Sońǵy jarty jyldaǵy Qazaqstannyń ekonomıkalyq nátıjeleri qaıshylyqtarǵa toly boldy. Osy ýaqyt aralyǵyndaǵy JİÓ (Jalpy ishki ónim) mólsheri 4%-ǵa ósip, ınflásıa  kórsetkishi 7-8%-dy quraǵan. Alaıda sheneýnikterge qýanýǵa áli erte, mundaı ósimniń uzaq ýaqyt saqtalatynyna kúmán keltiretin másele bar: ol bank sektory tarapynan ekonomıkany kredıtteýdiń toqyraýǵa ushyraýy bolyp otyr. Sońǵy jarty jyldaǵy Qazaqstan ekonomıkasyndaǵy ózgerister men  nátıjeler týraly maqalany kaztag.info-ǵa silteme jasap Qamshy.kz aqparat agenttigi usynady.

Osy jyldyń bastalǵanyna jeti aıdyń kólemi boldy. Alǵashqy jarty jyldyqtyń qysqasha nátıjelerine toqtalsaq.

Qazaqstan ekonomıkasynyń ósýi Mınıstrliktiń statısıkalyq málimetteri boıynsha, 4,2% quraǵan.  Bul osydan bir jyl burynǵy kórsetkishten (0,1%) asyp otyr. Árıne mundaı kórsetkish tek sarapshylar úshin ǵana emes úkimet úshin de kútpegen jaǵdaı boldy.

Qalaı bolǵanda bul jaǵdaıdyń shyn máninde tańqalarlyq ekendigi ulttyq ekonomıka Mınıstrliginiń basshysy Tımýr Súleımenovtiń 18 shildede jasaǵan  málimdemesinen de baıqaldy.

«Sońǵy bes jylda JİÓ-niń 60%-y III jáne IV kvartaldardaǵy ekonomıkalyq belsendiliktiń ósýi negizinde quralyp otyr. Sáselen, 2016 jyly JİÓ-niń jalpy kórsetkishiniń  1%-ǵa ósip, jarty jylda ósim  0,1% ǵana bolǵan. Al ekinshi jartyjyldyqta 2015 jylmen salystyrǵanda 1,6%-dy quraǵan. Sondyqtan bastapqy jarty jyldyqtaǵy ekonomıka kórsetkishiniń ósýin saqtaý úshin JİÓ III kvartalynda 4,1%,  IV kvartalynda 4,3%-ǵa ósý kerek»-dep málimdegen bolatyn T.Súleımenov.

Osyǵan oraı memlekettik organdar men ákimdikterdiń  basty maqsaty óndiristiń kórsetkishiniń ósýin, ınflásıanyń maqsattyq deńgeıin qamtamasyz etý men jańa jumys oryndaryn ashý, eldegi áleýmettik qalypty saqtaýdy júzege asyrylýy tıis. Ekinshi jartyjyldyqta JİÓ-niń kórsetkishin qandaı jumystar atqarý arqyly saqtaý kerektigin mınıstr óz málimdemesinde aıtsa da, osy jarty jyldyqta Qazaqstan ekonomıkasynyń 4%-ǵa ósýiniń sebebin túsindirgen joq.

Birinshiden, JİÓ-niń kórsetkishiniń ósýi 2016 jylǵy qańtar-maýsym aılaryndaǵy Qazaqstan ekonomıkasynyń múldem óspegenin eskerip salystyrsaq qana, osy 4%-dyq ósimniń belgili-bir maǵynasy bolady.

Ekinshiden, sońǵy birneshe jyldaǵy ekonomıkalyq ósimniń negizi eksporttyń ósýine tikeleı baılanysty.

UEM-niń málimetinshe, bul kórsetkish qańtar- maýsym arasynda ósip,37,6%-$19 mlrd.-ty quraǵan. Qazaqstandaǵy shıkizat tapshylyǵyn eskeretin bolsaq, Qazaqstan ekonomkasyna mundaı kórsetkishke jetý tek qana munaı baǵasyn qymbattatý arqyly júzege asyrylǵandyǵy belgili.

Osyǵan oraı JİÓ-niń ósýi tolyq  úkimettiń arqasy dep aıtýy qıyn. Sarapshylardyń aıtýynsha, eksport mólsheriniń ulǵaıýy bolmasa, qańtar-maýsym aralyǵynda Qazaqstan ekonomıkasy kórsetkishi 4,2%-dan birneshe ese tómen bolar edi.

Eger munaı baǵasy $50 men odan joǵary deńgeıdi ustap qala almasa, Qazaqstan ekonomıkasy  tipti 4%-dan da tómendep ketýi ábden múmkin.

  Osy jarty jyldyqta júzege asyrylǵan taǵy bir mańyzdy másele- qazaqstandyq bankterdegi jumys istemeıtin kredıtter deńgeıiniń kúrt ósip ketý problemasyn sheshýdi qolǵa alý boldy. Eń aldymen Kazkommersbank kómekke muqtaj boldy. Tek qana BTA-ǵa qaryz berýge  qatysty jumys istemeıtin T2,4 trln. kólemindegi kredıti boldy. Nátıjesinde BTA-nyń  Kazkom aldyndaǵy qaryzyn memleket tóledi: Problemalyq kredıtter qorynan  T2,1 trln. jáne  T300 mlrd. bóldi. KKB-ni Halyq banki satyp alyp kapıtalyna  T185 mlrd. quıdy.

«Qazaqstanda naryqtaǵy bank qyzmetterinde barlyq qarjylyq kórsetkishter boıynsha iri qarjy ústemdik -ınstıtýty paıda boldy. Onyń úlken  básekelistik týdyratyny anyq. Sonymen birge, Halyq bankiniń tek qana bedeldi qarjy ınstıtýty ǵana emes ekenin eskersek, básekelestik qaýpi kóbeıe túsedi»-deıdi sarapshy maman.

Alaıda, bank sektoryndaǵy kredıtterdi qalpyna keltirý máselesin úkimet óte kesh qolǵa aldy. Bul osydan 10 jyl buryn jasalýǵa tıisti sharýalar edi deıdi mamandar. Osyndaı kesh júzege asyrylǵan istiń saldarynan JİÓ jyl saıyn 1,5% pen 3%-ǵa   qysqaryp otyrmaq.

Bankter memleket tarapynan ýaqytyly kórsetilmegen kómektiń sebebinen óte kóp ýaqyt joǵaltty. Nátıjesinde, bank sektorynyń iri aktıvteri (T25 trln 2017 jyldyń 1 shildesindegi qalyppen)-  ekonomıkanyń ósý kórsetkishi shyn máninde artta qaldy. Sonyń saldarynan halyq tabysy da tómen.

Alaıda kóńilge úmit uıalatatyn jaǵdaı, Halyq bankiniń usynǵan bank sektorynyń qarjylyq turaqtylyqty  qalpyna keltirý baǵdarlamasynyń nátıjeleri qandaı bolary belgisiz. Osy baǵdarlamanyń sátti júzege asyrylýy bankterdiń  kredıttik belsendiliginiń ósýine, sonyń nátıjesinde ekonomıkalyq kórsetkishkiniń joǵarylaýyna áser etpek.

Aýdarǵan: Nazerke MUSA