(اڭگىمە)

اقپان ايىنىڭ ءبىر كۇندەرى بولاتىن. الاسۇرعان ۇسكىرىك دولى ايازدىڭ ارىنى باسەڭدەي قويماعان شاق ەدى. ەرتەڭگى شايعا جاڭادان وتىرعانبىز. تىستان ەستىلگەن كۇشتى دۇرسىلىدەن ۇيگە كەلە جاتقان الدەكىمنىڭ بەيساۋىت جۇرمەگەنىن اڭعارعانداي بولدىق. بۇل قوناعىمىز كورشىمىز ءامىرقۇل بولىپ شىقتى. القىن- جۇلقىن ەسىكتى اشىپ كىرگەن ول دالانىڭ ۇيىتقىپ سوققان اقبۇرقاسىنىن ىلەستىرىپ بىرگە الا كىردى. ادەتتەگى سابىرلى جۇرىسىنەن مۇلدە وزگەشە، جۇزىنەن ابىرجۋشىلىقتىڭ نىشانى ءبىلىنىپ تۇر. بەتىندەگى سارعىلت رەڭى اقپاننىڭ ايازىنا دومبىعىپ بوزارىپ الىپتى. جۋان قارا مۇرتىنىڭ شالعىسىنا مۇز بايلانىپ ۇلگىرىپتى. ول توردە وتىرعان اكەمە ءجونسال امانداستى دا ، پەشتىڭ جانىنا ەكى الاقانىن قاقتاپ وتىرا قالدى.
- تورگە شىق! ەرتەڭگى شايعا كەل ازاماتىم!- دەپ اكەم قولىمەن ءوز جانىن نۇسقاپ ورىن بوساتقان ەدى.
- ءجا، بولدى، اسىعىس شارۋام بار ەدى،- دەدى ءامىرقۇل كۇڭكىلدەپ.
- ءتايىرى نە شارۋاڭ بار ەدى؟ ەرتەڭگى اسقا قارامايتىنداي!- دەدى شەشەم كورشىسىنىڭ بۇل كەلسىن جاقاتپاي. .
ءامىرقۇل سوزگە ساراڭ، دوعالداۋ جان ەدى. داعدىلى ادەتىمەن :
- ءاي، سەنىڭ بۇنداعى قۇرداسىڭ ابەن تورە قايتىس بولىپتى، سونى حابارلاپ كەلىپ تۇرمىن، - دەپ ءسوزىن كەلتە قايىردى.
- قاشان ءولىپتى؟!
- نەعىلىپ...؟
- الدا قۇداي- اي!- دەگەن اكەم مەن شەشەمنىڭ تاڭدانعان سۇراۋلارى جارىسا شىقتى.
- قالاي ءولدى دەرىڭ بارما؟ و، بەيباق! دالادا اراق ءىشىپ قاتىپ ولگەن سەكىلدى،- دەدى ءامىرقۇل بايىرعى تۋادا بىتكەن ءسوزنىڭ سالتى بويىنشا.ءسويتىپ، جوتكىرىنىپ الىپ اڭگىمەسىن قايتا جالعاستىردى:
- بۇگىن ەرتەمەن مال جوندەپ، توعايدىڭ ارجاعىندا بۇرناعى كۇنى دايىنداپ قويعان شىرعاناقتى اكەلىپ الايىن دەپ جولعا شىعىپ ەم، جول ۇستىندە استىمداعى جيرەنىم الدە ءبىر نارسەدەن سەزىكتەنىپ قورسىلداپ سالا بەردى. بايقاسام، قارسى الدىمدا قارايعان بىردەمە جاتىر. ابايلاپ قاراسام ابەن ءتارىزدى. جارىقتىق تار بۇلاقتىڭ كوپىرىنەن وتەم دەپ، مۇزعا تايىپ جىعىلىپ سول جەردە جان بەرگەنگە ۇقسايدى. وسىنى سەندەرگە ايتا كەلدىم. ءجا، ەندى ەكەۋمىز ەل جيىستىرىپ حابارلايىق!- دەگەن ءامىرقۇل جولشىباي كورگەنىن اينا قاتەسىز ۇيدەگىلەرگە بايان ەتتى.
