سەمەيدە ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىنە وراي، ءبىرقاتار شارالار لەگى ۇيىمداستىرىلدى. وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسەم ءنۇسۇپوۆا سەمەي قالاسىنا ارنايى ىسساپارمەن كەلىپ، ەڭ الدىمەن ءاليحان بوكەيحان ەسكەرتكىشىنىڭ الدىنا گۇل شوقتارىن قويىپ، تاعزىم ەتتى، دەپ حابارلايدى التاينيۋس ءتىلشىسى.

ء-بىز وتكەن تاريحتان ساباق الۋعا ءتيىستىمىز،-دەدى اسەم ءنۇسۇپوۆا،-جاس ۇرپاق تاۋەلسىزدىككە قالاي قول جەتكىزگەنىن ءبىلۋ قاجەت.ەگەمەندىك جولىندا ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جولىندا سەمەيدە قانشاما قۇربان قازا بولدى. بۇنى جاس ۇرپاق ەشقاشان ۇمىتپاۋى ءتيىس.

بۇدان سوڭ ەسكەرتكىش الدىندا «حالىقتىق وي-سانا» جازبا اقىندار ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى سەرىك مولدابەكوۆ ءوزىنىڭ شاكىرتتەرىمەن سول ءبىر زۇلماتتى زامانداعى ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە 80 جىل تولۋىنا وراي وزدەرىنىڭ جىر جولدارىن ارنادى.

كەلەسى كەزەكتە سەمەيدەگى وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىندە «جازىقسىز جاپا شەككەندەر» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرىلدى. دوڭگەلەك ۇستەلگە وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسەم ءنۇسۇپوۆا، شىعىس قازاقستان وبلىستىق مادەنيەت، ارحيۆتەر جانە قۇجاتتاما باسقارماسىنىڭ باستىعى ازامات مۇحامەدچينوۆ، سەمەيدەگى سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرلەرى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى امانتاي دوعالاقوۆ، قوعام قايراتكەرى، سالالىق مادەنيەت، سپورت جانە اقپارات قىزمەتكەرلەرى كاسىپوداعى وبلىستىق فيليالىنىڭ ءتوراعاسى ءتۇسىپحان تۇسىپبەكوۆ،وبلىستىق «ديدار» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى ءۋاليحان توقپاتايەۆ جانە تاعى زيالى قاۋىم وكىلدەرى قاتىستى.

-قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 1997 جىلدىڭ 5 ءساۋىر كۇنى جاريالانعان №3443 جارلىعىنا سايكەس جىل سايىن 31 مامىر – ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى اتالىپ كەلەدى،-دەدى جيىندى اشقان سەمەيدەگى وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى ءلاززات ءالجان،- بۇل توتاليتارلىق رەجيمنىڭ سولاقاي ساياساتىنىڭ ناتيجەسىندە جازىقسىز جاپا شەككەندەردى ەسكە الۋ كۇنى. قازاقستان اۋماعىندا 1931-1933 جىلدار ارالىعىندا بولعان اشارشىلىق رەسمي باي-قۇلاقتاردى جويۋ ساياساتىنىڭ، كۇشتەپ ۇجىمداستىرۋدىڭ، توتاليتارلىق رەجيم تاراپىنان ونىمدەردى دايارلاۋ جوسپارىنىڭ ارتتىرىلۋىنىڭ، قازاقتاردىڭ مالىنىڭ تاركىلەنۋىنىڭ سالدارى بولىپ تابىلادى.

-جاپپاي ساياسي قۋعىن-سۇرگىن 1930-شى جىلداردىڭ باسىندا جۇزەگە اسىرىلا باستاپ، 1930-شى جىلداردىڭ ورتاسىندا قارقىن الىپ، 1930-شى جىلداردىڭ اياعىندا شارىقتاۋ شەگىنە جەتتى،-دەدى تاريحشى-عالىم، شاكارىم مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى مۇحتاربەك كارىموۆ،- قۋدالاۋعا تۇسكەندەر نەگىزى ءاليحان بوكەيحانوۆ، احمەت بايتۇرسىنوۆ، ءمىرجاقىپدۋلات ۇلى، ماعجانجۇمابايەۆ، ءىلياس جانسۇگىروۆ تاعى دا باسقا مىڭداعان مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى ەدى. ولارعا اقىلعا قونبايتىن ايىپتار تاعىلىپ، جالا جابىلدى.قۋعىنداۋدىڭ ءتۇرلى تاسىلدەرى قولدانىلدى.

دوڭگەلەك ۇستەلگە قاتىسۋشى تاريحشى-عالىم، شاكارىم مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ امانتاي ءيسيننىڭ پىكىرىنشە، ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە قايراتكەرلەر مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن قاتار ولاردىڭ وتباسىلارى ۇشىرادى. ولاردى قۋعىنداۋ ماقساتىندا تۇتاس لاگەرلەر جۇيەسى قۇرىلدى. سونىڭ ءبىرى گۋلاگ جۇيەسىنىڭ قۇرامىندا بولعان الجير لاگەرى. قۋعىن-سۇرگىن 1950ء-شى جىلداردىڭ ورتاسىنا دەيىن جالعاستى.قازاقتىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى قۋدالاندى. ولاردىڭ ە. بەكماحانوۆ، ق. مۇحامەدحانوۆ سىندى كورنەكتى عالىمدار بار. شارالار تۇستەن كەيىن اباي كىتاپحاناسىندا جالعاسىن تاپتى.