فيليپپ ياكوۆليەۆيچ رۋباحو... ازان شاقىرىپ قويعان اتى بەلگىسىز. ءبىراق تاريحتا وسى اتپەن قالعان قازاق جاۋىنگەرى تۋرالى ايتپاقپىن.

ول 1923 جىلى 13 قاڭتاردا اقساي (روستوۆ وبل) ستانسياسىندا جۇمىسشى وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن.. 
جاستايىنان اتا-ااناسىنان جەتىم قالىپ، باتۋمي جەتىمدەر ۇيىندە تاربيەلەنەدى.

مۇمكىن سول كەزدە ءاتى-جونى وزگەرتىلگەن بولۋى كەرەك. مۇمكىن اكەسىنىڭ ەسىمى جاقىپ پا ەكەن، كىم ءبىلسىن؟..
تەك قانا قۇجاتتاردا "ۇلتى" دەگەن تابلودا قازاق دەپ ساقتالىپتى. سودان كەيىن اڭگىمەگە ارقاۋ بولىپ وتىر.

ءالقيسا

ورتا ءبىلىمدى. جاس كەزىندە "ۆوروشيلوۆ اتقىشى" ءتوس بەلگىسىن يەمدەنىپ، كوپتەگەن جارىستاردا جۇلدەلى ورىندار الىپ جۇرگەن.

1941 جىلدان اسكەري-تەڭىز فلوتى قاتارىندا بولدى. العاشىندا قارا تەڭىز فلوتىنىڭ تۋاپسين بازاسىنداعى مۋزىكا كومانداسىندا بولعان. سوعىسقا قاتىسۋعا سۇرانا ءجۇرىپ، اقىرى شاعىن كاتەرلەردىڭ ارتيللەريا ديۆيزوننىنا اۋىسۋىنا قول جەتكىزەدى. 1941 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە العاشقى ۇرىسىن سول كاتەر ساپىندا قورشاۋداعى ودەسسا قالاسىن قورعاۋ ۇرىستارىنا قاتىسۋدان باستايدى.

تەڭىزشى رۋباحوعا كاتەردە كوپ قىزمەت ەتۋ جازىلماپتى.

ءبىر باتالون ادامداردى تەڭىز-جاياۋ (مورسكايا پەحوتا) اسكەر ساپىنا اۋىستىرعان كەزدە، بۇل دا اۋىستىرىلىپ سيەۆاستوپول قالاسىن جاۋدان قورعاۋعا جىبەرىلەدى. جەلتوقسان ايىندا جارالانىپ، گوسپيتالعا تۇسەدى. جاراقاتىنان ايىققان سوڭ ونى مەرگەندەر (سنايپەر) مەكتەبىنە جىبەرەدى. 1942 جىلى ماۋسىم ايىندا وقۋىن ءبىتىرىپ، وڭتۇستىك مايداننىڭ قۇرامىندا روستوۆ، كۋبان، سولتۇستىك كاۆكازدى قورعاۋ ۇرىستارىنا قاتىسادى.

1942 جىلى جەلتوقسان ايىنا دەيىن ءوزىنىڭ جاۋىنگەرلىك ساناق كىتاپشاسىنا جاۋدىڭ 200 سولداتى مەن وفيسەرىن جويعانىن تىركەپ ۇلگەرەدى.

جەلتوقسان ايىندا قايتا جارالانىپ، ايىققان سوڭ اتى اڭىزعا اينالعان (كەيىن) مايور سەزار كۋنيكوۆ باسقاراتىن ايگىلى 393ء-شى تەڭىز-جاياۋ اسكەر باتالونىنا جىبەرىلەدى. سول باتولوندا العاشقى ۇرىسىن نوۆوروسسييسك ماڭىنا دەسانت بوپ تۇسىرىلۋدەن باستايدى.

ودان كەيىنگى شايقاسى "كىشى جەر" دەگەن اتاۋ العان ايگىلى پلاسدارمدى ۇستاپ تۇرۋ ۇرىستارىنا قاتىسادى. سول ۇرىستا مەرگەندەر ۆزۆودىن باسقارادى.

مۇمكىن جوعارىدا باياندالعان تاعى ءبىر قازاق، تەڭىز-جاياۋ اسكەر ساپىنداعى بارلاۋشى يقاروۆ قۋانعالي اتامىزدى كوردى مە ەكەن؟ ەكەۋى دە تەڭىز-جاياۋ اسكەر ساپىندا، ەكەۋى دە "كىشى جەر" پلاسدارمىن باسىپ الۋ ۇرىستارىنا قاتىسقان.