- مانادان بەرى الاياق تورىنىڭ پىسقىرۋى جامان ەدى جانۋاردىڭ... دەدى اكەم.
- ياپىر- اي! ابەن بەيباق، قان مايداندا جاۋىنىڭ وعىنان ولمەپ ەدى، ەندى بۇگىن سۇم دۇنيەنىڭ تارلىعىنان كوز جۇمعانىن قاراشى؟!- دەپ شەشەمنىڭ كوڭلى بوساپ، كوزى جاساۋرادى.
- جۇرەگىڭ نەگە سونشا جىلىپ كەتتى ءوزىڭنىڭ؟ ءبىر كەزدە قۇرت- قاتىعىمدى تاۋىستى دەپ قاقساۋشى ەدىڭ، ەندى بۇگىن تورەگە جوقتاۋ ايتاتىن ءتۇرىڭ بار عوي؟- دەدى اكەم كادۋىلگى مىسقىلىنا باسىپ.
- جوقتاسام نە بولىپتى؟- دەدى شەشەم جۇلىپ العانداي.
- بوتەنىم ەمەس، ارعى تەگىمدى قازبالاساڭ، سول تورەنىڭ ەلى ءتۇپ ناعاشىم بولىپ كەلەدى. كىمنىڭ قانداي اجالمەن ولەرىن ءبىر قۇداي بىلەدى،- دەپ شەشەم اكەمنىڭ بەتىن قايتارعان بولدى.
ءامىرقۇلدىڭ ءبىزدىڭ ۇيگە اكەلگەن قارالى حابارى مەنىڭ وزەگىمە شوق تاستاعانداي كۇيگە سالدى. ‹‹اتتەڭ! ابەن بەيشارا، بۇل دۇنيەدەن نە جاقسىلىق كوردىڭ؟ اۋەلى ارتىڭدى جالعاستىراتىن وتاۋىڭنىڭ ءتۇتىنى ءتۇزۋ شىققانى بىلاي تۇرسىن. دۇنيەنىڭ ادام توزگىسىز ازابىن ارقالاپ ءجۇرىپ، ەندى ەڭسەڭدى كوتەرىپ باسىڭنان مۇنار ايىقسا دا، ساناڭداعى سارى ۋايىم ايىقپاي ادامدىق ساناتىڭدى قۇردىمعا كەتىردى. ەندى بۇگىن اقپاننىڭ سارى شۇناق ايازىندا، اجالىڭنان ءۇش كۇن بۇرىن جان تاپسىرعانىڭدى قاراشى!›› دەگەن ويلار جۇرەگىمدى ەرىكسىز شىمشىلاپ تىنشىمادى. مارقۇمعا دەگەن اياۋشىلىق سەزىمىم ەرىكسىز ويانىپ كەتتى بىلەم، جانارىما تۇمانداپ توپتالعان جاستى ۇيدەگىلەرگە كورسەتپەي جەڭىمنىڭ ۇشىمەن اقىرىن عانا ءسۇرتىپ الدىم.
