قاناعات ءابىلقايىر. اكىم مەن قاتىن

/uploads/thumbnail/20170708164533388_small.jpg

اتىنان-اق ءبىلىنىپ تۇر ەمەس پە؟ ءسوز الىپ شاھاردىڭ ايتۋلى اكىمى مەن وسىنداي ايتۋلىلاردىڭ الدىندا ورعىپ جۇرەتىن قاتىن تۋرالى. بولمايتىن جەردەن ۇيقاس قۋالاپ، قاتىن دەپ وتىرعانىم بولماسا، بۇل ارۋدى كورگەن ەركەك ورنىنان تۇرا الماي ۇيەلەپ قالادى.

سونىمەن، كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە اكىم مەن قاتىن ەل كوزىنەن جاسىرىنىپ، قاقاعان قىستان قاشىپ، ىستىق جاققا دەمالىسقا كەلدى. حالىق پەن سالىقتان تۇسكەن اقشا تاۋسىلسىن با؟ ەڭ قىمبات قوناق ءۇي، دوپ ويناۋعا بولاتىنداي ات شاپتىرىم بولمە. مۇندا ءتىپتى قۇستىڭ ءسۇتى دە بار. اۋزىمنىڭ سۋى قۇرىپ، قاشانعى تامسانىپ وتىرام، توق ەتەرىن ايتايىن. زاڭدى جارىن «ءىسساپارعا كەتتىم» دەپ الداپ شىققان اكىم مەن تىزگىنى ىلعي وزىندە جۇرەتىن ارۋ قاتىن جاعاجايدا جاتا-جاتا جالىعىپ، ياحتامەن اشىق تەڭىزگە شىقتى. اسپاندا شاعالا، اينالا تاماشا. تورت-بەس ساعات توقتاۋسىز جۇزگەن جۇرت شاعىن ارالعا ايالدادى. ءبىرى تاعى دا سۋعا ءتۇستى، ءبىرى سانالۋان ىشىمدىككە باس قويدى. ال، ءبىزدىڭ ەكەۋ تاعى دا تاساعا كەتتى. انا جەر تىم جاداعاي سياقتى، مىنا جەردە كولەڭكە قويۋ ەمەس، انا تۇس جاقسى-اق ەكەن. تەك، جاسىرىناتىن قالقا جوق. وسىلاي وزدەرىنە قولايلى جەر ىزدەپ ءبىراز شىعانداپ كەتكەن قوس ىنتىق توپتانا وسكەن پالمالاردىڭ اراسىنا كەلگەندە اياق سۋىتتى. بۇل جاقتىڭ اۋا رايى تىم قىزىق. ءبىر ساتتە جارقىراپ كۇن شىعا قالادى. ءبىر دەمدە شەلەكتەپ جاڭبىر جاۋادى. بۇگىن دە بەسىنگە دەيىن بالبۇل جايناپ تۇرعان كوك اسپان ءاپ ساتتە نىلدەي بۇزىلدى. كۇن رايىن ۇعىپ العان جولباستاۋشى دابىل قاعىپ، قالىڭ قاۋىمدى جينادى دا جولعا ءتۇستى. وزگەدەن جاسىرعان قۇپياسى مول ەكەۋ دابىلدى دا ەستىمەي، اسپانعا دا قاراماي ەسكەرۋسىز قالا بەردى. اپتىق باسىلدى، ءشول قىستى. سول كەزدە عانا وز-وزدەرىنە كەلگەن ەكەۋ قاراڭعى قويۋلانا باستاعانىن بايقادى. ورىندارىنان تۇرىپ، كۇن ىستىقتا كيەتىن ەكى-ۇش شۇبەرەگىن تاۋىپ الىپ، كەلگەن ىزدەرىنە ءتۇستى. باعاناعىداي ەمەس، سالىعىپ-اق قالىپتى. و، توبا! اكىم شارشاعانىنا، تىزەسىنە تۇسكەن قارنى كەدەرگى بولعانىنا قاراماي توڭىرەكتى بىر-ەكى اينالىپ كەلدى. مىنا ارالدا ەكەۋىنەن باسقا جان بالاسى جوق. اپ-ساتتە جال-جال اساۋ تولقىندار جاعانى ۇرىپ، اسپان قاپ-قارا بولىپ تۇنەرىپ، جاڭبىر توپەپ، ءبىر الاپات كۇشىنە ءمىندى. انە-مىنە سۋنامي باستالىپ كەتەتىندەي ءبىزدىڭ ەكەۋ ابدەن ساستى. «تالاي ەلدىڭ وبالىنا قالىپ ەم. بۇل سونىڭ زاۋالى شىعار» دەپ ويلادى اكىم. «تالايدى تاقىرعا