Toqsanynshy jyldary Ózbekstanda júrgizgen halyq sanaǵynda ózbek astanasy Tashkenttiń ózinde - 60%-dan astamy turatyndar qazaq bolyp shyqqan, al mańaıyndaǵy Joǵary Shyrshyq (Uıǵarı Chırchyq), Orta Shyrshyq, Bostandyq (Bostanlyq) aýdandarynda - 95% qazaqtar turǵan, qazir onyń 15% ǵana elge kóship kelgen, qalǵany "óz jerimizden aýyp qaıda barmaqpyz?" dep otyryp qaldy.
Sodan bergi ol jaqta halyq sanaǵyn júrgizý jergilikti bılik úshin áste qaýipti statısıka bolyp aldy. Bar amaldary qoldan ulttarynyń sózderin ózgertip, al ózgergen jaǵdaıda 50%-dan kem turatyn aýdandarda qazaq mektepterin kúshtep zańmen jabý. Árıne, osy jıyrma jylda bul áreket te nátıje bere bastady. Mehanıkalyq turǵydan ultyn basqashalap, basym ulttyń sanyn qoldan ózgertip, ony keshendi bilim júıesimen negizdep jiberý -taptyrmas aıla.
Ózbek bıligi ózbekshesin de bir ózbekteı sóıleıtin qazaq jastaryn osy kezge deıin memlekettik qyzmetke, jalpy qyzmetke alýdy qatty shektedi. Kóship keteıin dese, ata-babasy jatqan jeri, kindik qany tamǵan ólkesi.
Jalpy kórshi eldegi qazaq sanyn tek shamamen 1.5-2 mln.-daı dep boljaımyz. Al sol jaqtaǵy aǵaıynnan surasaq, odan da kóptigin, qalyń qazaqtyń otyrǵanyn aıtady. Osy rette, ózbekte óz jerinde otyrǵan qazaq aǵaıynnyń otyrǵany bizge ábden kerek.
Sol úshin de Qazaq-ózbek qatynastarynda memleketaralyq jergilikti dıasporalardyń mádenı-etnıkalyq damý baǵdarlamalaryn jandandyrý týraly kelisimderdi qaıta qolǵa almasaq bolmas.
Máselen, Reseıdiń prezıdenti Pýtın osydan eki jyl buryn "biz TMD elderindegi orys baýyrlarymyzdyń tilderiniń, dilderiniń, turaqty damýlaryna qatty alańdaımyz, jáne solardyń taǵdyrlaryna Reseı Federasıasy bolyp jaýaptymyz" degen edi. Reseıshil turǵydan alǵanda naǵyz ulttyq múdde baǵytynda myqty ustanym. Nege bizge de osyndaı halyqaralyq deńgeıde batyl ustanymdardy kórsetpeske?!
Aıtpaqshy joǵary da atalǵan aýdandarda - Qańly, Shanyshqyly, Qıat, Arǵyn, Qońyrat, Dýlat t.s.ss qazaq rýlary basym jurt. Iaǵnı, ult turmaq, rýlyq-týystyǵymyzdyń, týǵan jerimizdiń de kezindegi jurnaǵy ǵoı. Bári-bir qazaq baýyrymyz óz atajurty jatqan topyraqty tastaı almaıdy. Meıli bir japyraq qujatta ultyn ózgertse de...
Sol sebepti, ultaralyq máselede syrttaǵy aǵaıynnyń qamyn da oılaýymyz qajet!
Maqsat Jaqaý, Facebook paraqshasynan