※ ※ ※ ※ ※
ابەن ورتا بويلىدان جوعارىلاۋ، قاقپاق جاۋرىندى، كەڭ يىقتى ادام بولاتىن. الىستان قاراعاندا بالۋان دەنەلى بولىپ كورىنەتىن. ال كوز الدىعا جاقىنداعاندا، شۇڭىرەيگەن كوزى، سورايىپ پىشاق جانىعانداي ەكى جاعى، قۇپ- قۋ بولعان ءوڭى، سيديىپ ءسىڭىرى بىلىنگەن سالالى ساۋساقتارى، ۇستىنە كيىنگەن كونەتوز ءبىر قۇر اسكەري شاپاننىڭ كىر باتتاسىپ سىرىڭكەدەي قارا تۇسكە ەنگەن حالىن كورگەندە، ونىڭ قايىرشىدان بەينەسى ايىرعىسىز بولاتىن. ونىڭ ۇستىنە ۇيپا- تۇيپا بولعان بۋرىل شاشتارى ەرەپايسىز ءوسىپ كەتكەن. قىراۋ شالعان ساقال- مۇرتى قاۋعاداي بولىپ، بەتىندەگى ايعىز- ايعىز اجىمدەرى ، ەكى بەتىنە تاڭبا بولىپ قالىپتاسقان ەكى ۇلكەن تىرتىعى بادىرايىپ تۇراتىن. ابەننىڭ بۇل بەينەسىن ءبىر كورگەن جان ونىڭ قالىپسىز ادام ەكەنىن سەزە قوياتىن. الايدا ول وزگە ەسالاڭداردان گورى تاۋىرىرەك ەدى. ۇيتكەنى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بارىمەن بىرگە ارالاسا الاتىن. اشىلىپ سىر شەرتىسەتىن. اسىرەسە ول ءوزىنىڭ جاس كۇنىندە اسكەرلىككە الىنىپ، ءۇش ايماق ۇلت ازاتتىق سوعىسىنا قاتىناسقانىن، ماركىس، لەنين، ماۋزىدىڭ قاتارلى ۇلاعاتتى ادامداردىڭ ءومىربايانىن، ونىمەن قوسا ءوزىنىڭ تورە تۇقىمىنان شىققان اتا تەگىن تۇك قالدىرماي كوپشىلىككە مايىن تامىزىپ جىر ەتكەندە، ونىڭ ءوز كەزىندە ساۋاتتى، كوزىقاراقتى جان ەكەنىن، سوزگە ءدىلمارلىعىن اڭعاراتىنبىز.
ابەن وڭ اياعىن سىلتىپ باساتىن. ءوزىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا سوعىستا وق ءتيىپ، سودان قالعان جاراقات ەكەن. كەيىن اسكەردەن بوساپ ءبىزدىڭ فەرمامىزعا ءبولىنىپ قىزمەت ىستەپتى. ءبىر كەزدە ۇيلەنىپ بالا دا ءسۇيىپتى. ءبىراق، كەيىن ابەن ايتسا تاۋسىلمايتىن زور پالەگە دۋشار بولىپتى. اتى شۋلى مادەنيەت زور توڭكەرىسىنىڭ شاش ال دەسە باس الاتىن ەڭبەك كورسەتۋگە تالپىنعان ەسەر بەلسەندىلەرى، قارالاۋعا ۋىسىنا تۇسەر ادام تاپپاي تۇرعاندا، ءتاڭىر تىلەۋىن بەرىپ نايزا ۇشىنا جاۋىنگەر جىگىت الدىمەن ءىلىنىپتى. اق سۇيەك تورە مۋجۋدىڭ ( مال يەسى ) تۇقىمى، شەتكە بايلانعان بۋرجۋازياشىل ەلەمەنت دەگەن اتپەن ءتىلسىز يىرىمگە تارتا جونەلىپتى. ءدال وسى جىلدارى جالعىز قىزى ناۋقاستان شەتىنەپ ، بۇدان كۇدەر ۇزگەن ايەلى توركىندەرىنىڭ كورسەتكەن اقىلىمەن باسىن اۋلاق سالىپتى. كەيىن زامان تىنشىپ، ەل كوڭىلى ورنىققاندا دا ابەن رۋحاني اۋرۋىنان ايىعا الماپتى.
