عاشىقتىق – تەك قانا ءتاتتى سەزىمدەر مەن راحات عۇمىر ەمەس. عاشىقتىق – ول جۇرەك جارتىسى ءۇشىن، سۇيگەن جان ءۇشىن بولاتىن كۇرەس. ومىردە ءبىر-بىرىن شەكسىز سۇيە تۇرا قوسىلا الماعان عاشىقتار قانشاما؟! وسىنداي مۇڭلى، تراگەديالىق جايتتار اڭىزداردا دا، عاشىقتىق پوەمالارىندا دا كوپتەپ كەزدەسىپ جاتادى. سەزىم جولىنداعى ۇلى كۇرەسكەرلىكتى سۋرەتتەيتىن سونداي تۋىندىلاردىڭ ءبىرى – اسەت نايمانبايەۆتىڭ «ساليحا – سامەن» داستانى.

ساليحا – شەكسىز سۇلۋلىقتىڭ يەسى ءارى حاننىڭ قىزى. سامەن – سول ەلدىڭ اتاعى شىققان باتىرى. ەكەۋىنىڭ اراسىندا كىرشىكسىز سەزىم بولا تۇرا، قوسىلۋلارى نەعايبىل ەدى. سەبەبى، «حان سەزىپ، حالىق بىلسە مۇنداي سىردى، اجالدان قىز بەن جىگىت قالمايدى امان». سوندا دا قوس عاشىق «ولىسپەي بەرىسپەۋگە» ۋاعدالاسادى. ولاردىڭ سەزىم جولىنداعى كۇرەسكەرلىك جولدارى باستالىپ كەتەدى. «ءبورى ەتەكتەن، جاۋ جاعادان السا دا نەبىر ىسكە شىدايمىز» دەپ ۋادەلەسكەن عاشىقتاردىڭ كوزسىز باتىرلىقتارى ءسابيت مۇقانوۆتىڭ «سۇلۋشاش» پوەماسىنداعى سۇلۋشاش پەن التايدىڭ ەرلىكتەرىنە ۇقسايدى. وندا دا التاي كەسەك تۇلعالى، زور دەنەلى باتىر ەدى.

سامەن تاۋ مەن تاستى ارالاپ ءجۇرىپ، استىندا شاتقال وزەن جاتقانىنا قاراماي، زاڭعار بيىك جارتاستى مەكەن ەتەدى. ساليحا ەرىنىڭ سوڭىنان ەرىپ، ەشتەڭەدەن قورىقپاي جايا تاسىندا ءومىر سۇرۋگە بەل بايلايدى. رۋ ارالىق قاقتىعىستاردىڭ كەسىرىنەن قوسىلا الماعان قوس عاشىق ەڭلىك پەن كەبەك تە تاۋ-تاستى ارالاپ ءجۇرىپ، جاۋ قولىنا ءتۇسىپ قازا بولعان ەدى. دەسە دە، ەكەۋى دە سوڭىنا دەيىن كۇرەسىپ، اسقان باتىلدىقتىڭ ۇلگىسىن كورسەتتى.

حان جاساعى سوڭدارىنا تۇسكەن سوڭ، سامەن باتىر قارۋلانىپ، ءبىر كۇن، ءبىر ءتۇن بويى سوعىسادى. ءساليحا وت بولىپ جانىپ، عاشىعىنىڭ تىلەۋىن تىلەپ قالادى. جاۋ بولسا، سامەننىڭ دەم الۋىنا مۇرشا بەرمەي، تۇس-تۇستان اتقىلايدى. ولدىگە سانالىپ، جاپاندا جالعىز قالعان سامەندى سايىن بۋرىل تاۋىپ الادى. باتىردىڭ سەنىمدى تۇلپارىنىڭ بولۋى سوناي زامانداعى باتىرلار جىرىندا دا، كەيىنگى عاشىقتار جىرىندا دا كەزدەسەتىن سيۋجەت. ءسويتىپ تاسادا كۇن كەشكەن باتىر اقىرى تراگەديالىق جاعدايعا دۋشار بولادى.

ءوزىمىز اتاعان عاشىقتىق داستاندارداعى موتيۆ اسەتتىڭ وسى پوەماسىندا دا كەزدەسەدى. عاشىقتىق قۇدىرەتىن سۋرەتتەيتىن تۋىندىدا ۇقساستىق كوپ بولعانىمەن، سامەن بويىنان ەشكىمدە كەزدەسپەيتىن ەرەن باتىرلىق كورىنىس تابادى. سانسىز دۇشپانىمەن كوزسىز ەرلىك تانىتا وتىرىپ سوعىسقا تۇسكەن باتىر بەينەسى وسى شىعارمادا كەڭىنەن اشىلعان.

ارايلىم مەلدەشوۆا