ارال اۋدانى جاقسىقىلىش ەلدى مەكەنىندە «ارالتۇز» اق-تىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويى اتالىپ ءوتتى. مەرەكەلىك شاراعا قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى قىرىمبەك ەلەۋ ۇلى كوشەربايەۆ پەن يندۋستريالىق دامۋ جانە ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى امانياز ەرجانوۆ قاتىستى. بۇل تۋرالى قامشى پورتالى ايقىن-اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
«ارالتۇز» – يودتالعان اس تۇزىن شىعاراتىن رەسپۋبليكاداعى جالعىز ورىن. مىڭعا جۋىق جەرگىلىكتى حالىقتى جۇمىسپەن قامتىپ وتىرعان كاسىپورىننىڭ ءونىمىنە الىس-جاقىن شەت مەملەكەتتەردەن دە سۇرانىس كوپ. 2012 جىلى جاڭا ينۆەستور كەلۋىنە بايلانىستى كەڭ ورنىندا يگىلىكتى جۇمىستار جۇزەگە اسىرىلدى. 2013 جىلى اۋقىمدى جۇمىستار اتقارىلدى. «ارالتۇز» اكسيونەرلىك قوعامى ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن جاڭا سەح سالدى. وعان يسپان ءوندىرىسىنىڭ زاماناۋي تەحنولوگيالارى ساتىپ الىنىپ، جاڭارعان جەلى ىسكە قوسىلدى. بۇل ءوز كەزەڭىندە 125 جۇمىس ورنىن اشۋعا مۇمكىندىك بەردى. تۇزدى قالتالاۋ سەحى دا بارىنشا جاڭارتىلىپ، ونداعى سانكت-پەتەربور قالاسىنان شىعارىلعان بەس «پيتپاك» اۆتوماتى ءونىم كولەمىن ارتتىرۋعا سەبەبىن تيگىزدى. قوس سەحتان ءبىرىنشى سورتتا اس تۇزى ءوندىرىلدى. ءوندىرىستى دامىتۋدىڭ جوسپارىنا سايكەس ماركەتينگتىك زەرتتەۋلەر ناتيجەسىندە، مال ازىعىنا قاجەتتى بريكەتتەلگەن تۇز ءوندىرۋ قولعا الىندى. بريكەت بولىمشەسىندە قىرىقتان استام ادام جۇمىس ىستەيدى.
كەلەشەگى كەمەل تۇز ءوندىرىسىن دامىتۋ – يندۋستريالىق ساياساتتىڭ باسىم باعىتى. باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرعان «ارالتۇز» بۇگىندە كۇللى قازاقستاننىڭ بەتكە- ۇستار كاسىپورنىنا اينالدى. ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامۋ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا كاسىپورىن وتكەن جىلى ينۆەستيسيا كولەمى ەكى ميللياردتان استام تەڭگەنى قۇرايتىن جاڭا يسپان تەحنولوگياسىن وندىرىسكە ەنگىزدى.
سول ارقىلى ەڭبەك ونىمدىلىگىن 2 ەسەگە ۇلعايتتى، ياعني بۇرىن كاسىپورىن ايىنا 5-6 مىڭ توننا تۇز وندىرسە، ەندى تۇز كولەمىن ايىنا 12-13 مىڭ تونناعا دەيىن جەتكىزدى. ناتيجەسىندە، تەك رەسەيگە ءونىم شىعارعان كاسىپورىن، سىرتقى نارىقتى كەڭەيتىپ، تمد مەن ەۋروپا ەلدەرىنە ءوز ءونىمىن شىعارا باستادى. بۇل ءوز كەزەگىندە ەكسپورتقا شىعارىلعان ءونىم كولەمىن ۇستىمىزدەگى جىلى 8 ايدا وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 15،6 ەسەگە ارتتىرۋعا ىقپال ەتتى.