مىنە وسىلايشا جاۋىنگەر ابەن ءبىزدىڭ فەرمامىزدا ەرىكسىز جەتىمدىك تۇرمىس كەشىردى. ونىڭ مۇندا مۇڭىنا ورتاقتاسىپ، قايعىسىنا قارايلاساتىن ەشقانداي جاناشىر جاقىنى دا جوق ەدى. تەك، ۇكىمەتتەن الاتىن بولىمسىز پەنسيا اقىسىمەن كۇنەلتەتىن. اسىرەسە، اقشاسىنىڭ كوبىن اراققا جۇمسايتىن، اراققا قىزىنىپ العان سوڭ ابەڭ كوپىرمە اڭگىمەنى كوسىلتە شەرتەتىن. ونىڭ اڭگىمەسىن تىڭداعانسىعان كەي قۋلار: ‹‹ابەڭ جارايدى! ابەڭ ناعىز قاھارمان، تاڭداۋلى كومۇنيست ەمەس پە؟!›› دەپ ارقاسىنا قاعىپ، اراق الدىرىپ، كۇرىشتىڭ ارقاسىندا كۇرمەك سۋ ىشەتىن-دى. ول تىڭدارماندارىن اۋزىنا قاراتۋ ءۇشىن اڭگىمەسىن تاماعىن كەنەپ الىپ بىلاي دەپ باستايتىن:
- الەمگە ايگىلى شىڭعىسحاننىڭ ءتورت ۇلى دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىن بيلەپتى،- دەي كەلە سوسىن جوشىنىڭ ۇرپاقتارىنىڭ اتادان-بالاعا ۇزبەي قازاققا حان بولعانىن، ولاردىڭ تورە دەپ اتالعانىن، اقىرىندا ءوزىنىڭ سول حان ءناسىلى سايىن تورە دەگەننىڭ اۋلەتىمىن دەپ ماقتانىپ الاتىن.
ابەننىڭ بۇل اڭگىمەسى اۋىلداعىلاردىڭ قۇلاعىنا جاتتالىپ ءسىڭىستى بولىپ كەتكەندىكتەن، قايتالاما شەجىرەسىنە ەشكىم دەن قويمايتىن، قايتا مەزى بولعان جۇرت كەرسىنشە وعان ‹‹ابەن تورە››، ‹‹اقساق تورە›› دەگەن لاقاپتاردى قويىپ ۇلگىرگەن- دى. ءبىر جولى وسى اڭگىمەسىن قايتالاپ:
- تورەسىز ەل، توبەسىز جەر بولماعان،- دەگەندى ايتا باستاعان ەدى.وسى ماناعى كورشىمىز ءامىرقۇلدىڭ اكەسى جارىقتىق قىرىس مىنەز، شاقپا ءتىلدى جان ەدى. ونىڭ ايتارىن جاقاتپاعان شال:
- ءبىزدىڭ قۇلا ايعىردىڭ تىشپاعان توبەسى جوق،- دەپ قاعىتا قالدى.
مۇنىسى، بۇلاردىڭ ەلى قۇلا ايعىر دەگەن رۋ بولۋشى ەدى.
- وتتاپسىڭ،- دەپ تالاستى ابەن، - سارقۋرايدىڭ باسى سىلدىراسا جاۋ كەلدى دەپ ۇرىككەن قۇلا ايعىرىڭدى كىم تانيدى؟ ال، تورەنىڭ اتاعى التى الاشقا تەگىس جايىلعان. قازاقتىڭ ارعى شەتى مەن بەرگى شەتىنە تورە تۇقىمىنىڭ باسپاعان جەرى جوق،- دەپ تەرىس ازۋ سارى شالدى سوزبەن ىقتىرىپ تاستاعان بولاتىن.