وتىرعىزىپ ەم، سوعان جاۋاپ بەرەر شاق كەلگەن سياقتى» دەپ ويلادى قاتىن. جەتەكتەسكەن ەكەۋ وسى جاستارىنا دەيىن كورمەگەن قيىندىقپەن بەتپە-بەت كەلىپ، دۇنيەدەن باز كەشىپ، ءسۇرىنىپ-قابىنىپ ءجۇرىپ، داۋىل قۇلاتا الماعان ءۇش-تورت داراققا جولىقتى. بىرەۋىنىڭ ءىشىن ادەيى قولمەن كەۋلەگەندەي ەكەن. ەكى ادام قاتار كىرىپ، تىزە ءتۇيىستىرىپ وتىرۋعا بولاتىنداي. سىرتتاعى سۇمدىق داۋىل، جەر مەن اسپاندى تۇتاستىرىپ جىبەرگەن ولشەۋسىز سۋ ءالى تولاستاماسا دا مىنا جەر ەكەۋگە پەيىشتىڭ تورىندەي بولدى. جاڭا عانا بارىنەن ءتۇڭىلىپ، جاتا قالىپ، جاراتقانعا قۇلدىق ۇرىپ، جالىنىپ-جالبارىنۋعا بەيىل بولىپ كەلە جاتقان ەكەۋ قالقاعا باس سۇققاننان كەيىن ءتاۋباعا تۇسكەن ويلارىنان اينىپ-اق قالدى. ءتىپتى، «ماناعى ويىمدى مىناۋ ءبىلىپ قويمادى ما ەكەن؟» دەگەن كۇدىكپەن، تاس قاراڭعىدا بىر-بىرىنە قاراپ تا قويدى. ەندى نە بولسا دا ءبارى ىشتەرىندە ولمەك. بىر-بىرىنە سىر بەرىپ قويماعاندارىنا قۋانىپ، باعانا ءبىر وبال-ساۋاپ تۋرالى ويلاعاندارىنا ىشتەي كۇلىپ، الاپات قورقىنىش پەن تاۋسىلمايتىنداي بولعان قيىندىقتى لەز ۇمىتىپ، ەكەۋى دە ىشتەي «ءتايىرى» دەي بەرگەندە اسپاننان جاسىن ءتۇسىپ، تۋرا الدارىندا تۇرعان داراقتىڭ ءبىرىن جوق قىلىپ جىبەردى. دۇنيە جاپ-جارىق بولىپ كەتكەندە ك ۇلى عانا قالعان داراق، بىقسىعان ءتۇتىن، تەڭسەلگەن پالمالار، انە-مىنە باسىپ قالارداي ەنتەلەپ كەلە جاتقان اساۋ تولقىندار ەكەۋىن قايتادان دۇنيەدەن ءتۇڭىلدىرىپ جىبەردى. ءبىر-اق ساتتە توزاققا توپ ەتە تۇسكەندەي. ەندى تەك بارىنە جاۋاپ بەرۋ عانا قالعانداي. - وسىدان امان-ەسەن ەلگە جەتسەم، كىسى اقىسىن جەمەسپىن - دەدى اكىم ومىرىندە ءبىرىنشى رەت شىن كوڭىلمەن. - مەن دە وسىدان امان-ەسەن جەتسەم، بالامدى عانا الپەشتەپ، سونىڭ ادام بولۋىنا بارىمدى سالارمىن - دەدى قاتىن. - ا، ءيا. مەنىڭ دە بالالارىم بار. تەك، دۇنيەنىڭ ءقادىرىن بىلمەي، اسىپ-تاسىپ ءجۇر. الدىمەن، سولارعا ءومىردىڭ ءمانىن ۇقتىرسام عوي - دەدى اكىم. - ءما، كۇيەۋىممەن اجىراسىپ، دۇنيە-مۇلكىن وزىمە اۋدارىپ العاننان كەيىن قيىندىق دەگەننىڭ ءبارىن ۇمىتىپ ەم. ەندى ءومىر بويى شالقىپ-تاسىپ جۇرە بەرەم دەپ ويلاعام... - العاش باسشىلىققا قول جەتكەندە ادال بولعىم-اق كەلدى. ەلگە قىزمەت ەتپەك بولدىم. ءبىراق، قاتىپ قالعان ءبىر جۇيە ىرقىنان شىعارمايدى ەكەن. نە جەۋىڭ، نە كەتۋىڭ كەرەك. ەلدەگى ءبىرىنشى ادام بولمايىنشا ءبارىن تۇزەيمىن دەگەنىڭ دالباسا دەپ ويلادىم دا، قاربىتتىم كەلىپ... - كۇندەلىكتى ءتۇسىپ جاتقان تابىس بولماعاننان كەيىن ءبىر بالانىڭ اليمەنتى نە بولادى؟ ءوزىڭ سياقتى الپاۋىتتارعا اجارىمدى ساتا باستادىم. الدىندا كادىمگىدەي ارىم مازالايتىن. كەيىن كىمنىڭ ەسەپشوتىندا قانشا پ ۇلى بار ەكەنىن وتىرىسىنان-اق بايقايتىن شاماعا جەتتىم. ول قاسيەتىمدى ماقتان تۇتاتىنمىن. ەندى بەتىمنىڭ وتى شىعىپ وتىر. - سەنى قويشى، سەنىڭ زالالىڭ ءوزىمىز سياقتى بايلارعا عانا ءتيدى. ال، مەن كوپ بالالى انالارعا، جەتىمدەرگە، جاعدايى جوق وتباسىلارعا بولىنگەن اقشامەن وسىندا كەلىپ وتىرمىن عوي. سول اقشامەن سەنى ۇلدە مەن بۇلدەگە ورادىم... - مەنى عانا ما؟ - ەندى؟.. - ەندى دەيدى عوي. وتكەندە انا قىلىمسىعان ءانشى قىزدىڭ قوينىنان شىعارا الماي قويىپ ەدىك قوي. - ول كەزدە سەنىڭ جانىڭدا باكەڭ وتىردى عوي... - وتىرسا، جابىسىپ قالعان جوق. كەتتى عوي جونىنە. - سول باكەڭ ساعان 70 مىڭ دوللاردىڭ كولىگىن سىيلادى دەگەنى راس پا؟ - ارينە، راس. سەن عوي ءالى گاۋھارتاسى بار سىرعا، جۇزىك تە اپەرگەن جوقسىڭ... - اپەرەم، جانىم. وسىدان - دەي بەرگەندە نايزاعاي تاعى جارق ەتە قالدى دا، تاعى ءبىر داراق ۇشتى-كۇيلى جوق بولدى. ەكەۋى بىردەي تالاي جىلدان بەرى العاش رەت «پىسسىمىلدا» دەدى. - جاراتقان، ءوزىڭ ساقتاي كور. كۇنالارىمدى كەشە كور. - نە جازدىم دەپ ايتا المايمىن. ءبىراق، وسىمەن ءبارى بىتكەنى مە؟ - كورەتىن جارىعىمىز بار شىعار. اقسارىباس! - شىنىمەن وسىدان ەلگە بارعان سوڭ ەشكىمگە كوزىمدى توڭكەرمەي وزىممەن ءوزىم كۇنىمدى كورەم... گاۋھارتاسىڭنىڭ دا، جۇزىك، سىرعاڭنىڭ دا قاجەتى جوق. - مەن دە بارلىق جارلى-جاقىبايدىڭ باسىن قوسىپ، ساداقا تاراتام. اكەڭنىڭ اۋزى، وزىممەن بىرگە كورگە الىپ كەتەتىندەي جيناي بەرىپپىن عوي. ەندى مىنە، قۋ اعاشتىڭ تۇبىندە قاشان جانىپ كەتەرىمدى بىلمەي، سەلك-سەلك ەتىپ وتىرمىن. - ايتپاقشى، «ءوز ءۇيىم جوق. قاتىنىمنىڭ ۇيىندە تۇرام» دەپ ەدىڭ عوي بىردە. سوعان بىرەۋ سەنەدى دەپ ويلادىڭ با؟ - اياق استى اۋىزعا تۇسكەنى سول بولدى. اشەيىندە كابينەتتە سىر بەرمەگەنمەن، كوپ الدىندا ساسقالاقتاپ قالادى ەكەنسىڭ... - ال، تاۋەلسىزدىك كۇنىندە قالادا بولمايمىن دەگەنىڭ بەتىڭە شىركەۋ ەمەس پە؟ - اقىماقتار تاۋەلسىزدىك ءۇشىن قان توگەدى. بىزدەر سونىڭ قىزىعىن كورەمىز دەپ، تالاي كۇلىپ ەم. سونىڭ زاردابىن ءقازىر تارتىپ وتىرمىن-اۋ دەيمىن. ەندى مونۋمەنتتىڭ تۇبىندە تۇنەمەسەم بە؟ ەكەۋى وتكەنىنە ابدەن وكىنىپ، ەندى قايتا كۇنا جاسامايتىنداي بولعاندا سىبىرلەپ تاڭ دا اتتى. تۇندە ەشتەڭە بولماعانداي قۇستار ءتۇرلى انگە باسىپ، اينالا عاجاپ سۇلۋلىققا مالىندى. كەشە ەكى ادامنىڭ كەم بولعانىن جاعاعا جەتكەن سوڭ ءبىر-اق بىلگەن قوناق ءۇي يەلەرى دە كورىندى كوز ۇشىنان. ال، بويلارىنداعى بار جىندارىنان ايىرىلىپ، ءتاۋبالارىنا كەلگەن ەكەۋ ءۇنسىز...

قاتىستى ماقالالار