– ەركىن باسەكەنىڭ بابىن تاۋىپ، ءقابىلەتتىلىگىن جۇمىس ناتيجەسىمەن كورسەتكەن كاسىپورىن ەل ماقتانىشىنا اينالدى. وزگەلەر ەكونوميكالىق قيىنشىلىق كەزەڭءدى باستان وتكەرىپ جاتقان شاقتا «ارالتۇز» جۇمىس اۋقىمىن كوبەيتىپ، قىزمەتكەرلەر سانىن ارتتىرۋدى جوسپارلاۋدا. وعان قوسا، كالسيي قوسىلعان سودا شىعارۋ سەكىلدى ءىرى جوبالار جۇزەگە اسپاق. وسىلايشا، ارال داعدارىستان دامۋشى ايماققا اينالىپ وتىر. ەلباسى ايماققا ساپارىنىڭ بىرىندە «ارالعا كومەكتەسەمىن دەگەن ارمانىما جەتكەنىمە قۋانىشتىمىن» دەگەن بولاتىن. بۇل ارالدىڭ وسىپ-وركەندەگەنىن كورسەتەدى. بارشامىزعا ورتاق مەرەكە قۇتتى بولسىن، – دەدى وبلىس اكىمى ق.كوشەربايەۆ.
كاسىپورىن جاڭا تەحنولوگيامەن جابدىقتالعان. كەيىن ءونىمنىڭ ساپاسى ارتىپ، بۇگىندە جاڭا اسسورتيمەنتتەرمەن شىعارىلۋدا.
«ارالتۇز» اق «جاقسىقىلىش»، «جاقسىقىلىش-2» جانە «جاقسىقىلىش-3» كەن ورىندارىنداعى سۋلفات-ناتريي قاتتى پايدالى قازبانى بارلاۋعا جەر قويناۋىن پايدالانۋ قۇقىعىن تابىستاۋ بويىنشا كونكۋرس جەڭىمپازى بولىپ تابىلدى. جوبا قۋاتى جىلىنا 200 مىڭ توننا بولسا، ينۆەستيسيا كولەمى 220 ملن اقش دوللارىن قۇرايدى.
«ارالتۇزدا» بىلتىر «تەحنيكالىق جانە اس تۇزىن ءوندىرۋ» ءوندىرىسىن جاڭعىرتۋ جوباسى ىسكە قوسىلدى. جوبا قۇنى 1،5 ملرد تەڭگە بولعانىمەن، تولىق اياقتاۋ ءۇشىن قوسىمشا 600 ملن تەڭگە قارجى جۇمسالۋىنا وراي جالپى ينۆەستيسيا كولەمى 2،1 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى. كاسىپورىنعا تۇز وندىرۋگە ارنالعان قۇرال-جابدىقتار شىعارۋدان دۇنيەجۇزىندە كوشباسشى يسپانيانىڭ «Constnrucciones mecanicas Iserra، S.A» كومپانياسىنىڭ زاماناۋي قۇرالدارى الىندى. جاڭا زاۋىت ىسكە قوسىلعاننان بەرى كاسىپورىن جىلىنا 120 مىڭ توننا تۇز وڭدەپ شىعارسا، ونىڭ 80 مىڭ تونناسى اس تۇزى، قالعانى تەحنيكالىق تۇز بولاتىن. بۇگىندە، ءوندىرىس قۋاتتىلىعى 1،7 ەسەگە ۇلعايىپ، ونىڭ كولەمى 213 مىڭ تونناعا جەتتى. سالتاناتتى شارا بارىسىندا مەكەمەنىڭ 200-گە جۋىق ۇزدىك قىزمەتكەرى مەملەكەتتىك ماراپات، توسبەلگى، «قۇرمەت» جانە العىسحاتتارمەن ماراپاتتالدى.
مەرەكەلىك شارا ات بايگەسىمەن جانە ەسترادا جۇلدىزدارىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن گالا-كونسەرتپەن جالعاستى.
پىكىر قالدىرۋ