تۋريزم دەسە تۇركىستانداعى قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى، كوكشەتاۋ، بۋراباي بىردەن ەسكە تۇسەدى. بۇل جۇيەلى ماركەتينگتىڭ جەمىسى. ال ءسىز “التىن قورىعان سامۇرىقتار” تۋرالى تاريحتى ەستىدىڭىز بە؟ جانە وسى تاريح كينولاردا كورسەتەتىن پامير نەمەسە تيبەتتە ەمەس، پاۆلودار جەرىندە بولدى دەسە سەنەسىز بە؟
ەرتىس ايماعىنىڭ تۋريزم مۇمكىندىكتەرى وزگە وبلىستارمەن سالىستىرعاندا ۇلكەن پوتەنسيالعا يە.
ادام بالاسى جاراتىلىسىنان تىيىم سالىنعان دۇنيەلەرگە قۇمار. ءبىزدىڭ وسى قۇمارلىعىمىز ءتىپتى ءجانناتتىڭ تورىنەن قۋىپ شىعارعانىن قالاي ۇمىتۋعا بولادى.
قالىپتى دۇنيەلەر كوپشىلىكتىڭ ساناسىنا اسەر قالدىرمايدى. ءقازىر ءاربىر ادامعا كۇندەلىكتى 1500-نان استام نەشە ءتۇرلى جەڭىلدىكتەر، سىيلىقتار مەن باعالى ۇتىستار تۋرالى جارنامالار شابۋىل جاسايدى. ءسىز جۇمىسقا بارا جاتقاننان باستاپ ۇيگە كەلىپ، تەلەديدار كورىپ، ءتىپتى ۇيقىعا كەتەم دەگەنشە وسىنداي دۇنيەلەردىڭ قورشاۋىندا بولاسىز. جانە ءبىر قىزىعى ول جارنامالار سىزگە بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە اسەر ەتپەي قويمايدى. سىزگە بۇرىن قوراش كورىنەتىن نارسەلەر ۋاقىت وتە كەلە قالىپتى نارسەگە، ودان كەيىن جاعىمدى دۇنيەلەرگە وسىلاي اينالادى.
پاۆلودار وبلىسى ءتۋريزمنىڭ ورتالىعى بولار ەدى، ەگەر ماركەتينگ جاعىن ويداعىداي قولدانا بىلسە.
پاۆلودار وبلىسى اۋماعىن تاريحي كارتيناسىن جاساعاندا 7 ءتۇرلى كورىنىستى كوز الدىمىزعا ەلەستەتۋگە بولادى.
- العاشقى الىپتار
ب.ز.ب. V-VI عع.
بۇل ەۋرازيا ماتەريگىندە العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ءتۇستى مەتالداردى بالقىتۋشىلار. بۇل ايماقتار تۋرالى ەجەلگى گرەكتەر اياعى جەتپەسە دە اڭىز قىلىپ ايتقان. «التىندى قورعاۋشى سامۇرىقتار» اڭىزىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟ كوشپەندىلەردىڭ قارۋ-جاراق قويمالارى وسى ايماقتاردا ورنالاسقان.
- تۇرىكتەردىڭ ەرتىستەن ءوتۋى
VI-VII عع.
وزەن اتاۋىنىڭ ەرتىس دەپ اتالۋى دا وسى كەزدەن باستاۋ الادى. ماعىناسى «ەر اتتان ءتۇس» دەگەندى بىلدىرسە كەرەك. سەبەبى ەرتىس سۋىن كەشىپ ءوتۋ اتتىلى جولاۋشىعا قيىن.
تۇرىكتەر وسى وزەننەن ءوتىپ عانا ورتا ازياعا جول تارتقان. ەستەمى قاعاننىڭ اسكەرى ۇلى دالانى دۇبىرلەتكەن جورىق وسى جەردەن باستاۋ العان.
- سوڭعى مۇراگەر
VIII-XI عع.
ءبىرتۇتاس قاعانات ىدىراپ، شىعىستا جۇڭگو يمپەرياسى، باتىستا مۇسىلماندار مەملەكەتى تۇرىكتەردى اۋىر سوققىعا الىپ جاتقاندا تۇرىكتەر قاعاناتىنىڭ مۇراگەرى ءارى ەڭ بيىك لاۋازىمدى ۇستاعان قيماق قاعاناتى بولدى. ونىڭ بيلەۋشىسى – قاعان دەپ اتالدى. ال وعىز، قارلۇق، قىپشاقتاردىڭ بيلەۋشىلەرى ۇلكەن قاعاننان ءارقاشان ءبىر ساتى تومەن تۇردى.
- الەمگە باعىتتالعان سوعىس
XIII ع.
شىڭعىس حان باستاعان موڭعولدار وسى ەرتىستىڭ جاعاسىنا توقتاپ ءبىر تىنىستاعان. باتىستا شەتسىز دە شەكسىز دەشتىنىڭ سايىن دالاسى سوزىلىپ جاتتى. ەرتىس ەكى كوشپەندى مەملەكەت اراسىنداعى تابيعي شەكارا. موڭعولداردىڭ الەمدى باعىندىرۋعا شىققان العاشقى قادامى وسى ەرتىس جاعاسىنان باستالدى.
- ەرتىس پاتشالىعى
XVI ع.
ءسىبىر حاندىعى دەرەكتەردە «ەرتىس پاتشالىعى» دەپ اتالدى. كوشىمنىڭ تراگەدياسىمەن اياقتالعان ەرتىس پاتشالىعىنىڭ تاريحى. ەۋروپا حالىقتارىنا تۇماندى كورىنگەن سىبىرلىكتەر.
- سوڭعى تىنىس
XVI-XVII عع.
ويرات تايپالارىنىڭ ەرتىس پەن زايسان وڭىرلەرىنە قونىستانا باستاۋى. «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» قاسىرەتى بىردەن بولعان جوق. ويرات تايپالارى ودان بىرنەشە عاسىر بۇرىن، ءتىپتى تاۋەكەل مەن ەسىم حانداردىڭ كەزىندە قازىرگى ەرتىس پەن زايسان كولىنىڭ ماڭىنا قونىستانىپ ۇلگەردى. 300 جىلعا سوزىلىپ، ەكى حالىقتىڭ قانىن اياۋسىز توككەن قىرعىن تۋرا وسى جەردەن باستالدى.
- ءبىز ۇيىقتاعاندا...
XIX ع.
ورىستاردىڭ وتارلاۋى. ەرتىس ايدىنىنداعى العاشقى بۋ پاروحودتارى.
رىسبەك رامازان ۇلى،
«الەم حالىقتارى جازۋشىلارى وداعىنىڭ» مۇشەسى، تاريحشى