ابەننىڭ ادام سۇيەر ەرەكشەلىگى ادال دا، ەڭبەكشىلدىگى ەدى. اۋىلداعى ادامداردىڭ بىرەر ۇلكەن جۇمىسى شىقسا بولدى، وندايدا ابەن قاعىس قالمايتىن. مۇندايدا ابەڭ: ‹‹ ەردىڭ كۇشى- ەسەكتىڭ جەلى ەمەس پە؟ ›› دەگەندى ايتىپ ەڭبەك باسىنا ۋاعىندا ۇلگىرەتىن. بار جۇمىس اياعىنا شىقپاي ۇيىنە قايتپايتىن. ابەن بالا جان ەدى. اسىرەسە ءوسپىرىم بالالارمەن كەڭەسۋدى ۇناتاتىن. ءبىر كۇنى مەن ۇيدە وتىرىپ ەسەپشوت سوعۋدى ۇيرەنىپ جاتقان ەدىم. ابەڭ جانىما كەلىپ، شوت سوعۋىمدى قاداعالاپ كوردى دە:
- بالاقاي! مىنا ەسەپشوتىڭ سابيلەردىڭ ويىنشىعىنا ارنالعان نارسە ەكەن. مەندە ءبىر ءايبات ەسەپشوت بار. سونى ساعان سىيعا بەرەيىن، سەن ول ءۇشىن ءقازىر مەنىمەن بىرگە ىلەسىپ ۇيىمە بار، - دەدى.
مەن بۇعان قۋانا ماقۇل بولدىم. ونىڭ جول بويىندا جالعىز اۋىز ءۇيى بار بولاتىن. مەن ەرىنبەستەن بىرگە باردىم. ول ەسەپشوتىن ماعان ۇسىنىپ جاتىپ :
- بيىل قانشاداسىڭ؟- دەپ سۇرادى.
- ون بىردەن ون ەكىگە شىعامىن،- دەدىم مەن.
- جىلىڭ نە ەدى قارعام؟
- جىلىم- جولبارىس، - دەپ ەدىم.
ول قارقىلداپ بالاشا ءماز بولدى. ارتىنان:
- سەن مەنىمەن مۇشەلدەس ەكەنسىڭ، جىلىڭ جولبارىس ەمەس بارىس بولادى. ەسىڭدە بولسىن، بارىس جىلىندا تۋعاندار توڭكەرىسشىل كەلەدى. ويتكەنى، كەزىندە ءۇش ايماقتىڭ باسشىلارى احمەتجان اپەندى، ىسقاقبەك گەنەرالدار بارىس جىلىنىڭ تولدەرى. مەن دە كەزىندە توڭكەرىسكە قاتىسقام. وردەن العام. ال سەن بولاشاقتا جارامدى كومۇنيست بول! مەنىڭ سەنەن كۇتەرىم وسى،- دەپ ارقامنان قاقتى.
مەن ەسەپشوتىمدى قولىما الىپ ۇيدەن شىققانىم سول ەدى. جولدا مەكتەبىمىزدەگى پيونەرلەر وتريادىنىڭ باستىعى ەركىن جولىمدى توسىپ كيمەلەسە كەتتى.
- مۇرات!- دەدى ول مەنى جازعىرا ءتىل قاتىپ، - سەن ۇلگىلى پيونەرسىڭ! ال سەن ءقازىر ابەن سەكىلدى پارتياعا قارسى ەلەمەنت، بەلگىلى مۋجۋدىڭ دۇنيەسىن نەگە الىپ ءجۇرسىڭ؟ ءقازىر ونىڭ بەرگەن نارسەسىن دەرەۋ وزىنە قايتارىپ بەر! ارالارىڭداعى بايلانىستى ءۇز، ول ءبىز سەكىلدى ورىمدەي پيونەرلەردى ازعىرىپ، كاپيتاليزم جولىمەن جۇرگىزۋدى ماقسات ەتكەن كەرتارتپا كۇشتىڭ ۋاكىلى. پيونەرلەر ەرەجەسىنە قايشى ارەكەت ىستەگەنىڭ ءۇشىن ەرتەڭ تۇسىنىك جازىپ كەلەسىڭ! ۇقتىڭ با؟! - دەپ ماعان قوقاڭداي باستادى.