بىزدىكى جاي بولجام عوي. قازاق ۇلدارىنىڭ ءبىر ساپتا، ءبىر جەردە جۇرگەنىن وقىعاننان كەيىن ايتىپ جاتقانىم.

جارايدى، ءارى قاراي كەتتىك.

"كىشى جەر"-وپەراسياسى كەزىندە ءوزىنىڭ جەكە ەسەبىن 276 ادامعا جەتكىزدى (جاۋدىڭ سولداتى مەن وفيسەرىن قۇرتقان). سول شايقاستارداعى ەرلىگى ءۇشىن جاۋىنگەرلىك قىزىل تۋ وردەنىمەن ماراپاتتالدى.
ودان كەيىنگى ۇرىستارى سولتۇستىك كاۆكاز مايدانىنىڭ ساپىندا جۇرگىزدى. 1943 جىلدىڭ تامىز ايىندا قازاق مەرگەنى رۋباحو نوۆوروسسييسك ماڭىنا ۇرىسقا كىرىستى. قىركۇيەك ايىندا نوۆوروسسييسك قالاسىن ازات ەتۋ ۇرىستارىنا قاتىسىپ، نوۆوروسسييسك پلاسدارمىنا دەسانت بوپ ءتۇسىرىلدى.

1943 جىلدىڭ 9 قىركۇيەگىندە ەرەكشە تەڭىز-جاياۋ اسكەر باتالونىنىڭ مەرگەنى ستارشينا فيليپپ رۋباحو نوۆورروسسييسك پلاسدارمىنا شابۋىل كەزىندە العاشقى بوپ جاعاعا شىعىپ، جاۋدىڭ ەكى دزوتىنىڭ ءۇنىن ءوشىردى. جانە قويان-قولتىق ۇرىس كەزىندە جاۋدىڭ ءۇش سولداتىن جويدى.

قازاقتىڭ قايسار ۇلى 14ء-شى قىركۇيەكتە نوۆوروسسييسك پلاسدارمىن ۇستاپ تۇرۋ ۇرىستارى كەزىندە، زەڭبىرەك سناريادنىڭ جارقىنشاعىنان باسىنان اۋىر جارالانادى.

ۇرىس دالاسىنان كاتەرمەن ونى جاعاعا الىپ شىعىپ، سوچي قالاسىنداعى اسكەري گوسپيتالعا جەتكىزەدى.
ءبىراق كەلەسى كۇنى، 15ء-شى قىركۇيەكتە العان جاراقاتىنان سوچيدەگى گوسپيتالدە قايتىس بولادى.

كراسنودار ايماعى، سوچي قالاسىنداعى زاۆوكزالنىي باۋىرلاستار زيراتىنا جەرلەنگەن.

ءوزىنىڭ سنايپەرلىك 1 جىل 3 اي كەزەڭىندە ستارشينا ف. يا. رۋباحو جاۋدىڭ 346 سولداتى مەن وفيسەرىنىڭ كوزىن جويىپ، نەمىستىڭ 8 دزوتى مەن 2 تانكسىن قۇرتقان.

1944 جىلدىڭ 22 قاڭتارىنداعى سسرو جوعارى كەڭەسى پرەزيديۋمىنىڭ جارلىعىمەن نەمىس باسقىنشىلارىنا قارسى سوعىستا كورسەتكەن ەرلىگى مەن باتىلدىعى ءۇشىن، ستارشينا-سنايپەر ف.يا.رۋباحوعا ولگەننەن كەيىن سوۆەت وداعىنىڭ باتىرى اتاعى بەرىلدى. جانە لەنين وردەنىمەن قوسا ماراپاتتالدى.

ءوزىنىڭ ءاتى-جونىن بىلمەي كەتكەن، تەك ۇلتىنىڭ قازاق ەكەنىن بىلگەن، جاستايىنان جەتىم قاپ، ورىس اراسىندا وسكەن فيليپپ جاقىپ ۇلىنىڭ ءومىرى جۇمباق. تالاي قازاقتىڭ بالاسىنىڭ باسىنان كەشىرگەن تاعدىرى. ءبىراق قانىندا قاسقىرلىق بار قازاق بالاسى ءوزىنىڭ بورىلىگىن كورسەتتى.

باۋىرلار، سوچي قالاسىندا بوپ جاتساڭىزدار باسىنا بارىپ قۇران وقىپ، دۇعا ەتىپ كەتىڭىزدەر؟!

ەسبول ماحيسوۆ

ۇسىنعان: گۇلىم جاقان