بۇگىن استانادا ۇكىمەتتىڭ كەزەكتى وتىرىسى ءوتتى، دەپ حابارلايدى «قامشى» پورتالى. جەر كوميسسياسىنىڭ بىرنەشە مۇشەسى قاتىسقان سەلەكتورلىق وتىرىستىڭ نەگىزگى تاقىرىبى «جەر ماسەلەسى» بولدى دەۋگە بولادى.
الەۋمەتتىك جەلىدەن تىكەلەي كورسەتىلگەن ۇكىمەت وتىرىسىن 5 مىڭداي قازاقستاندىق باقىلادى.
ءبىرىنشى بولىپ ءسوز العان ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ ورىس تىلىندە بايانداما جاساپ، ۇكىمەتتىڭ 2017 جىلعى بيۋدجەت پارامەترلەرىن قايتا قارايتىنىن جەتكىزدى.
«ءبىرىنشى باعىت اياسىندا (ىشكى جالپى ءونىم وسىمىنە قول جەتكىزۋ) بيۋدجەتتىڭ ۇيلەستىرىلۋىن رەتتەۋ ماقساتىندا اقپاندا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق بولجام مەن 2017 جىلعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ پارامەترلەرى قايتا قارالادى»،- دەدى مينيستر ۇكىمەت وتىرىسىندا.
جالپى باستى 9 باعىت بويىنشا 148 ءىس-شارا جوسپارلانعان. ونىڭ ىشىندە ىشكى جالپى ءونىم وسىمىنە قول جەتكىزۋ، جەكە سەكتوردى دامىتۋ جانە باسەكەلەستىكتى كۇشەيتۋگە جاعداي جاساۋ، جەكە ينۆەستيسيانى تارتۋعا باسىمدىق بەرە وتىرىپ، ەكونوميكانى قارجىلاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ، جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ارقىلى تۇرعىنداردىڭ تابىسىن ارتتىرۋ شارالارى ەسكەرىلگەن.
سونداي-اق، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ مەن كيبەرشابۋىلدارعا قارسى تۇرۋ ماسەلەسى دە ايىرىقشا قارالعان.
ودان كەيىن ءسوز العان قارجى ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ، ءىىم ءمينيسترى قالمۇحامبەت قاسىموۆ، ينۆەستيسيا جانە دامۋ ءمينيسترى جەڭىس قاسىمبەكتەر باياندامالارىن ورىس تىلىندە جاسادى.
ءسوز العان ەنەرگەتيكا ءمينيسترى قانات بوزىمبايەۆ باستان-اياق قازاق تىلىندە بايانداما جاسادى.
مۇناي ءوندىرۋ تۋرالى جوسپارلارمەن بولىسكەن ول، قاشاعان مەن قاراشىعاناقتا ءوندىرىلۋى جوسپارلانىپ وتىرعان مۇناي مەن گازدىڭ، سونداي-اق، كومىر ءوندىرۋدىڭ جوسپارلارىن ايتتى.
ق ر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇxامەدي ۇلى مادەنيەت نىساندارىنىڭ قول جەتىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭ ءادىسىن ۇكىمەتكە ۇسىندى.
ءمينيستردىڭ سوزىنشە، ءار ايدا ءبىر مارتە مۋزەيلەر، جىلىنا ءتورت رەت تەاترلار حالىق ءۇشىن تەگىن بولادى.
«حالىقتىڭ مادەنيەت نىساندارىنا قول جەتىمدىلىك تاجىريبەسىن ەنگىزۋ. ءار ايدىڭ ءۇشىنشى جەكسەنبىسىندە مۋزەيلەرگە جانە جىلىنا ءتورت رەت تەاترلارعا، ولار: دۇنيەجۇزىلىك تەاتر كۇنى، 27 ناۋرىزدا، بالالاردى قورعاۋ كۇنى، تاۋەلسىزدىك كۇنىندە تەگىن بارۋدى قامتاماسىز ەتۋ ۇسىنىلادى. سونداي-اق مەكتەپ دەمالىستارى شەڭبەرىندە وقۋشىلار ءۇشىن تەاترلار مەن مۋزەيلەرگە تەگىن بارۋ ۇسىنىلادى. ناتيجەسىندە جىلدىڭ اياعىنا دەيىن اتالعان مادەنيەت نىساندارىنا بارۋ كورسەتكىشى 45 پايىزعا دەيىن جەتەتىن بولادى»، - دەپ اتاپ ءوتتى مينيستر ۇكىمەت وتىرىسىندا.
ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مەكتەپتەردە ءاربىر وقۋشىنى جەكە شكافتارمەن قامتاماسىز ەتپەك. بۇل تۋرالى بۇگىن ۇكىمەت وتىرىسىندا ەرلان ساعادييەۆ ءمالىم ەتتى.
«وقۋلىقتاردى، اياق كيىم مەن سپورتتىق جابدىقتاردى ساقتاۋ ءۇشىن مەكتەپ وقۋشىسىن جەكە شكافپەن قامتاماسىز ەتۋ الەمدىك تاجىريبە. بۇل جوبانى ءبىز مەكتەپ ديرەكتورلارىمەن، ءورت سوندىرۋشىلەرمەن، سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋ سالاسىنىڭ وكىلدەرىمەن ۇزاق تالقىلادىق. بۇل باعىتتاعى قادامدار ءوز كەزەگىندە كوپتەگەن پروبلەمانى شەشەدى، ونىڭ ىشىندە وقۋشى ريۋكزاگىنىڭ اۋىرلىعىن جەڭىلدەتەدى. ءاربىر بالادا جەكە شكافى بولۋى ءتيىس»،- دەدى مينيستر.
سونداي-اق، ول ءار سىنىپتا Wi-Fi ىشكى جەلىسىن ورناتۋ تۋرالى دا ايتتى.
«بۇگىندە ينتەرنەت مەكتەپتەردىڭ باسىم بولىگىنە كەلىپ وتىر، "ساندىق قازاقستان" اياسىندا ءبىز وسى ماسەلەنى شەشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. الايدا ءار سىنىپتا Wi-Fi ىشكى جەلىسىن ورناتۋ دا ماڭىزدى ماسەلە. ءبىز قازاقستان مەكتەپتەرىندەگى قۇرىلىمدىق كابەل جۇيەسىمەن قىسقا مەرزىمدە قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا ءىرى جوبانى جوسپارلاپ وتىرمىز. بۇل جۇمىستى ورىنداۋدا تاجىريبە اياسىندا ستۋدەنتتەردى تارتامىز دەگەن ءۇمىتىمىز بار، ءبىراق قۇرىلعىلاردى جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاندارى ساتىپ الۋى كەرەك، بۇل قىمبات ەمەس»، - دەپ حابارلادى ۇكىمەت وتىرىسىندا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆ.
جەر ماسەلەسى
ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى – اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسقار مىرزاحمەتوۆ ۇكىمەت وتىرىسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە جەر قاتىناستارىن رەتتەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ جوباسى بويىنشا بايانداما جاسادى.
جەر رەفورماسى بويىنشا كوميسسيانىڭ جەر زاڭناماسىن جەتىلدىرۋ جونىندەگى دايىندالعان ۇسىنىستارىن زاڭنامالىق رەتتەۋ ماقساتىندا جەر كودەكسىنە كەلەسى نورمالار قاراستىرىلعان وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ قاراستىرىلادى:
1. قازاقستاندىقتارعا اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن جالعا بەرۋ ينستيتۋتىن ساقتاۋ جانە جەتىلدىرۋ؛
2. قازاقستاندىقتارعا جالعا بەرىلەتىن اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ شەكتەۋ (ەڭ جوعارى) مولشەرىن بەلگىلەۋ؛
3. شەكارا ماڭىنداعى ايماقتاردا اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن بەرۋدىڭ تالاپتارىن قاتاڭداتۋ؛
4. حالىقتىڭ قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن، ەلدى مەكەندەر ماڭىنداعى جايىلىمداردىڭ الاڭدارىن انىقتاۋ.