- ەركىن سەن قاتە ويلاپ تۇرسىڭ، ابەن اعاي ايتۋلى جاقسى ادام. ول پارتياعا ەشقاشان شەك كەلتىرگەن ەمەس.مۇنى ماعان ارنايى سيلاعان. قايتسەڭ ءسويت! العانىمدى قايتارمايمىن،- دەپ جاۋابىمدى اشىپ ايىتتىم دا، ونىڭ ەندىگى ايتار ءسوزىنىڭ ارتىن كۇتپەي ، ۇيگە قاراي جۇگىرە جونەلدىم.
ەرتەسى بۇنى ەستىگەن بارلىق وقۋشىلار تۇگەلدەي ماعان سىن جاۋدىردى. مازاقتادى. جازالادى. تۇسىنىك جازدىردى. مەن ولارعا ابەننىڭ ەسەپشوتىن قايتارىپ بەردىم دەپ وتىرىك ايىتتىم دا، ەشكىمگە كورسەتپەي قۇپيا ۇستادىم. مىنە سودان بەرى باقانداي جەتى جىل وتە شىقتى. ابەن ءبىرجولاتا ‹‹كەرى توڭكەرىسشىل›› دەگەن ايداردان ارىعان بولاتىن. امال نەشىك، سول بىرنەشە جىلدىق ازاپتى كۇننىڭ اياۋسىز سوققىسىنان جابىسقان رۋحاني اۋىرۋى ساۋىقپادى. ول سويتە تۇرا اراققا بەرىلدى. ءبىراق، جۇرتقا ەشىبر سالقىنىن تيگىزبەي ءوتتى.
※ ※ ※ ※ ※
ابەنگە قۇدايعا قارايتىندار انشا- مۇنشا كىر قوڭىن جۋىپ، كيىمدەرىن جاماپ، ىستىق تاماقتارىن بەرىپ تۇرادى. سونىڭ ءبىرى شەشەم بولاتىن. ول ۇيگە كەلگەندە شەشەمدى ىلعي ‹‹جيەنىم، قۇرداسىم›› دەپ اتايتىن. سەبەبى: باستا شەشەم ايىتقانداي شەشەمنىڭ ءبىر جاماعاتى تورەلەرمەن قاتىسى بار ەكەن. ال، ەكىنشى جاعى ول كىسى شەشەممەن جىلداس سەكىلدى. ابەڭ كەيدە وزىنە كەرەكتى نارسەلەرىن جاسىرماي سۇراپ الاتىن. سۇرايتىندارى دا ونشا ۇلكەن نارسە ەمەس. ءبىزدىڭ ۇيدەن قۇرت- قاتىق سىقىلدى نارسەلەردى الىپ تۇراتىن. ونى ءوزى جەيمە، ساتاما ول جاعى ماعان بەيمالىم.
ءبىر جولى ونىڭ اقشاسىنا دانىككەن ءۇش الاياق ىشتەرىنە قۋلىق سايلاپ، ءوتىپ بارا جاتقان ابەڭدى شىرعالاپ ورتالارىنا شاقىرا قويادى.
- ابىكە سىزگە ايتار ءبىر قۋانىشتى حابار بار، ەستىگىڭىز كەلە مە؟- دەيدى بىرەۋى.
- نەندەي قۋانىش؟!- دەپ ول ەلەڭ ەتە قالادى.
- اعاسى! ول ءۇشىن بىزگە جاقسىلقتىڭ الدىن جۋاسىز با؟- دەيدى جانە بىرەۋى.
- كوڭىلدەرىڭ نە قالايدى؟- دەيدى ابەن بىلۋگە اسىعىپ.
- الدىمەن ءبىر قۇمىرا اساۋ كوكتى الساڭىز،- دەيدى ماناعى جىگىت.
