل جەردە ۇبت مەن تالاپكەرلەردى كەشەندى تەستىلەۋ، جوو مەن مەكتەپ باعدارلامالارىنداعى ازىن-اۋلاق وزگەرىستەر ەسەپكە الىنىپ وتىرعان جوق. سوڭعى جىلدارى ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ دە اناۋ ايتقانداي داۋ-دامايسىز ءوتىپ ءجۇر. ال، كۇنى كەشەگى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى مەن قازاق-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ بىرىگۋىن ءمينيستردىڭ پارمەنىمەن بولعان ءىس دەۋ ءتىپتى قيسىنعا كەلمەيدى. ياعني، ءسارىنجىپوۆ الدىڭعى ارىپتەستەرى سياقتى ۇستازدار قاۋىمى مەن ءبىلىم قۋعان جاستاردى بالەندەي اۋرە-سارساڭعا سالا قويعان جوق. وندا ءمينيستردى قىزمەتىنەن بوساتۋعا نە تۇرتكى بولۋى مۇمكىن؟
ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترىلىگىنىڭ بۇرىنعى باسشىسىنا قاتىستى داۋدىڭ ۇلكەنى – پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، «اقجول» پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى ازات پەرۋاشيەۆ ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى كيكىلجىڭ. مينيسترلىكتىڭ جۇمىسىن سىنعا العان دەپۋتات بىلتىر «زاڭدى وزگەرتكەننەن ءمينيستردى اۋىستىرۋ وڭاي بولار ەدى»، - دەپ ءسارىنجىپوۆتىڭ جۇمىسىن ىسكە العىسىز ەتىپ تاستادى. مينيستر دە قاراپ قالماي، دەپۋتاتتى الدەبىر توپتاردىڭ، اتاپ ايتقادا شاعىن وقۋ ورىندارىنىڭ مۇددەسىن قورعايدى دەپ ايىپتادى. بۇعان شامدانعان پەرۋاشيەۆ پوليسياعا ارىز جازىپ، مينيستر تەرگەۋشىلەرگە وسى ايىپتاۋىنا قاتىستى تۇسىنىك بەرگەن دە بولاتىن. الايدا، دەپۋتات پەن مينيستر اراسىنداعى ول داۋ كوپ ناسىرعا شاپپادى، بەيبىت تۇردە اياقتالعان ەدى.
ودان كەيىنگى ايتا كەتەرلىك ءبىر ءجايت، وقۋ ورىندارىنداعى، ونىڭ ىشىندە ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندەگى ءتارتىپ پەن تاربيە ماسەلەسى دە ءمينيستردىڭ كاسىبي بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرۋى مۇمكىن. بىلتىر قاراعاندىداعى قازاق-تۇرىك ليسەيلەرىنىڭ بىرىندە وقۋشىلار اراسىنداعى الىمجەتتىك ماسەلەسى ءبىراز ءسوز بولدى. سونداي-اق، ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ توبەلەسى، وقۋشىنى ساباعان مۇعالىمدەر تۋرالى دا الەۋمەتتىك جەلىدە از شۋ بولعان جوق.
اقىلى بولىمدە وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ قاراجاتىن جىمقىرعان قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى ۇستىنەن قوزعالعان قىلمىستىق ءىس تە مينيسترگە ابىروي اپەرەر جاعداي ەمەس.
الايدا، وسى ايتىلعانداردىڭ ىشىندەگى ەڭ سوراقىسى ورتا مەكتەپتەردىڭ جوعارى سىنىپتارىنداعى وقۋشى قىزدار اراسىنداعى جۇكتىلىك ماسەلەسى بولار. اقپارات قۇرالدارىندا ءبىر عانا استانا مەكتەپتەرىنىڭ وزىندە 70-كە جۋىق قىز جۇكتى بولاتىنى تۋرالى پروكۋراتۋرا حابارلاما تاراتتى. ال، 6 اقپان كۇنى ءبىرقاتار اقپارات قۇرالدارى اقتوبە وبلىسىندا وتكەن جىلى مەكتەپ جاسىنداعى 60 قىزدىڭ اۋىر اياق بولعانىن جارىسا جازدى. جالپى، العاندا ورتا ەسەپپەن ەلىمىزدە جىل سايىن 20 مىڭعا جۋىق وقۋشى قىزدىڭ جۇكتى بولىپ جاتاتىنى ايتىلۋدا. بيىل جىل باسىندا قازاقستاننىڭ تۇپكىر-تۇپكىرىندە جاس قىزدار اراسىندا بالا تۋىپ، دالاعا تاستاپ كەتۋدەن ەستافەتا جاريالانعانى دا مينيستر ءسارىنجىپوۆتىڭ قىزمەتىنە ءتيىستى باعا بەرۋگە ىقپال ەتپەدى دەي المايمىز.
قازاق مەكتەپتەرىنىڭ تاربيەدەن باسقا دا پروبلەماسى شاش ەتەكتەن كورىنەدى. اسىرەسە، جىل سايىن وسى سالاعا ءبولىنىپ جاتقان قاراجاتتىڭ يگەرىلۋى، ءبىلىم مەكەمەلەرىنىڭ ءتيىستى دەڭگەيدە جابدىقتالۋى كوپ جەردە كۇمان تۋعىزادى. كەشەدەن بەرى ەل اۋزىندا اقتوبە وبلىسى ىرعىز اۋدانىنداعى مەكتەپتەردىڭ بىرىندە كابينەت جەتىسپەۋشىلىگىنەن 30 ءمۇعالىم دارەتحاناعا ارنالعان بولمەدە جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇر بولىپ وتىرعانى تۋرالى اڭگىمە جەلدەي ەسۋدە. ەل ايتىپ، اۋىز جاپقانشا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىن قىزمەتىنە بوساتۋ تۋرالى جارلىق تا شىعا كەلدى.
جومارت ابدوللا ۇلى
پىكىر قالدىرۋ