قازاقستاندىقتارعا اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن جالعا بەرۋ ينستيتۋتىن ساقتاي وتىرىپ، زاڭ جوباسىمەن اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن كونكۋرستىق نەگىزدە بەرۋدىڭ بولەك ءتارتىبىن بەلگىلەۋ قاراستىرىلادى.
كونكۋرسقا جاريالىلىقتى جانە بارلىق پوتەنسيالدى قاتىسۋشىلارعا بىردەي قاتىسۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جاڭا ءتارتىپ كونكۋرستى وتكىزۋ تۋرالى حابارلامانى ب ا ق، اكىمدىكتەردىڭ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ رەسمي ينتەرنەت-رەسۋرستەرىندە جاريالاۋ قاراستىرىلادى.
كونكۋرستىڭ جەڭىمپازىن انىقتايتىن كونكۋرستىق كوميسسيانىڭ قۇرامىنا قوعامدىق كەڭەستەر مەن ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىسادى، ولار كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ جالپى سانىنىڭ 50 % استامىن قۇرايدى.
بەرىلەتىن جەرلەردىڭ ۇتىمدى پايدالانىلۋىن تەكسەرۋ ماقساتىندا، زاڭ جوباسىمەن تۇراقتى مونيتورينگ جۇرگىزۋ قاراستىرىلدى: جالعا الۋدىڭ العاشقى 5 جىلىندا – جىل سايىن،كەلەسى كەزەڭدەردە سۋارمالى ەگىستىكتە ءاربىر 3 جىلدا، ءتالىمدى جەردە – ءار 5 جىلدا.
اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ ۇلكەن مولشەرىن «ءبىر قولعا» بەرۋگە جول بەرمەۋ ماقساتىندا، زاڭ جوباسىمەن قازاقستاندىقتارعا جالعا بەرىلەتىن اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ ەڭ جوعارى مولشەرىن القاپتار بويىنشا رەسپۋبليكا، وبلىس جانە اكىمشىلىك اۋداندار (قالالار) شەگىندە بەلگىلەۋ قاراستىرىلادى.
بۇدان باسقا، زاڭ جوباسىمەن مەملەكەتتىك شەكارانىڭ شەكارا بەلدەۋىندە جانە ايماعىندا اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن بەرۋ تالاپتارىن كۇشەيتۋ قاراستىرىلعان، وندا شەتەلدىكتەرگە، ازاماتتىعى جوق ادامدارعا، شەتەلدىك زاڭدى تۇلعالارعا جانە شەتەلدىكتەردىڭ قاتىسۋى بار زاڭدى تۇلعالارعا جەردى يەلەنۋگە شەكتەۋ قويىلادى.
اۋىل تۇرعىندارىنىڭ مال جايۋى ءۇشىن جايىلىمدىق القاپتاردىڭ جەتىسپەۋ پروبلەماسىن شەشۋ ءۇشىن زاڭ جوباسىمەن ەلدى مەكەندەر ماڭىندا تۇرعىنداردىڭ جەكە مالدارىن ۇستاۋ بويىنشا مۇقتاجدارىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن قاجەتتى جايىلىمداردىڭ كولەمدەرى انىقتالاتىن بولادى.
بۇدان باسقا، زاڭ جوباسىمەن جەر كوميسسيسىنىڭ ستاتۋسىن انىقتاۋ، جەر ۋچاسكەسىنىڭ ءبولىنۋى، ەلدى مەكەن جەرلەرىندەگى جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ نىسانالى ماقساتىن اۋىستىرۋ جانە ت.ب. ماسەلەلەردى قامتيتىن جەر كودەكسىنىڭ نورمالارىن جەتىلدىرۋ قاراستىرىلادى.
ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ە. نىسانبايەۆ 2015 جىلعى قاراشادا قابىلدانعان جەر كودەكسىنىڭ نورمالارى بويىنشا تۋىنداعان قوعامدىق رەزونانسقا قاتىستى جەر رەفورماسى جونىندەگى كوميسسيانىڭ قۇرىلعانىن ەسكە سالدى.
جەر كوميسسياسى مۇشەسى رەتىندە ارنايى شاقىرىلعان مۇحتار تايجان ۇكىمەت وتىرىسىندا 26 باپتىڭ وزگەرمەۋىن سۇرادى
«بۇگىنگى تالقىعا سالىناتىن زاڭ جوباسى ەرەكشە ماڭىزدى دەپ بىلەمىن. وزدەرىڭىزگە ءمالىم، وتكەن جىلى بۇل زاڭ بارلىمىزعا اۋىر ءتيدى. وكىنىشكە قاراي، كەيبىر ازاماتتار قازاق حالقىنىڭ ءدىلىن، مەنتاليتەتىن تۇسىنبەي «جەردى ساتايىق» دەپ شىعا كەلدى. حالىق وعان قارسى بولىپ، مىنەزىن كورسەتتى. مۇنى ەلباسى كورىپ ءتۇسىندى. ول ارنايى كوميسسيا قۇردى. قۇرىلعان جەر كوميسسياسى بۇل ماسەلەنى بىرنەشە اي اقىلداسىپ، تالقىلاپ 11 شەشىم قابىلدادى. بۇگىنگى زاڭ جوباسى سول كوميسسيانىڭ شەشىمدەرى دايىندالدى»، - دەدى ول.
ايتا كەتكىم كەلەتىنى، بۇل زاڭ جوباسى ءبىز قابىلداعان حاتتاماعا 100 پايىز سايكەس كەلەدى. مۇندا مەن كەپىل بەرە الامىن، سەبەبى بۇل جۇمىسقا ءوزىم قاتىستىم. بىرىنشىدەن، موراتوريي بەس جىلعا ۇزاردى. ءقازىر پارلامەنت ارنايى زاڭ قابىلداپ، بەكىتتى. جەر بەس جىل بويى قازاقستاندىقتارعا دا، وزگە مەملەكەتتىڭ ازاماتتارىنا دا ساتىلمايدى. بۇگىنگى مۇمكىندىكتى پايدالانا وتىرىپ، كونستيتۋسيانىڭ 26-بابىن وزگەرتۋ ۇسىنىلىپ وتىرعانى جايىندا ايتا كەتكىم كەلەدى. مەنىڭشە، بۇل باپتى وزگەرىسسىز قالدىرۋ كەرەك، سەبەبى بۇل ۇسىنىس كۇمان تۋعىزىپ وتىر»، - دەدى مۇحتار تايجان ۇكىمەت وتىرىسىندا.
«لاتيفۋنديستەرگە وسى زاڭنىڭ ىشىندە نورمالار بار. ونى ەرلان نىسانبايەۆ (ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى – اۆتور) ايتىپ كەتتى. ياعني ءبىر ادامعا نەمەسە ءبىر فيرماعا بەرىلەتىن جەردىڭ كولەمىنە شەكتەۋ بولادى. ول وتە ماڭىزدى. ويتكەنى، لاتيفۋنديزم دەگەن ۇعىمدى جويىپ تاستاۋ كەرەك. جەر حالىققا تيمەي اۋىلدا جۇمىسسىزدىق بولادى. سوندىقتان ءبىز وعان ارنايى نازار اۋدارعانىمىز ءجون»، - دەدى ول.
ءسوز سوڭىندا پرەمەر-مينيستر باقىتجان ساعىنتايەۆ بۇگىن ۇكىمەت وتىرىسىندا 2016 جىلى قوعامدا رەزونانس تۋدىرعان جەر كودەكسى تالقىعا تۇسەتىنىن ايتتى. ءوز سوزىندە، «جەر ماسەلەسى تۋراسىندا حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجى قابىلداندى»، - دەدى ساعىنتايەۆ.
پىكىر قالدىرۋ