- ونىڭ جاراسى جەڭىل، باۋرىم!- دەپ دۇكەنگە بارىپ، اڭعال بايقۇس ولاردىڭ تالاپتارىن ەكى ەتپەي ورىندايدى.
قۇمىرانىڭ اۋزى اشىلعان سوڭ ولار:
- سىزدەي ساقا جاۋىنگەرلەرگە جوعارىدان اقشا جىبەرىلىپتى،- دەيدى قۋدىڭ بىرەۋى.
- قانشا اقشا ەكەن؟ ءقازىر كىمنىڭ قولىندا تۇر ول اقشالارىم؟- دەپ قازبالايدى قۋانعان ول.
- قانشا كەلگەنىن بىلمەيمىز، اقشاڭىز فەرما باستىعى قاسىمنىىڭ قولىندا دەيدى، تەزدەپ قۋزاستىرماساڭىز ول جەمەڭگەر ءوزى پايدالانىپ كەتەدى،- دەپ قولتىعىنا سۋ بۇركەدى. قاسىمعا قۇرداس بولىپ كەلەتىن الاياقتىڭ بىرەۋى.
- ءسىز سەكىلدى وردەن العان قاھارمانعا، ارينە، كوپ اقشا جىبەرەدى،- دەپ جانە بىرەۋسى ونى جەلپىندىرە باستايدى.
- راس- اۋ تەزدەتىپ تيگىزىپ الماسام،- دەپ قۋانىشى قوينىنا سيماعان ول ءىشىپ وتىرعان اراققا دا قاراماي دۇكەننەن اسىعىس شىعا جونەلەدى.
سودان فەرما باستىعىنىڭ كەڭسەسىنە تۋرا بارعان قارت جاۋىنگەر جوعارىدان كەلگەن اسكەري سوماسىن سۇرايدى. قاسىم باستا تاڭىرقاپ ونداي قاراجات كەلمەگەنىن ايتادى. ءبىراق، ونىڭ سوزىنە ابەن يلانبايدى.
- الدىڭعى تارتقىزعانىڭ از كەلگەندەي، ەندى ۇكىمەتتەن كەلگەن جاردەماقىنى كوپ كورىپ قىزعانىپ تۇرسىڭ با؟- دەپ ابەن دۇرسە كەتەدى.
بۇنىسى قاسىم جاس كۇنىندە بەلسەندى بولىپ، ابەن كۇرەسكە تارتىلعاندا قاتاردان قاسىم دا قاعىس قالماعان ەدى.
- ابىكە! وسىنداي ءسوزدى كىم ايتىپ ءجۇر؟ كەلمەگەن اقشانى مەن نەسىنە جاسىرام؟- دەپ قاسىم تۇسىندىرە الماي زارەزەپ بولادى. .
- سەندەي پارتيانىڭ قۇشاعىندا جالبىزبالاپ كىرىپ العان پارازيت قۇرتتاردى تۇبەگەيلى الاستاپ، كوزىن جوعالتۋ كەرەك،- دەپ جىنىگەدى ابەن.
وسىنىڭ ارتىنان جاڭجال تۋىلادى. داۋ- شار ۋشىقسا قانى قوزىپ كەتەتىن قارت جاۋىنگەر قاسىمدى باستىق ەكەن دەپ جالپاڭداۋدى بىلمەيدى. كوزىنە قولىن الا جۇگىرەدى. كوپ اراشاشى بولىپ ەكەۋىن جاعالاستىرمايدى. ءبىراق، ابەن تەك كەتپەيدى. كەڭسەدەگى تەرەزەدەن ەكى كوز اينەكتىڭ كۇل- پارشاسىن شىعارىپ، ونىڭ جەتى اتاسىن جەزدەي قاقتاپ كەلگەن ىزىمەن كەرى قايتادى. جوعارىعا بارىپ ونىڭ ۇستىنەن ارىز ايتىپ قاسىمدى مىندەتىنەن قالدىرۋعا بەل بۋادى. وسىدان كەيىن اۋدانعا بارىپ اياعى جەتكەن جەرىنە قاسىمنىڭ ۇستىنەن شاعىم ايتادى. ءبىراق، سوڭىندا ارىزى اياقىسىز قالادى.
