«تۋعان جەردىڭ ۇستىنەن ۇشىپ وتكەن قۇستار-اي ، سەندەردە ارمان بارما ەكەن؟! » - مىنە بۇل ورالحان بوكەيدىڭ ءسوزى ، مەن جانە مەن سياقتى قانشاما ساعىنىش جۇرەكتى جاندار وسىلاي ويلاپ كەلدىك؟ وسىنداي سانامەن سارعايىپ كەلدىك؟ مەن بۇل كەيىپتەۋ ءۇشىن وكىندىم. ءبىزدىڭ ەڭ نازىك قاتالدىقتارىمىزدىڭ ءبىرى - قۇس قايتقاندا قۇستاردى قايعىسىز تىزبەكتەلىپ ءبىزدى ناراۋ كۇيگە تاستاپ كەتۋشىلەر دەۋىمىزدە، قۇستاردى ماسات دۇنيەنىڭ تۇرعىندارى دەپ ۇعاتىنىمىزدا.
التايعا قاراشانىڭ قارى جاپالاقتاي باستاعاندا شايسۇلتان دەپ اتالاتىن توعايلىقتا ەدىك. جۇبايىم قۇرقىلتاي قۇستىڭ ۇياسىن ىزدەپ كەتكەن. قۇرقىلتاي قۇستىڭ اق ماقپال ۇياسى دۇنيەدەگى ەڭ عاجاپ قۇس ۇيالارىنىڭ بىرەۋى. ءجۇن- جۇرقانى سىلەكەيىمەن يلەپ توقىپ شىعاتىن قۇس ۇياسى ومالدىڭ(ريەۆماتيزمنىڭ) ەڭ تاپتىرماس ەمدەرىنىڭ ءبىرى. بىزدەگى جۇرت ەجەلدەن قۇرقىلتاي قۇستىڭ ۇياسىنا سول ءۇشىن ىنتىزار بولعانىمەن مۇلدەم ءتيسىپ كورمەگەن، جاز بويى اينالايىن شاكەنە عانا قۇس اينالا جەم ىزدەپ بالاپاندارىن باعىپ قاعاتىن. بۇل اينالايىن قۇس باسقا قۇستارمەن بىرگە ءشوپ بۋىنى قاتقاندا جىلى ۇيەككە ۇشاتىن. قۇس كەتكەن سوڭ كوپ ۇزاماي التايدىڭ ءداستۇرلى ۇزىنسونار قارى جاۋادى. ادامدار قۇرقىلتاي قۇستىڭ ۇياسىنا سول كەزدە عانا ارەڭ باتىناتىن. توعايدا سىتىرلاعان بۇتاق كۇرسىنىسى ەستىلەدى. جۇبايىم ماعان ءبىر ناراۋ سارى تەرەكتىڭ بۇتاعىنان قۇرقىلتاي قۇستىڭ ۇياسىن قاعىپ الىپتى دا ماعان اكەلىپ بەردى. جۇپ-جۇمساق كىرپياز ۇيانى سيپاپ كوردىم. مەنىڭ دە جانۇيام وسىنداي كىرپياز، وسىنداي جۇمساق ەدى دەدىم. ۇيانى اينالا سيپاپ، اقىرىندا شۇمەكتەي عانا اۋزىنا قول جۇگىرتىپ كورگەنىم سول ەدى بىردەڭەلەر تۇرعانداي بولدى دا اقىرىن قىسىمداپ الىپ شىعىپ ەدىم جۇرەگىم ءتىلىنىپ ءتۇستى. ول بالاپان، ول قۇرقىلتايدىڭ ەتباۋىرلارى... قايدان جاتىر... قايدان جاتىر... تاس ەكەن، ءجاي قۇس ەمەس، سەمەنتتەي عانا سۇركەيلى. ءتىپتى ۇيانىڭ ىشىندە ەكى بالاپان بار ەكەن. ءبىر ۋىس بولىپ عانا جاتىر ەكەن دەيتىندەي ءىرى دە ەمەس قايراندار، ەكى شوكىم بالاپان. سايراپ تۇرعان قۇس دەمەيىن، اۋزىن قاق جارىمىن اشقان كۇيىندە شيپىلداپ تۇرعان بالاپاننىڭ شەبەردىڭ قولىمەن قاتىرىلعان ءمۇسىنى. بۇل قايدان كەلىپ تۇر بۇل تاپەلتەك ءمۇسىن؟... كوزىمنەن جاس اعىزدى... جانارى دا اشىق جارىقتارىمنىڭ، وبال- اي، وبال...
اناسىنان توسىن جاعدايدا ەرتە ايرىلعان كيەلىمنىڭ بۇل قايران زارى ونىڭ اعاشتاي بوپ قاتقان كوزدەرىندە قىس ىشىندە قايتا بۇرشىك اتقانى- اي...
قۇرقىلتاي - انام ءنار تەرىپ ءجۇرىپ ابجىلانعا اربالماعان شىعار؟ قۇرقىلتاي انامدى الىپ قۇستار تەگەۋرىنىندە ۇگىپ كەتپەدى مە ەكەن؟
ەكى شوكىم تىرشىلىك جەتىمحانادا كوزى جاۋدىرەگەن سابيلەر سياقتى اناسىنىڭ ورالۋىن كۇتتى مە ەكەن؟ اناسىنان ايان دا كەلمەدى مە ەكەن؟ اناسىنىڭ وسيەتىن جەل ۇشىردى ما؟ اي تۇنشىقتىردى ما؟
ءومىر ءبىتتى. بالاۋسا تارلانداردىڭ مۇردەسىنە قىس قارىنىڭ جيىرما ۇشقىنىن جيساڭ ءدال قاباتتاساتىنداي بولىپ تۇر. ءوز ۇياڭدا جاتىپ ولگەن وسىنشاما ايانىشتى، ال، وزگە ۇيادا جاتىپ ولگەندەردىڭ تاعدىرى قانشاما ايانىشتى؟
جەتىمدەر زارى؟ قۇستار زارى؟ تەرەكتەر زارى؟
ال، ايتىڭىزشى ، «تۋعان جەردىڭ ۇستىنەن ۇشىپ وتكەن قۇستاردا ارمان بارما ەكەن؟»
ايبوتا وسكەنباي