ابەن قارت ويدان توقىلعان اسكەري سومانى ولە- ولگەنشە شىن دەپ ءتۇيىندى. ول ۇدايى بۇل اڭگىمەنىڭ شەتى شىقسا بولدى : ‹‹ قارعا قارعانىڭ كوزىن شۇقىمايدى دەگەن راس- اۋ، جوعارىداعىلار زيان تارتقان مەنى ەمەس قايتا پايداسىن كورگەن قاسىمنىڭ ءسوزىن سويلەيدى ەكەن. بۇرىنعى ىسقاقبەك گەنارال سيلاعان وردەنىم انا جىلى كۇرەسكە تارتقاندا، وسىلاردىڭ قولىنا ءتۇسىپ كەتىپ جوعالعان ەدى. جازباسام، سول وردەن وسى كۇندە قاسىمنىڭ قولىندا ءجۇر. بۇنىڭ اكەسى راقىمبايعا ەكى سيىر ءبىر بيە بىتپەگەن قۋ شۇناق كەدەي ەدى. مىنانىڭ بۇگىن بايدىڭ بالاسىنداي شىرەنۋىن قاراي كور! ›› دەپ بىرەۋەلەردىڭ ايتاعىنا نانعان ول قاراداي قاسىممەن وشىگىپ، قولىنا تيگىزە الماعان قوماقتى سوماسىن ارمان قىلاتىن. وسىلاردى ايتىپ بىرەۋلەردىڭ قىلجاعى، دانىككەن قۋلاردىڭ تابىلماس مايلى كەسەك ولجاسى بولعان پاناسىز شال ابەن دە دۇنيەدەن وزدى...
ال بۇگىن اۋىلداعىلار اياق استىنان ابەننىڭ قازا بولعانىن ەستىپ، يتەرىپ جىبەرسە قۇلاپ تۇسۋگە ازەر تۇرعان مىجىرايعان كونە تام ءۇيىنىڭ الدىنا دەرلىكتەي جينالىپتى . فەرمامىزدىڭ باستىعى قاسىم مەن قىستاق جاۋاپتىلارى مارقۇمنىڭ سوڭعى جۇمىستارىن ىڭعايلاۋ جولىندا زىر قاعىپ جۇرتتى جۇمىلدىرىپ ءجۇر. ءبىر كەزدە قاسىم كوپشىلىككە قاراپ:
- قانە كور قازۋعا كىمدەر بارادى؟- دەپ جيىلعان توپقا كوز سالدى.
اۋزىمنان قالاي شىعىپ كەتكەنىن ءوزىم دە اڭعارماپپىن :
- مەن بارامىن،- دەگەن داۋىسىم قاتتى ەستىلگەن سەكىلدى. قاسىمداعىلار ماعان ۇدىرەيە قاراستى.
- جارايدى ازامات بولدى دەگەن وسى، ابىكەڭنىڭ ورنىن جايلىراق قازىپ، ەرتەڭگە دەيىن دايىنداپ ۇلگىرتىڭدەر! ارۋاعى رازى بولسىن،- دەپ قاسىم مەنى كوپ الدىندا القاعان بولدى.
سونىمەن قولىمىزعا قايلا، كۇرەك، كەتپەن ۇستاعان بەس- التاۋىمىز قىستاقتىڭ تەرىسكەي جاعىنداعى ايداۋ كەزەڭ دەپ اتالاتىن بۇقارالىق مازارعا اسىعىس بەتتەدىك...

تۇرىمبەك قاسەن